Nieuws 07 juli 2009

Bos denkt na over beperking aansprakelijkheid financiële toezichthouders

Minister Bos van financiën zal 'binnen afzienbare tijd' met een standpunt komen over de aansprakelijkheid van financiële toezichthouders. In andere Europese landen moeten toezichthouders op de financiële markt het nu heel bont maken om aansprakelijk te kunnen worden gesteld. En in Duitsland en New York genieten de financiële toezichthouders zelfs immuniteit.

Bos schrijft dit in een brief aan de Tweede Kamer, waarin hij de conclusies presenteert van een onderzoek naar de internationale dimensie van de aansprakelijkheid van financiële toezichthouders in Nederland. 

In december vorig jaar pleitte oud-AFM-bestuurder Paul Koster voor volledige immuniteit. In zijn ogen schaadt het risico van grote schadeclaims de effectiviteit van het toezicht. Zo is het niet ondenkbaar dat aandeelhouders van Fortis De Nederlandsche Bank aansprakelijk gaan stellen voor de 50 miljard euro koersverlies die zij menen te hebben geleden door de misgelopen overname van ABN Amro. Daarbij zou de toezichthouder hebben gefaald. 

In Nederland loopt de discussie over de beperking van de aansprakelijkheid van toezichthouders al langer. In 2006 kwam hoogleraar Cees van Dam tot de conclusie dat toezichthouders maar een klein risico lopen dat de rechter hen daadwerkelijk aansprakelijk acht voor falend toezicht. Van die kleine kans gaat volgens Van Dam een positieve prikkel uit om het werk goed te doen. 

De minister van Justitie heeft deze conclusies twee jaar geleden onderschreven. Maar omdat de financiële markt internationaal is, heeft de minister van Financiën aanvullend onderzoek laten doen naar de aansprakelijkheid van de financiële toezichthouders in Nederland vanuit de internationale dimensie. Onder leiding van hoogleraar Ivo Giesen hebben Van Dam en andere juristen van de Universiteit Utrecht het aansprakelijkheidsrisico onderzocht in België, Duitsland, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en de Verenigde Staten. 

In al deze landen is de aansprakelijkheid van de financiële toezichthouders beperkt. In Duitsland en New York zijn de toezichthouders op de financiële markt zelfs geheel gevrijwaard van aansprakelijkheid. In Zwitserland kan de financiële toezichthouder alleen worden aangesproken wanneer hij zijn bevoegdheden overschrijdt. 

De beperking van de aansprakelijkheid is vooral ingegeven door de enorme gevolgen die een toegewezen claim kan hebben. Ook al is de kans dat die wordt toegewezen in de praktijk maar klein. 

Uit het onderzoek blijkt wel dat de aansprakelijkheidsrisico's voor De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten groter worden naarmate zij intensiever gaan samenwerken met financiële toezichthouders in het buitenland. 

Vanwege de enorme gevolgen van een toegewezen claim beveelt het Basel Comité aan dat financiële toezichthouders volledig worden gevrijwaard van aansprakelijkheid. Voor zover zij hun toezichtstaken tenminste te goeder trouw hebben uitgeoefend. 

De Utrechtse onderzoekers vragen zich af of zo'n uitzondering voor financiële toezichthouders te rechtvaardigen is. Andere toezichthouders, instanties, bedrijven en burgers moeten immers gewoon bloeden voor hun onzorgvuldig optreden. 

De onderzoekers hebben geen aanwijzingen kunnen vinden dat het aansprakelijkheidsrisico het vestigingsklimaat voor financiële instellingen beïnvloedt.