Arbeidsmarkt

Denktank Inzicht Arbeidsmarkt: 'Accountant als het geweten achter het algoritme'

Het project 'Inzicht in de arbeidsmarkt' van de NBA kwam in maart door de coronacrisis abrupt tot stilstand. Eind mei pakte de denktank de draad online weer op. Welke impact heeft 'corona' op de studie en op de arbeidsmarkt voor accountants? "Je mist de interactie, maar studenten zijn blij dat er voortgang is."

Ronald Bruins

De  Werkgroep Inzicht Arbeidsmarkt houdt zich bezig met een van de thema's uit de Vernieuwingsagenda van de NBA: het neerzetten van de accountant  als een sterk merk. De werkgroep vormde daarvoor een denktank van onderwijs en accountantskantoren. Die kwam op 28 mei online bijeen. Thema van de sessie: Welke impact heeft de cororacrisis op de arbeidsmarkt voor accountants?

De denktank bevat een combinatie van accountantskantoren, onderwijsinstellingen (zowel hogescholen als universiteiten) en betrokkenen vanuit de NBA. Manager externe communicatie Lukas Burgering schetste samen met Judith Lieverse, senior communicatieadviseur bij de NBA, de stand van zaken. In februari startte de NBA Impact Challenge, om scholieren en studenten het beroep van accountant zelf te laten ervaren. "Half februari hebben we nog de eerste gastlessen verzorgd op middelbare en hogescholen en zijn maar liefst driehonderd mensen met de challenge gestart. Het werd enthousiast ontvangen door docenten en scholieren. We hopen dat in het najaar weer op te pakken", aldus Lieverse. Recent is daarnaast met young profs gesproken over de toepassing van technologie in hun werk. "Ook die digitalisering is een goede manier om het beroep aantrekkelijk neer te zetten." 

Minder inschrijvingen

Half maart gingen hogescholen en universiteiten dicht. Volgens Hans Duits van de Hogeschool Utrecht en voorzitter van het AC Scholenoverleg ging het overschakelen naar online onderwijs heel goed. "Onze ICT-manager zei het wel treffend toen ik hem vroeg of hij druk was: 'Nee, wij waren er al lang klaar voor, maar jullie nog niet.'" Duits zag dat het aantal inschrijvingen bij accountancyopleidingen zo’n dertig procent achterlag op vorig jaar. "Bij finance en control is het aantal inschrijvingen nog lager." Dat probleem speelde bij meer opleidingen, daarom werd de inschrijftermijn verlengd naar 1 juni. Bij 'zijn' studenten groeit de behoefte aan fysieke bijeenkomsten, stelt Duits. "Opvallend genoeg speelt dat bij jongens meer dan bij meiden. We gaan dus ook weer meer naar groepsvorming toe."

Interactie wordt gemist

Ook Nyenrode Business Universiteit werd in de week van 12 maart overvallen door de situatie. "Vrijdag 13 maart hebben we honderd groepen moeten afzeggen, maar diezelfde groepen waren een week erna alweer online aan de slag", vertelt Constant Rams. "We zijn nu tien weken bezig met online lesgeven, maar het is nog niet ideaal. Je mist de interactie, maar studenten zijn blij dat er voortgang is. Dat ze kunnen doorstuderen naast hun werk." In september wil Nyenrode weer studenten fysiek op locatie ontvangen. "Gelukkig zijn bij ons de aanmeldingen voor de opleidingen conform vorig jaar. Daar zijn we blij mee."

'We zijn nu tien weken bezig met online lesgeven, maar het is nog niet ideaal.'

Rams verwacht dat een deel van het online leren blijft bestaan. "Normaal komen studenten van diverse locaties centraal naar hoofdcollege. Dat gebeurt nu online, dat gaan we erin houden." 

Elfde week thuiswerken

Simone Broos schetste de situatie bij KPMG, waar zij verantwoordelijk is voor de instroom van nieuwe medewerkers, waaronder accountants. "Het is inmiddels de elfde week van thuiswerken. Het controlewerk van de accountants was al gepland en moest doorgaan. Dat betekent dat teams moesten uitvinden hoe ze met elkaar samenwerken in de nieuwe situatie. En hoe stuur je als leider online aan? In dat laatste zit de grootste verandering." Aan de advieskant zijn er onderdelen die opdrachten uitgesteld zien worden, maar ook delen die het juist erg druk hebben. "Als je dat laatste hebt, dan is het lastig om energie te blijven vinden." De werving voor het accountantsvak op campussen ligt stil. "In plaats daarvan kijken we naar online events." 

KPMG onderzocht hoe medewerkers zich voelen. "Over de hele organisatie heen gemeten voelt het merendeel zich goed. Wel moeten we aandacht blijven houden voor alleenstaanden." Uit de survey bleek ook dat KPMG'ers trotser waren geworden op hun organisatie. "We hebben nieuwe regelingen uitgerold en er is meer communicatie, bijvoorbeeld in de vorm van vlogs van de boardmembers. Soms in spijkerbroek, dat voelt persoonlijk en betrokken. Al met al willen KPMG'ers de voorstellen, zoals minder reizen en minder meetings, behouden." 

Geen omzetdaling

Jan Rijken, partner bij VDGC accountants en belastingadviseurs, stelde niet van kantoor te zijn weggeweest. "Maar wel met een bezetting van veertig tot vijftig procent op kantoor. We hebben daarbij goede onderlinge afspraken gemaakt.” Rijken geeft in een NBA Helpt-podcast aan het lastig te vinden zijn klanten minder te zien. Hij krijgt nu weer de eerste klanten die persoonlijk willen afspreken. "Dat kan ook, met inachtneming van de afstandsregels. We hebben in deze periode meer dan voldoende werk. We verwachten dan ook geen omzetdaling." 

Burgering legde drie stellingen aan de deelnemers voor, waarover via Zoom werd gestemd. Stelling één: vakinhoudelijk verandert er door de coronacrisis niets aan het accountantsberoep. Kroos was het daar niet mee eens. "We zien nu al veranderingen. Zo gaat het aftekenen anders en moeten we accountantsverklaringen afleggen voor de NOW." Marieke Alkema van de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding: "Het accountantsberoep verandert sowieso altijd al." Maikel van Krugten van HTB Accountants en de Raad voor de Praktijkopleidingen: "Een bank vraagt in deze coronacrisis aan ons als accountants naar een prognose van het bedrijf voor de toekomst. Daarnaast: als een klant die het niet nodig heeft toch NOW aanvraagt omdat hij een graantje wil meepikken, speelt de moraliteit van de accountant mee." 

'De techniek verandert door zo’n crisis, maar onze rol in de samenleving in feite niet.'

Zijn de veranderingen van tijdelijke aard? Vera Bik, e-learning specialist bij V&A en voorzitter van het stagebureau MVP: "Voorheen nam je in je assessment bijvoorbeeld risico's in de ICT en verzekeringen mee, maar vast geen pandemie. Ik denk dat je dit scenario voortaan wel in je achterhoofd meeneemt. Wat doet dit met de continuïteitsvraag van een onderneming?" Hans Duits constateerde dat er een grote behoefte is aan het verstrekken van zekerheid. "Voor de kredietcrisis kenden we in risk assessments ook nog geen stresstesten. De techniek verandert door zo’n crisis, maar onze rol in de samenleving in feite niet." 

Ethiek zwaarder aanzetten

Stelling twee: ethiek moet in accountantsopleidingen nog nadrukkelijker aan de orde komen. Oneens, meent professor accounting Frank Verbeeten. "Ik denk dat het al heel sterk in de opleidingen zit. Zeker het aspect van een rechte rug houden." Melany van der Sluijs van de Hogeschool Avans: "Onlangs waren we als accountancy hogescholen bijeen en daar kwam de wens wel op tafel dat ethiek nadrukkelijker in de opleidingen naar voren mag komen. De praktijk betrekken in de discussie met studenten over ethische situaties mag best waarder worden aangezet." Broos: "Volgens mij wordt de accountant het geweten achter het algoritme of de accountingrobot. Het gaat dan nog veel meer over professional judgment."

Als laatste kwam de stelling 'werken met big data is het nieuwe normaal' aan bod. 95 procent van de aanwezigen was het hiermee eens. Sandra Montagne van accountantskantoor RSM: "Het is niet het nieuwe normaal, het is al normaal." Jan Rijken: "We zijn altijd al met data bezig geweest, alleen tegenwoordig komt het digitaal naar ons toe."

Judith Lieverse kwam met input vanuit de break out-sessie. Daaruit bleek dat Excelvaardigheden toch nog steeds wel tot de basis behoren. Verbeeten: "Je moet als accountant behoorlijk wat snappen van data, algoritmes en hoe daar beslissingen op worden gebaseerd. Je hoeft als accountant geen data scientist te zijn, maar wellicht er wel één in je team hebben." Constant Rams vond de constatering wel mooi: "De accountant als geweten achter het algoritme of de robot."

Ronald Bruins is journalist.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.