Nieuws 01 juli 2008

Anoniem klokkenluiden in Duitsland

Duitse klokkenluiders maken steeds vaker gebruik van internet om anoniem kwalijke praktijken aan te kaarten. Justitie in de deelstaat Nedersaksen heeft hiervoor speciaal een computerprogramma ontwikkeld (Business Keeping Monotoring System) dat het onmogelijk maakt om degene die een melding doet te achterhalen.

Sinds de installatie van het programma zijn er 1544 tips binnengekomen, waarvan er inmiddels zo'n 400 tot strafvervolging hebben geleid. Meest prominente zaak: medewerkers van het VW-hoofdkantoor zouden zwart geld hebben geïncasseerd. Het ministerie van Financiën in Berlijn overweegt het programma ook te gaan gebruiken.

De justitie in Nedersaksen is enthousiast over de respons die men krijgt van klokkenluiders. Dit enthousiasme is niet zo verwonderlijk, want Duitsland heeft bepaald niet een traditie op het gebied van klokkenluiden.

Dat blijkt uit het aantal ondernemingen met meer dan 1000 werknemers waar werknemers anoniem melding kunnen doen van onrechtmatigheden. In Duitsland stelt maar 34 procent van deze bedrijven de werknemers hiertoe in de gelegenheid, tegen wereldwijd 60 procent. Volgens PwC heeft dit geringe aantal te maken 'met de historisch te verklaren scepsis in Duitsland tegenover elke vorm van het bespioneren van medeburgers'.

Toch weerhoudt dat twee Duitse internetondernemers niet tot het starten van een opmerkelijk initiatief. Via de site http://www.steuerverrat.de/ bieden zij burgers de gelegenheid om informatie over belastingontduiking aan de fiscus te verkopen. Let wel: te verkopen. Net als Heinrich Kieber dat deed toen hij als ex-medewerker van de bank LGT in Liechtenstein informatie over het zwarte geld van Duitse rekeninghouders aan de fiscus in Duitsland verkocht voor ruim vier miljoen euro.

Of de site een succes zal worden, is overigens nog maar de vraag. Duitse autoriteiten betalen slechts bij hoge uitzondering geld voor informatie over corruptieschandalen.

Uiteraard is er onder potentiële klokkenluiders ook de angst, en daar is Duitsland bepaald niet uniek in, dat het slecht met ze afloopt als ze hun geheimen openbaren. De feiten lijken deze gedachte te steunen.

Zo kaartte een medewerker van de ICT-afdeling van Siemens in Noorwegen ooit anoniem bij zijn directe chefs aan dat het bedrijf ambtenaren van het ministerie van Defensie in Oslo had omgekocht. Toen hij geen reactie hierop kreeg, trok hij wederom anoniem aan de bel bij het hoofdkantoor van Siemens in München.

Binnen enkele dagen liet zijn chef alle medewerkers bijeenkomen om te vertellen dat er een 'mol' binnen hun gelederen was. Enige tijd later werd de afdeling waar de klokkenluider werkte 'vanwege een reorganisatie' opgeheven. Iedereen kreeg een andere baan aangeboden, behalve... de klokkenluider. Siemens beweert overigens dat de man wel een nieuwe functie kreeg aangeboden.

Hoe dan ook: ondanks prachtige initiatieven voor anonieme meldingen via internet zijn vooralsnog ook in Duitsland klokkenluiders hun arbeidsleven niet zeker als ze hun mond open doen.