Integriteit vormt het fundament van vertrouwen in het accountantsberoep. Dus moeten we met elkaar in gesprek, meent Jan-Pieter Bos.

Discussie Column 26 november 2024

Integriteitsspiegel

De laatste jaren is de examenfraude veelvuldig in het nieuws. Een vervelend dossier en ik ben bang dat het nog een aantal jaren boven de markt zal blijven hangen. Het NBA-bestuur heeft aangegeven dat ze ernstige gevallen van examenfraude voor de tuchtrechter willen dagen.

Het geeft in elk geval een hoop onrust. Ik hoor en lees een verscheidenheid aan meningen hierover. Hoe fout de cultuur wel niet is bij de verschillende kantoren. Of dat de tone at the top verkeerd is. Maar ook verzachtende argumenten worden ingebracht. Dat medewerkers die dit hebben gedaan onder grote druk staan en daardoor deze keuze maakten. Dat het allemaal niet zo erg is als wordt voorgesteld. Of dat de betrokken accountants al door de kantoren zijn gestraft en een tuchtmaatregel een te zware straf zou zijn. Ik heb hierover ook een mening, maar die houd ik voor me; ik trek het thema graag breder.

Waarom wil ik mijn mening hierover niet geven? Niet omdat ik het niet belangrijk vind dat er over wordt gesproken. Ik vind dat juist wel belangrijk. Als beroepsgroep moeten we hiervan leren en er met elkaar over praten. Hoe ontstond deze situatie? Wat doen we om dit te voorkomen? Wat kunnen we als beroepsgroep hiervan leren? Hoe herstellen we het vertrouwen bij het maatschappelijk verkeer? Alleen de focus leggen op examenfraude zorgt er volgens mij alleen maar voor dat we met een tunnelvisie naar dit thema kijken.

Het thema is breder. Er is door een aantal accountants een niet-integere beslissing genomen. Wat de motivatie van die keuze ook mag zijn: dat het fout is, erkennen we mogelijk op het moment zelf niet. Je moet uitzoomen, in plaats van naar elkaar wijzen. Het integriteitsprincipe is geschonden. En integriteit is wie wij als accountants zijn. Als het maatschappelijk verkeer de accountant niet meer associeert met integriteit, dan kunnen we onze deuren wel sluiten. Als wij niet meer integer worden gevonden, verdampt het vertrouwen in de beroepsgroep als sneeuw voor de zon. Integriteit is het fundament van vertrouwen in onze beroepsgroep en in onze verklaringen.

Dit dossier houdt je de spiegel voor. Met de vinger wijzen naar een ander is makkelijk, maar fouten maken we allemaal. We komen in situaties waarbij je moet kiezen. Kijk daarom regelmatig in de integriteitsspiegel. Hoe integer ben ik? Wanneer ben ik geneigd om niet-integere beslissingen te nemen, waarmee ik het vertrouwen in het beroep beschadig? Hoe verwacht het maatschappelijk verkeer dat ik handel als accountant?

Begrijp me niet verkeerd: ik zeg hiermee niet dat je niet kritisch op het handelen van collega's mag zijn. Als iets fout is, moeten we dat benoemen en maatregelen nemen of opleggen. Zachte heelmeesters maken immers stinkende wonden.

We moeten met elkaar in gesprek. Tijdens de praktijkopleiding is er ruimte om over ethische vraagstukken te praten, via intervisie en het referaat. Ik vind dat we een vorm van intervisie ook in de permanente educatie moeten onderbrengen, zodat elke ingeschreven accountant met beroepsgenoten praat over zijn of haar ethische vraagstukken.

De NBA Young Profs willen een positieve bijdrage leveren aan het thema integriteit. Daarom organiseren we, in samenwerking met andere young profs en de Stuurgroep Publiek Belang, een integriteitsdebat over 'Integriteit en impact in de praktijk'. Dit debat is voorafgaand aan de NBA-ledenvergadering, op maandag 9 december. Ik roep je hierbij op: meld je aan voor dit evenement. Ik ben aanwezig, om een kijkje te nemen in mijn integriteitsspiegel. Tot dan!