Discussie Opinie 03 januari 2022

Een schone lei voor 2022: terug naar de academische bron

Hoe fijn zou het zijn, als het accountantsberoep het nieuwe jaar eens met een schone lei zou kunnen beginnen.

Harold Aretz

Het jaar 2021 is alweer voorbij en 2022 ligt voor ons. Wellicht toch nog een moment om even bij stil te staan. Want wat zijn we vorig jaar opgeschoten in de discussie rondom het accountantsberoep? Nog niet zo'n hele positieve balans, om een klein understatement te gebruiken. De kwartiermakers zwaar onder vuur met een moeizame opdracht (of een mission impossible?), de gebruikelijke stuurlui met hun belegen stokpaardjes en veel - heel veel - discussie via de platforms en social media over bijzaken die het beroep niet verder helpen.  

Maar het meest verbaast nog het gebrek aan wetenschappelijk niveau, het ontbreken van een wetenschappelijke stem die hier paal en perk aan zou kunnen stellen. Van hoogleraren zou je op zijn minst verwachten dat ze boven het speelveld staan en de discussie overzien. En daarmee een richting aangeven voor de uitweg uit de misère. Niets van dat alles. Men tettert mee met de meute over onderwerpen als fraude, prestatie-indicatoren en verdienmodellen, zonder enige diepgravende analyse van nut, noodzaak of urgentie.

Ik denk wel eens: wat zou het mooi zijn als we eens terug gingen naar de bron van het vakgebied. Het kernobject van audit: het toevoegen van zekerheid aan informatie. En hoe daar vorm aan te geven binnen de huidige maatschappelijke, technologische en economische mogelijkheden. Een prachtige opgave die fraaie vergezichten biedt. Inderdaad: terug naar de bedoeling. En die audit terug plaatst waar het hoort: een sociaal wetenschappelijk beroep van professionals dat draait om informatiebehoeften van mensen, met als ultieme bijdrage het verbeteren van de besluitvorming en het onderling vertrouwen. Een fundamentele, maar o zo dankbare opgave. Auditing als een sociaal, relationeel vakgebied.

En hoever zijn we hier nu niet van afgedwaald! De wettelijke taak lijkt nu eerder te draaien om wantrouwen. Bedenkingen over kwaliteit gecompenseerd met toezicht op controle op controle. Gekenmerkt door een dossierfetisjisme om alles tot in den treure af te vinken, uit te schrijven en vast te leggen. Met het idee dat besluitvorming dan beter wordt. Alsof deze transparantiedwang niet ten koste gaat van diezelfde kwaliteit. De accountant beroept zich op zijn rechte rug, maar staat inmiddels met diezelfde rug naar de klant toegekeerd. Tel uit je winst.

Ik mijmer wel eens: hoe fijn zou het zijn als we eens met een schone lei konden beginnen? Wat een verrijking! Het vak dan ècht met een kritische blik ten dienste van de samenleving stellen en niet alleen voor een selectieve doelgroep (vertrouwensman!). En financieel beheer binnen de huidige mogelijkheden als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van accountant, onderneming en maatschappij behandelen. En ons niet meer blind staren op geld, maar onderwerpen als welzijn en duurzaamheid bovenaan stellen. En de accountant weer als professional gaan behandelen, met een goede balans in taken, werkdruk èn salariëring. En…

Wat zou een mooier voornemen kunnen zijn dan dit…? De beste wensen!