Nieuws 21 november 2008

Eijffinger: 'Tijd voor Bazel III'

Bazel II moet niet wereldwijd worden ingevoerd. Het nieuwe stelsel van kapitaalsvereisten voor banken, dat in Europa begin dit jaar in werking trad, moet worden omgebouwd tot een 'Bazel III'. Dat zegt Sylvester Eijffinger, hoogleraar monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg, in een advies aan het Europese Parlement.

Eijffinger doet zijn uitspraken tegenover Accountant.nl. Hij is lid van het Panel van Economische en Monetaire experts, dat het Europese Parlement bijstaat in monetaire discussies met de Europese Centrale Bank. Politiek is inmiddels vastgesteld dat het toezicht op banken 'versterkt en uitgebreid' moet worden - zie ook de G20-verklaring van afgelopen weekend - maar over de vraag hoe die 'versterking en uitbreiding' er in de praktijk uit moet zien, is nog geen enkele beslissing genomen.

Er gaan stemmen op die pleiten voor een terugkeer naar het eenvoudige Bazel I, zoals onlangs Bert Heemskerk deed. De bestuursvoorzitter van de Rabobank wil weer vaste kapitaalseisen.

Geen goed idee, zegt Eijffinger. "De huidige crisis leert dat kapitaalseisen anticyclisch moeten zijn. Was enige tijd geleden een tier-1-ratio van 8 procent een stevige buffer, in de huidige marktomstandigheden wordt veel meer gevraagd van banken."

Met de markteisen meebewegende criteria, dat is een van de drie wijzigingen die Eijffinger voorstelt. "Het belangrijkste is dat deze crisis het failliet aantoont van het systeem dat banken zelf hun risicomodellen ontwikkelen op grond waarvan de minimale hoeveelheid aan te houden kapitaal wordt bepaald. Niemand kan meer ontkennen dat daarmee de kat op het spek gebonden is: er is per definitie sprake van een belangentegenstelling. Dit is de belangrijkste fout in het design van Bazel II."

Amerikaans onderzoek van vorig jaar toonde aan dat invoering van Bazel II in de Verenigde Staten zou leiden tot een reductie van de kapitaalseisen van soms meer dan 50 procent.

Maar ook als de centrale banken voortaan de scepter gaan zwaaien over de risicomodellen, dan zal er veel werk moeten worden verricht aan de onvolkomenheid die de meeste van deze modellen nu vertonen.

Dat waren immers modellen die bijvoorbeeld toestonden dat banken tot drie keer zoveel zogeheten 'level 3-assets' bezaten als hun eigen vermogen groot was. Dit zijn assets die volgens de IFRS-regels bij het ontbreken van marktprijzen op grond van eigen modellen moeten worden gewaardeerd.

Eijffinger: "De tegenwerping dat de kans dat het mis zou gaan zo klein was dat ie niet werd meegenomen in deze risicomodellen, is niet erg overtuigend."

Samenvattend zegt Eijffinger niet zozeer te pleiten voor 'meer' toezicht, maar wel voor 'slimmer' toezicht. "De toezichthouders moeten zich er beter van vergewissen dat ze de mechanismen begrijpen waar banken, bestuurders en investeerders onderdeel van zijn. Dan kun je heel gericht ingrijpen op de pijnpunten, zonder te vervallen in nog meer algemene regels."