Met de Europese richtlijn CSRD is een stap gezet in transparantie over duurzaamheid, waarvan het effect verder reikt dan nu misschien wordt gedacht, meent Wim Bartels.

Discussie Column 24 oktober 2025

De wereld draait door

Een half jaar geleden stortte de wereld voor veel duurzaamheidsadepten min of meer in. Toen de Europese Commissie de Omnibus-maatregelen aankondigde om duurzaamheidsregelgeving te versimpelen, Trump opstond tegen diversiteit en duurzame energie en bedrijven zich weer op de korte termijn leken te gaan richten, was het voor velen het einde van het duurzaamheidstijdperk. Dat gold ook voor de accountants die zich net in groten getale op de rapportages hadden gestort, om klaar te zijn voor assurance-verlening voor alle bedrijven met meer dan 250 werknemers (naast andere criteria).

Spannend was het daarom voor de NBA om een tweede werkconferentie te organiseren over de CSRD, want wie zou daar nu nog in geïnteresseerd zijn. Bemoedigend was de opkomst, met 250 deelnemers was de bijeenkomst wederom uitverkocht. Tijdens de conferentie hing er een positieve, hoopvolle sfeer over de toekomst van de CSRD. "We moeten ons niet laten ontmoedigen, […] de transitie naar duurzaamheid gaat echt niet weg", sprak NBA-voorzitter Kris Douma. RJ-voorzitter Gerard van Santen onderstreepte dat we bezig zijn voor de lange termijn: "Daarom moeten we het momentum vasthouden. De doelstelling verandert niet: bedrijven verantwoording te laten afleggen door CSRD."

Wat speelt er ondertussen in het bedrijfsleven en bij andere stakeholders? Allereerst heeft de Europese Commissie - wellicht onbedoeld - met het Omnibus-initiatief duurzaamheid hóger op de agenda gezet. Vanwege Omnibus hebben de besturen van ondernemingen de afgelopen maanden besproken wat de aangekondigde vereenvoudiging voor hen betekent: stoppen, doorgaan, de agenda wijzigen?

Alleen al die vraag stellen heeft bij veel bedrijven betekend dat ze zich nog eens nadrukkelijk hebben afgevraagd wat duurzaamheid voor hun bedrijf betekent - en in veel gevallen de conclusie getrokken dat ze ermee door moeten én willen.

Ten tweede heeft de regelgeving op het gebied van verslaggeving ook voor kleinere ondernemingen de ogen geopend. Waar onder de oorspronkelijke voorstellen alle grote ondernemingen (onder andere met meer dan 250 werknemers, u kent de criteria) zouden moeten rapporteren, ligt nu het voorstel van de Europese Commissie om dat naar bedrijven met meer dan duizend werknemers te verhogen. Op dit moment loopt de discussie in het parlement tussen de verschillende partijen en comités over het definitieve voorstel van het parlement en naar verwachting wordt in de eerste maanden van volgend jaar de vernieuwde CSRD bekrachtigd.

Als ondernemingen met minder dan duizend werknemers buiten de reikwijdte vallen, dan is hun aandacht en bewustwording niet weg. Ik hoor dat veel van deze ondernemingen beseffen dat ze nu of op termijn iets moeten met duurzaamheid en dat zij dus ook willen doorgaan met rapporteren; omdat dat hun niet alleen geloofwaardigheid oplevert naar hun klanten, maar ook eigen inzichten biedt.

Ten derde blijkt uit de eerste feedback op de aangepaste ESRS (de European Sustainability Reporting Standards) dat bedrijven en ook andere stakeholders die vereenvoudigde ESRS verwelkomen en ondersteunen. Onder meer hebben op 8 september bijna vijfhonderd bedrijven en academische instellingen de EU-beleidsmakers opgeroepen om de kern van de regelgeving te behouden. Ze hebben er ook voor gepleit, net als de Europese Centrale Bank en het Platform for Sustainable Finance (een adviesorgaan voor de Europese Commissie), om de grens voor rapportage op bedrijven met meer dan vijfhonderd werknemers te stellen. Dat is afwijkend van de huidige politieke voorstellen en richting van die discussie, maar het geeft het belang aan dat deze private organisaties aan duurzaamheid en transparantie hechten.

Ook accountants hebben de vereenvoudigde voorstellen verwelkomd. Vanzelfsprekend hebben ze net als bedrijven en andere stakeholders veel suggesties voor verdere verbetering; belangrijk is vooral dat de kern ook voor hen overeind blijft.

Wat betekent dit alles nu? Met de invoering van de CSRD nu twee jaar geleden heeft de Europese Commissie een onomkeerbare stap gezet op het gebied van transparantie over duurzaamheid. De effecten daarvan zijn veel groter en langduriger dan het met de huidige rimpelingen misschien lijkt.

Tegelijkertijd is bij bedrijven een sterk besef ontstaan, voorzover dat er al niet was, dat duurzaamheid misschien wel als woke wordt gezien, maar dat er ook een financieel belang in schuilt om te weten wat de belangrijkste duurzaamheidthema's zijn en daarover stuurdata te hebben die ook extern gebruikt kunnen worden. Niet alleen ervaren bedrijven de financiële gevolgen van klimaatverandering nu (zo ervaren bedrijven in de koffieketen de hogere koffieprijzen als gevolg van een slechte oogst door klimaatverandering), ze beseffen ook dat regelgeving op meer vlakken op de loer ligt. Zo liggen er in de EU strenge plasticdoelstellingen en wordt CO₂-beprijzing uitgebreid.

En of dat nu vanuit woke gedachten is over het belang om de wereld te redden en allemaal vegetarisch te worden, of vanuit het langere termijn financiële bedrijfsbelang volgt, Europese bedrijven in de keten begrijpen het belang van duurzaamheid. 

Want, los van een onderbreking in de aandacht ervoor, geldt wat betreft duurzaamheid: de wereld draait door.