Kris Douma kijkt bij de start van zijn laatste jaar als NBA-voorzitter even terug, maar vooral vooruit.

Discussie Column 07 januari 2025

Motto 2025? Doorpakken!

Tijdens de afgelopen ledenvergadering van 9 december 2024 ben ik voor een (laatste) jaar opnieuw benoemd als voorzitter van de NBA. Samen met de jaarwisseling naar 2025 een mooi moment om even achterom en vooruit te kijken.

Eind 2022 publiceerde het NBA-bestuur een strategische update. Thema's waren vertrouwen in het maatschappelijk verkeer als kern van het beroep, aantrekkelijkheid van beroep en opleiding, een antwoord op de veranderde opdracht voor de NBA, met name vanwege maatschappelijk verwachte maatregelen gericht op accountantsorganisaties, een levendige beroepsorganisatie en de governance van de NBA. Waar staan we en wat moet er nog gebeuren?

De samenleving is overwegend positief over de rol die accountants spelen bij de controle van jaarrekeningen, de uitvoering van de NOW, subsidieregelingen en de Rusland-sancties. Belastingdienst en banken maken veelvuldig gebruik van het werk van accountants, juist ook in het mkb. Meldingen door accountants leveren een belangrijke bijdrage aan het werk van de FIU en FIOD. Accountants zijn actiever op aandeelhoudersvergaderingen en het werd duidelijk dat geheimhouding geen belemmeringen oplevert om het maatschappelijk verkeer van de noodzakelijke informatie te voorzien, ook als sprake is van fraudevermoedens of andere materiële issues. De komende tijd zal ook de Verklaring Omtrent Risicobeheersing (VOR) een impuls geven aan het 'vertrouwen in het maatschappelijk verkeer'. We zijn op de goede weg! Hopelijk kunnen we de komende tijd ook de maatschappelijke verwachtingen waarmaken rondom CSRD en duurzaamheid.

Dat er werk aan de winkel is om het beroep en de opleiding aantrekkelijk te houden, was niet alleen de opvatting van het NBA-bestuur maar ook van de kwartiermakers en de expertgroep. Ondertussen wordt daar heel hard aan gewerkt. Hopelijk stellen we in juni van dit jaar een nieuw beroepsprofiel vast, om snel daarna te komen tot een studeerbare opleiding; korter, met meer integratie van theorie en praktijk. Vanzelfsprekend zal er daarbij aandacht moeten zijn voor perspectief voor de mkb-praktijk en de positie van accountants in business. Tegelijk hopen we in 2025 het vermaledijde dossier 'examenfraude' af te ronden en concrete stappen te zetten naar herziening van de permanente educatie.

Op het gebied van governance maak ik even onderscheid tussen kleine stappen voor de korte termijn en forse stappen (hopelijk) kort daarna. Naast een al langer bestaand, succesvol stakeholderforum hebben we in 2024 het Belanghebbendenorgaan beroepsreglementering (BOB) ingericht, dat ondertussen op stoom begint te komen. Er is een mkb-toets op regelgeving gekomen. In het kader van het programma 'levendige beroepsorganisatie' organiseerden we, naast circa vijfhonderd actieve leden in allerlei NBA-verbanden, in 2024 een geslaagde ledenconferentie. Daar gaan we in 2025 mee door.

Hopelijk wordt het voorstel voor de Wijzigingswet accountancysector snel behandeld. Gelukkig vroeg de Tweede Kamer om meer prioriteit voor dit al (te) lang lopend proces. Maar een fundamentele herziening  is nodig. De kwartiermakers hebben zorgen geuit over onafhankelijkheid en slagvaardigheid van de NBA in het proces van beroepsreglementering. De minister kondigde nader onderzoek aan. Terecht! Al meer dan tien jaar worden van de NBA acties verwacht die niet zijn gericht op de individuele accountant, maar op accountantsorganisaties. Dat gebeurde met twintig van de 53 maatregelen in het publiek belang, het voorliggende wetsvoorstel (onder andere AQI's en aanwijsbevoegdheid) en het rapport van de kwartiermakers (onder andere gescheiden winst-en-verliesrekening, beloningsbeleid en expertisecentrum fraude, lees uitzendbureau forensische expertise). In al deze gevallen krijgt de NBA verantwoordelijkheden zonder bijbehorende bevoegdheden. Natuurlijk gaat dat ten koste van onafhankelijkheid en slagvaardigheid. Bevoegdheden moeten in overeenstemming worden gebracht met de gevraagde verantwoordelijkheden en acties.

Als we vooruit kijken, komt er een forse uitdaging bij. Van ondernemingen wordt gevraagd dat ze transparant zijn, niet alleen over de financiële situatie, maar ook over IT, cybersecurity en privacy, over duurzaamheid en over risicobeheersing. In toenemende mate doen ze dat in een proces van integrated thinking, strategy en reporting. Daar past geen model bij waarin er voor al die onderwerpen separate audits plaatsvinden. Dat leidt tot veel onnodig extra werk (zowel bij ondernemingen als auditors), hoge kosten en mogelijk tot verwarring bij het maatschappelijk verkeer. De toekomst is voor integrated audit. Ook in het proces richting het toekomstige beroepsprofiel is dit een belangrijk issue. De NBA is daarover ook in open gesprek met andere beroepsorganisaties, zoals NOREA, IIA en VRC. Een lastige puzzel, maar niet onoplosbaar.

Hopelijk draagt het door de minister aangekondigde onderzoek bij aan het vinden van oplossingen voor deze dringende kwesties. De NBA draagt daaraan graag bij. Medio 2025 worden waarschijnlijk de resultaten gepresenteerd. Vanzelfsprekend zitten daar ook governanceveranderingen bij. Prima! Ondertussen is er natuurlijk ook voor onze sector sprake van going concern; permanent gefocust op het bieden van 'vertrouwen in het maatschappelijk verkeer'. Zeker weten: 2025 wordt opnieuw een spannend jaar; de blik vooruit, doorpakken en 'veel succes'!