Je wordt als accountant niet gevraagd om een jaarrekening samen te stellen omdat je dat beter doet dan een administrateur, maar omdat je vertrouwen levert, betoogt Jan-Pieter Bos samen met Arnout van Kempen.

Discussie Column Gisteren

De assurance-waarde van de samenstellingsopdracht

In juli van dit jaar waren wij te gast bij de BusySeasonTalks voor een actualiteitensessie. Na de opname van de podcast hadden we een interessant gesprek over de assurance-waarde van de samenstellingsopdracht. Het was zo'n interessant gesprek dat hieruit het idee ontstond om samen over dit onderwerp een column te schrijven.

De samenstellingsopdracht en assurance

De eerste opmerking die de purist op het gebied van wet- en regelgeving maakt is: "Een samenstellingsopdracht is geen assurance-opdracht." En dat is juist. Maar toch ontleent het maatschappelijk verkeer veel waarde aan de samenstellingsverklaring en het werk dat de accountant doet. De samenstelaccountant levert vertrouwen en daarmee ook zekerheid.

Maar kan je als samenstelaccountant vertrouwen leveren als je geen assurance-opdracht uitvoert? Jazeker, assurance is een middel waarmee je als accountant vertrouwen levert. Suggereren dat je als accountant geen vertrouwen levert omdat je geen assurance-opdracht uitvoert, is hetzelfde als veronderstellen dat je niet naar Amsterdam kan omdat je geen auto hebt. Waar is dat vertrouwen op gebaseerd? Volgens ons op deze vier niveaus:

1. Fundamentele beginsel Integriteit;
2. Fundamentele beginsel Deskundigheid en zorgvuldigheid;
3. Standaard 4410;
4. De tuchtrechter.

Fundamentele beginsel 'Integriteit'

Voor het fundamentele beginsel Integriteit verwijzen we naar artikel 9 van de VGBA. Als je als accountant in verband gebracht wordt met informatie die materieel onjuist, onvolledig of misleidend is, moet je een maatregel treffen die gericht is op het wegnemen van de onjuistheid, onvolledigheid of de misleiding. Kan dit niet, dan distantieer je je van deze informatie.

Fundamentele beginsel 'Deskundigheid en zorgvuldigheid'

Het fundamentele beginsel Deskundigheid en zorgvuldigheid regelt dat je deskundig bent als je een professionele dienst uitvoert. Als accountant weet je dus waar je het over hebt. Voordat je een opdracht aanvaardt, vraagt je jezelf af of je deskundig genoeg bent om de opdracht uit te voeren. Daarnaast is in de wet geregeld dat de accountant een opleiding volgt, waaronder een praktijkopleiding waarin je ervaring opdoet in het werkveld. Bij de samenstelaccountant is dat dus in de samenstelpraktijk. De VGBA en de wet garanderen de gebruiker dat de accountant deskundig is door opleiding en ervaring.

Standaard 4410

De standaard regelt hoe de accountant een samenstellingsopdracht uitvoert. Als je de jaarrekening hebt samengesteld, ga je na of het beeld van de jaarrekening overeenkomt met de kennis die je hebt van je cliënt. Op grond van deze kennis, in combinatie met je deskundigheid over externe verslaggeving, geef je de samenstellingsverklaring af. Je weet waar je het over hebt. Paragraaf 32 vormt de kern van de standaard, waarbij je je afvraagt ‘klopt dit wel?’. Klopt het niet, dan vraag je om dit te corrigeren. Corrigeert je cliënt dit niet of niet bevredigend, geef je de opdracht terug volgens paragraaf 33. Je geeft dan geen samenstellingsverklaring af, waarmee je ook handelt naar artikel 9 VGBA. Dit garandeert de gebruiker dat je ‘het weet’ en dat jou niks is opgevallen bij het doorlezen van de jaarrekening.

De tuchtrechter

Het is ook in je eigen belang dat je handelt naar wet- en regelgeving, zoals we omschreven hebben bij niveaus 1 tot en met 3. Doe je dit namelijk niet, dan moet je je verantwoorden bij de tuchtrechter. Het is heel dom als je niet handelt naar de VGBA en Standaard 4410, want je gaat voor de bijl. De tuchtrechter is de waarborg van het vertrouwen in de accountant en heeft een herstellende functie als je als accountant het vertrouwen niet waarmaakt.

Vertrouwen

Een goed geïnformeerde gebruiker weet dat de accountant hieraan moet voldoen en waarom een verklaring zonder oordeel toch vertrouwen geeft. Een samenstellingsopdracht is niet voor niets een aan assurance verwante opdracht, omdat de opdracht heel erg lijkt op assurance. In welk universum geeft dit geen vertrouwen aan gebruikers? Waarom mag je als accountant met je cliënt mee naar de bank? Vanwege het vertrouwen dat je geeft. De bankier weet dat als je cliënt niet integer is of niet-integere informatie verschaft, je hierop moet reageren. Dat onderscheidt je van een administrateur of andere dienstverlener. Deze kan allerlei werkzaamheden doen die de accountant ook doet, maar het vertrouwen dat je als accountant levert, lever je vanwege het feit dat je accountant bent.

Het product van de accountant is vertrouwen. Je wordt als accountant niet gevraagd om een jaarrekening samen te stellen omdat je dat beter doet dan een administrateur. Je wordt gevraagd omdat jouw jaarrekening geloofd wordt. Ook al geef je geen oordeel, het feit dat je geloofd wordt en de waarde die de gebruiker aan jouw verklaring hecht, zorgt voor vertrouwen. Want anders had je de samenstellingsverklaring niet afgegeven. Het maatschappelijk verkeer wil zekerheid dat de jaarrekening klopt. Dus ook al lever je geen assurance, je levert wel vertrouwen. Voldoende vertrouwen om de benodigde zekerheid te geven aan de gebruiker. En dat is de assurance-waarde van de samenstellingsopdracht.

Jan-Pieter Bos schreef deze column samen met Arnout van Kempen, directeur compliance & risk bij aaff.