Discussie Opinie 10 oktober 2025

Het PE-beleid van de NBA maakt geen onderscheid

De NBA reageert op de jongste column van John Weerdenburg, over de 'pakkans' voor accountants die niet aan de PE-verplichtingen voldoen. De beroepsorganisatie spant zich juist wél in voor de mkb-accountant, aldus de NBA.

Eefje Nelwan en Carl Roest

In zijn column op Accountant.nl doet John Weerdenburg een aantal beweringen, waarop wij graag zullen ingaan. Maar één ding staat voorop: de kans om in de PE-steekproef te vallen, is voor élke accountant exact even groot. Of je nou in een organisatie met twee accountants, twintig accountants of  tweehonderd accountants werkt: het aangepaste PE-beleid maakt geen onderscheid. Het is als bij de flitspaal bij een stoplicht: of je auto groen, blauw of wit is, maakt niet uit. De pakkans is altijd gelijk. Maar minstens zo belangrijk: als je niet door een rood stoplicht rijdt, hoef je nooit te vrezen voor een bekeuring. Het NBA-bestuur kan overigens wel besluiten om over te gaan tot een risicogerichte steekproef, maar alleen als daar aanleiding toe is. Bijvoorbeeld door degene die meermaals 'door rood is gereden' een verhoogde kans op selectie van het portfolio toe te kennen.

John Weerdenburg haalt in zijn column twee zaken door elkaar: de kantoortoetsing en de PE-beoordeling. Beiden hebben een heel ander karakter. In het kader van de kantoortoetsing wordt gekeken of aan de formele vereisten van PE is voldaan: is er op tijd compliance afgegeven en een portfolio opgesteld en/of een systeem ingericht dat de PE-plicht borgt? De Raad voor Toezicht geeft géén oordeel over het portfolio zelf. Bij de toetsing vanuit PE (via een steekproef) wordt juist wel gekeken naar de vraag of het portfolio voldoet aan de voorwaarden. Bijvoorbeeld: zijn er leerdoelen opgenomen en is daarop gereflecteerd?

Voor beide typen toetsing geldt dat ze niet bedoeld zijn om te straffen, maar gericht zijn op verbeteren waar nodig. Je krijgt feedback en de kans om maatregelen te treffen, als er iets niet op orde is. Dat past bij onze sector.

Waar komt dan toch het beeld vandaan dat de pakkans voor mkb-accountants groter is? Dat is mogelijk te verklaren doordat tijdens een ontwikkelingsgesprek van de Raad voor Toezicht de PE-activiteiten van de accountant best aan de orde kunnen komen. Dat gesprek is gericht op kwaliteitsbevordering en het lerend vermogen van de praktijk. De informatie die de accountantspraktijk meeneemt uit het ontwikkelingsgesprek, geeft de praktijk de kans om nog voor de toetsing kwaliteitsverbeteringen door te voeren als dat nodig is. Bovendien verneemt de raad ook graag van de praktijken wat er goed gaat en hoe zij dat hebben gerealiseerd. Een ontwikkelingsgesprek is geen toets, het is coachend en ondersteunend.

Maar let wel: als er tijdens een (her)toetsing een opmerking door het toetsingsteam wordt gemaakt over het PE-portfolio van de accountant, dan zal dat in relatie tot geconstateerde tekortkomingen zijn. Ziet de toetser tekortkomingen op het gebied van bijvoorbeeld externe verslaggeving in de dossiers en constateert deze tegelijkertijd dat de accountant geen PE-activiteiten heeft gedaan of gepland heeft staan op dit gebied, dan kan daar een opmerking over worden gemaakt in het verslag van de toetsing. Die accountant kan daar alleen maar zijn voordeel mee doen en het is géén PE-beoordeling. Tegen John zeggen wij: je kunt zelfs vinden dat accountants bij kleinere kantoren méér worden geholpen dan anderen: zij kunnen immers zowel via de kantoortoetsing als via de PE-beoordeling kans maken op advies over verbetermogelijkheden.

Eefje Nelwan is waarnemend manager afdeling Educatie en Ontwikkeling van de NBA. Carl Roest is manager afdeling Kwaliteit van de NBA. Onder die afdeling valt ook het toezicht.