John Weerdenburg

De jaarrekening voor micro-entiteiten zorgt niet voor enig inzicht en mag wat John Weerdenburg betreft verdwijnen.

Discussie Column

Weg met de jaarrekening voor micro-entiteiten!

Als er iets is wat iedere accountant en ondernemer enthousiast maakt, dan is dat wel verlichting van administratieve lasten en regeldruk. De NBA heeft daarom ruim een jaar geleden haar leden geënquêteerd over die regeldruk én over regelverbetering. Vervolgens kwam het onderwerp nog een keer voorbij tijdens de eerste verenigingsconferentie op 10 juni 2024. Wat mij betreft behoort een discussie over de zin en (vooral) onzin van de jaarrekening voor micro-entiteiten daar zeker bij.  

Wellicht vraagt u zich af waar mijn irritatie jegens de jaarrekening van een micro-entiteit vandaan komt. Allereerst de feiten: de jaarrekening van een micro-entiteit (zoals genoemd in artikel 2: 395a BW) is beperkt en bestaat uit een hoofdindeling zonder toelichting én grondslagen. Hieronder ziet u een voorbeeld van zo'n balans. Maar waaruit bestaat deze balans dan eigenlijk? Doe uw best. Kies de meest logische optie, vanuit het besef dat meerdere keuzes mogelijk zijn. Om deze oefening nog wat leuker te maken, kunt u een collega vragen om precies dezelfde invuloefening te doen en de resultaten naast elkaar te leggen.

  • Vaste activa:
    • Onroerend goed?
    • Lening eigen woning directie?
    • Goodwill?
    • Deelneming?
    • Kosten van ontwikkeling?
  • Vlottende activa:
    • Voorraden?
    • Onderhanden projecten?
    • Debiteuren?
    • Liquide middelen?
    • Rekening-courant directie?
  • Eigen vermogen:
    • Aandelenkapitaal?
    • Wettelijke reserves?
    • Herinvesteringsreserve?
    • Overige reserves?
    • Kostenegalisatiereserve groot onderhoud?
  • Voorziening:
    • Pensioenvoorziening?
    • Voorziening groot onderhoud?
    • Lijfrente voorziening?
    • Voorziening voor een claim?
  • Schulden:
    • Crediteuren?
    • Hypothecaire lening?
    • Belastingschulden?
    • Nog te betalen dividend?

Waar is het inzicht?

Volgens de wetgever moet de jaarrekening voldoen aan de definitie van artikel 2: 362 lid 1 BW: "De jaarrekening geeft volgens normen die in het maatschappelijk verkeer als aanvaardbaar worden beschouwd een zodanig inzicht dat een verantwoord oordeel kan worden gevormd omtrent het vermogen en het resultaat, alsmede voor zover de aard van een jaarrekening dat toelaat, omtrent de solvabiliteit en de liquiditeit van de rechtspersoon."

Volgens mij voldoet bovenstaande balans niet aan deze definitie. Sterker nog: het maatschappelijk verkeer krijgt hiermee een soort van 'kraslot' in handen: "Gok maar raak voor een knaak!" Klein voorbeeld: onder de vaste activa kan een pand vallen, maar dat hoeft niet zo te zijn. Een schuld kan een hypotheek zijn, maar ook dat hoeft niet zo te zijn. Onder vaste activa kan ook een lening zijn begrepen, die de bv aan de dga heeft gegeven voor de eigen woning. Oftewel, wie zo'n jaarrekening in handen hebt, heeft geen flauw benul waar hij of zij naar kijkt. En daarmee ligt het inzichtsvereiste aan flarden.

De enige persoon die hier op dit moment inzicht in de balans heeft, is de ondernemer zélf. Banken halen hun neus op voor de jaarrekening van de micro-entiteit, omdat er te weinig informatie in staat. De Belastingdienst wil hem ook niet, maar lost de eigen informatiebehoefte over de micro-entiteit op door te vragen om een aangifte Vpb die veel uitgebreider is. De KvK wil deze jaarrekening nog wel hebben, maar een crediteur die bij de KvK deze balans leest, weet nog niets. Het boerenverstand weet al lang wat dit betekent.

Oplossingsrichting

Desalniettemin moet Standaard 4410 nog steeds bij een micro-entiteit worden toegepast, met allerlei verplichte en onverplichte dossiervereisten. In de praktijk betekent dit dat de samenstelverklaring die u hierbij afgeeft, het meervoudige aantal woorden kan tellen van zo’n jaarrekening. De oplossing is mogelijk simpel. Voeg aan de definitie van micro-entiteit toe dat er maar één gebruiker is: de ondernemer.

Als de gebruiker van de jaarrekening maar moet gokken wat er staat, hebben we toch echt de verkeerde afslag genomen. Erger nog, we nemen diezelfde afslag (niet geheel discussieloos) al tien jaar. In het kader van 'een nieuwe lente, een geluid' zeg ik: "Die jaarrekening voor micro-entiteiten mag er van mij wel uit!" Het maatschappelijk verkeer zal ons dankbaar zijn.  

Wat vindt u van deze column?

Reageer

John Weerdenburg AA is mede-oprichter van adviesorganisatie Auxilium Adviesgroep BV te Leusden.

Gerelateerd

16 reacties

Gert-Peter den Hollander RA

John,
je mist nog een aantal (zeer belangrijke) posten in je balans, nl. opgevraagde stortingen van aandeelhouders, kosten van oprichting en uitgifte van aandelen, schulden met een kooptijd > 1 jaar en schulden met een looptijd < 1 jaar. En vergeet de vermeldingen 'onderaan de balans' niet tav overlopende posten en (voor NV's) van transacties in eigen aandelen.

Ik denk eerlijk gezegd niet dat Brussel meegaat in het afschaffen van de publicatieplicht voor micro's, maar ik kan het mis hebben.

De oplossing is heel simpel: haal de balanscijfers uit de aangifte vennootschapsbelasting (daar staan ook commerciële cijfers in), en laat ze door de belastingdienst doorgeven aan de KvK. Volledig in overeenstemming met een lidstaatoptie in de EU-richtlijn jaarrekening, scheelt een hoop werk voor micro's (en accountants). Ook standaard 4410 kan in de kast blijven staan.

Moet alleen de wetgever even de lidstaatoptie in Titel 9 opnemen. Ik ben bang dat we er nog lang op zullen moeten wachten.

Nils Hoefnagel

Wat een bedroevend slecht Nederlands! Incongruentie, contaminaties, de ene fout na de andere.
Laat het voirtaan even door iemand controleren voordat je zoiets online zet.

Ruud Vergoossen

Beste John,
Ben het met jou eens. Jouw bijdrage is geheel in lijn met mijn opiniestuk in het FD van 20 maart 2017, getiteld 'Publicatieplicht kleinbedrijf is zinloos, vaak wordt non-informatie gemeld'.

Frank van Bezooijen RA

Helemaal eens met jouw verhaal John. Een onleesbare jaarrekening is het gevolg van teveel gedetailleerde regelgeving. In zeer veel landen is het deponeren van een micro jaarrekening niet verplicht.

Geert Dreschler

Prima verhaal John – ik sluit me volledig aan bij het idee om afscheid te nemen van de microjaarrekening. Wat mij betreft vullen we het als volgt in:

We stellen het gebruik van 4410 niet langer verplicht voor micro-ondernemingen. Hierdoor kunnen we binnen het MKB standaard gaan werken met de VPB-bijlage. De IB-bijlage is al breed geaccepteerd en wordt door banken eveneens gezien als voldoende basis bij bijvoorbeeld hypotheekaanvragen. Het grote voordeel: dit maakt ons proces nóg efficiënter.

De moderne micro-ondernemer weet op basis van zijn tussentijdse cijfers doorgaans al precies waar hij staat; een jaarrekening voegt in die context weinig waarde toe.

Zijn er toch stakeholders (zoals financiers of investeerders) die waarde hechten aan een formeel accountant-product? Dan leveren we een jaarrekening conform de kleine-rechtsvormrichtlijnen met toepassing van 4410 – inclusief samenstellingsverklaring. Dit wordt dan een vrijwillige samenstellingsverklaring.

Ik verwacht dat het overgrote deel van de micro’s prima uit de voeten kan met enkel een VPB-bijlage. Iedereen blij en tevreden.

Johan Peters

Pieter, dit gaat niet over accountants maar over de belangen en financiën (inclusief accountantskosten) van honderd duizenden kleine ondernemers in Nederland. Laten we zeggen het kleinere MKB. De impact hiervan daar kan geen AkzoNobel tegenop. Dat kan ik met de beste wil van de wereld niet als geneuzel beschouwen.

Guus de Vries

John, als je spreekt over producten ben ik het met jou eens. Maar als je spreekt over de dienstverlening door accountants aan de kleine ondernemers niet. Want naar mijn mening is de ondernemer veel meer geholpen met tijdige tussentijdse informatie, bijvoorbeeld kwartaalrapportages. Als je die maakt en met de klant bespreekt dat vul je de adviesfunctie optimaal in. Het product jaarrekening heeft dan voor de ondernemer geen enkele toegevoegde waarde meer en kan dus zo beperkt mogelijk blijven.
Ik denk dat we als accountants af moeten van het denken in producten en daarvoor in de plaats veel meer aandacht moeten besteden aan het begeleiden van de processen binnen een onderneming. Ik denkt dat een dergelijke manier van dienstverlening de accountant en zijn/haar medewerkers veel meer voldoening geeft. En aan de nieuwe studenten kan verteld worden dat accountancy werkt met actuele informatie, vooruitkijkt en niet alleen terugkijkt.
Dus vooralsnog ben ik een voorstander van een micro-jaarrekening onder de voorwaarde dat de klant op een andere manier wordt geïnformeerd.

Pieter van Gastel

Wat een geneuzel, hebben accountants niets beters te doen?

Albert Bosch

@Alexander, mijn suggestie was niet een pleidooi of bevestiging van jouw bewering “het gros van de jaarrekeningen heeft geen gebruikers. Mijn reactie was bedoeld om de denkfout ‘afwezigheid van bewijs = bewijs van afwezigheid’ te voorkomen. Het zou mij ergens niet verbazen dat er direct of indirect meer gebruik van die micro-jaarrekeningen wordt gemaakt dan gedacht.

John houdt in feite een dubbel pleidooi: (1) weg met de jaarrekening voor micro-entiteiten en (2) laat Standaard 4410 niet meer van toepassing zijn op bij micro-entiteiten. Want het is overkill. Op het 2e pleidooi ben ik niet ingegaan, maar ik kan mij daar wel wat bij voorstellen. Maar als het 1e pleidooi wordt gehonoreerd, is het 2e pleidooi niet meer relevant. De twee pleidooien laten zich daarom niet goed verenigen. De door John voorgestelde oplossing om aan de definitie van een micro-jaarrekening toe te voegen dat er maar één gebruiker is, maakt dat micro-jaarrekeningen niet meer bestaat, want geen ondernemer kan bewijzen dat er niet meer dan één gebruiker is. Dat is wat mij betreft dus een onzinnige oplossing.

Ergo, mijn voorstel is om (a) nader te onderzoeken hoe vaak/veel de jaarrekening voor micro-entiteiten wordt gebruikt, als dat is te onderzoeken. En als dat niet goed is te onderzoeken, moet je er vanuit gaan dat die jaarrekeningen worden gebruikt. Ter zijde merk ik op dat de constatering dat geen jaarrekening is gedeponeerd, ook informatiewaarde heeft. En daarnaast is mijn voorstel (b) om te beargumenteren (door John of wie zich maar geroepen voelt) dat Standaard 4410 niet van toepassing hoeft te zijn bij het samenstellen (opstellen) van een jaarrekening voor micro-entiteiten.

Johan Peters

Meer mag gerust maar is niet verplicht. Toelichten naar behoefte. Enzovoorts enzovoorts. Voor dit type kleine en daardoor wellicht (aanname) gemiddeld minder relevante ondernemingen dan (stom voorbeeld) AkzoNobel heeft de Europese wetgever een andere balans gezocht tussen verplichtingen voor de rapporterende organisatie en informatiewaarde voor de lezer. Die snap ik in 95% van de mij bekende gevallen heel goed. Waarom we hierbij in Nederland verplicht 4410 moeten toepassen inclusief samenstelverklaring snap ik minder. Er zijn voor zover mij bekend buitenlanden waarbij wel of geen verklaring een keuze is die specifiek tussen opdrachtgever en accountant moet worden overeengekomen. Dat jasje zou prima kunnen passen bij de micro entiteit.

Alexander Vissers

@ Albert Bosch: Inderdaad en dat geldt dan voor de publicatiestukken die niet alleen voor de micro-entiteit nietszeggend zijn maar ook voor kleine rechtspersonen vrijwel even nietszeggend zijn. Zonder winst en verliesrekening is er natuurlijk ook geen sprake van een jaarrekening. En voor middelgrote ondernemingen waar de omzet niet wordt weergegeven is evenmin sprake van "inzicht". Er bestaat een statistiek van het Handelsregister waaruit blijkt dat weinig jaarrekeningen (publicatiestukken) ca. 700.000 per jaar worden opgevraagd. Cijfers worden vaker geraadpleegd en ook secundaire bronnen als Graydon worden vaker geraadpleegd, maar het gros van de jaarrekeningen heeft geen gebruikers, waartoe ook? Dat geldt in versterkte mate voor publicatiestukken.
@ Ed Suiker: Inderdaad het probleem ligt bij de samenstellingsverklaring, niet bij de jaarrekening. en als de aandeelhouders een meer uitgebreide jaarrekening willen kunnen ze dat in de statuten opnemen of gewoon besluiten en aanwijzen binnen de flex-BV. Er is geen verbod op een uitgebreide jaarrekening de wet spreekt van "behoeft"en de vereenvoudiging is verder geen dwingend recht.
@ John Weerdenburg: De gebruiker moet altijd gokken wat er staat aangezien de balans een abstractie van de werkelijkheid is, alleen de mate van abstractie verschilt. De micro entiteit is EU recht. Lastenverlichting. De vereenvoudiging is geen dwingend recht, het is een vrijstelling, art. 36 lid 1 Richtlijn 2013/34/EU, je mag je jaarrekening zo uitgebreid maken als je zelf wilt. Wat de oplossing betreft: schaf (in de EU) de wettelijke regeling omtrent de jaarrekening en wettelijke controle voor niet-OOB's af. Laat het aan de markt over. Welke maatschappelijk noodzaak is gediend met deze verplichting? De VS redt het heel goed zonder.

Jochem Beekhuizen

John, helemaal eens dat het microregime geen enkele toegevoegde waarde heeft. Kortom, afschaffen of alles naar “klein” regime. Dat laatste lijkt voor de hele kleintjes echter overkill

Ed Suiker RA

Mooi artikel en betoog John. Ook ik ben geen voorstander van de micro jaarrekening. En vind het al helemaal bijzonder dat een accountant er een samenstellingsverklaring bijgeeft waarin staat dat het beeld overeenkomt met het beeld dat hij van de onderneming heeft. Hoe dan? Nog vervelender is dat er geen lastenverlichting voor de accountant is Het COS 4410 dossier van een micro jaarrekening is niet minder of kleiner dan van een kleine jaarrekening alleen de output is veel minder. Dus geen kosten besparing.
Máár ik moet wel even iets corrigeren in jouw betoog. De door jouw gepresenteerde balans voldoet niet aan de wettelijke eisen. Ook een micro onderneming is verplicht zijn schulden te splitsen in lang- en kortlopend. Kijk dat scheelt enorm voor het inzicht. 😃

Mario van Buijtene

Er worden in de toelichtingen van kleine jaarrekeningen regelmatig veel fouten gemaakt dat ik de wetgever wel begrijp, laat de toelichtingingen dan maar weg bij Micro. Kun je ook geen fouten daarin maken. Voorts is de lastenverlichting voor micro ondernemingen welkom, je hebt het over bedrijven met minder dan FTE en geringe omzet zodat je geen uitgebreide jaarrekeningen nodig hebt. Ook vragen banken of kopers vsn een micro onderneming extra informatie of zekerheden, ook bij jaarrekeningen op basis can klein. Wellicht is de kans op fouten in een samenstelopdracht ook kleiner en heb je als accountantskantoor minder advies nodig inzake externe verslaggeving.

Albert Bosch

Beste John,
Je maakt een paar aannames in je betoog. Is het een idee om bij de KvK en marktpartijen die financiële data aanbieden (bijvoorbeeld company-info) navraag te doen hoe vaak een jaarrekening wordt opgevraagd en van welk soort (qua omvang) ondernemingen (micro, klein, middelgroot, groot)? Pas dan kun je volgens mij iets zinnigs zeggen over het gebruik door het maatschappelijk verkeer. En daarmee kun je jouw betoog kracht bijzetten, of komt jouw betoog aan flarden te liggen.

Alexander Vissers

Hoera! Hoera! Hoera! voor John Weerdenburg! Helaas is het niet aan Nederland maar deze erfenis van Harold Wilson en zijn Marixistisch Labour mag overboord! Overigens denk is dat de gebruiker van de jaarrekening van een micro-entiteit een mythisch figuur is. De meeste jaarrekeningen hebben geen gebruikers en bij micro -entiteiten al helemaal niet. Crediteuren lezen geen balans van een micro-entiteit. Of beter welke informatiewaarde heeft om het even welke balans die het vermogen van pak 'm beet 23 maanden geleden weergeeft? Alles behalve OOB's moet gewoon aan de markt worden overgelaten. Overigens ook weg met de "samenstelverklaring" weg met standaard 4400 weg met de modelsamenstellingsverklaring en weg met de Handreiking 1132 zoals ik al eerder betoogd heb. De bezem door wet- en regelgeving. Een project van twee weken en het ziet er al veel beter uit. Minister, wetgever, Kroon en NBA, maak vooral eens werk van richtlijn 2018/958/EU. En dan (NBA) geen project maar gewoon doen zoals het in de Wab staat.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.