'Accountant in de rechtbank heeft steun kantoor nodig'
Accountants die optreden als getuige- of partijdeskundige voor de rechtbank, moeten goed worden begeleid door hun kantoren. Als dat gebeurt, kan de gerechtelijke ervaring de deskundigheid van de accountant aanscherpen. Dit stelt John van Kollenburg van BDO, tevens hoogleraar accountancy aan de Universiteit van Tilburg.
"Het is een professionele uitdaging, hoewel ik denk dat veel accountants hiervoor terugdeinzen. Maar deze rol is voor mij niet alleen ideëel. Ik bekijk ieder dossier vanuit de vraag waardoor partijen gescheiden blijven. Altijd gaat het om complexe zaken, op het snijvlak waar het recht wordt gevormd."
Van Kollenburg is een van de weinige accountants die de rol van getuige en partijdeskundigen als een uitdaging zien. Jaarlijks vervult hij 25 tot dertig keer per jaar die rol. In Engeland heeft de Joint Disciplinary Scheme (JDS), een Engelse toezichthouder op accountantskantoren, een tekort aan accountants gesignaleerd die als onafhankelijke getuigen-deskundigen kunnen optreden. In Nederland blijkt dit probleem eveneens te bestaan.
Van Kollenburg waarschuwt voor solistisch optreden als getuige. Ruggensteun vanuit het kantoor is nodig. "Op mij wordt goed gelet door BDO. Voordat ik een zaak accepteer, kijken de afdelingen risk management en vaktechniek mee naar een dossier. Een zaak als getuige- of partijdeskundige accepteer ik alleen als de deskundigen op kantoor dit verantwoord achten. Dan nog is uiterste zorgvuldigheid geboden."
Een enkele keer heb ik een claim of tuchtklacht gehad vanwege mijn optreden als gerechtelijk deskundige of bindend adviseur. Gelukkig heeft dit nooit nadelige consequenties voor mij gehad. Ik kan me best voorstellen dat partijen die voor de rechter staan scherp zijn, dat is juist goed want daardoor ontstaat duidelijkheid over de toepassing van het recht."
Ondanks alle ervaring en deskundigheid valt het voor een accountant niet mee om getuige- of partijdeskundige te zijn in een rechtszaak. "Alleen al door de gedragscode voor accountants kun je in de knel komen. Je bent geheimhouding verplicht, terwijl je in een rechtszaak juist moet informeren. Bovendien is er de eis van zorgvuldigheid, daar valt heel wat onder."
"Dan is er ook nog de verplichting om objectief te zijn. Dat valt niet altijd mee als je als partijdeskundige wordt ingeschakeld door een van de betrokken partijen in een rechtszaak. Een extra probleem is dat je neutraliteit als gerechtelijke deskundige op gespannen voet staat met de verwachtingen van de partijen die tegenover elkaar staan in de rechtbank. Niet zelden zijn ze beiden teleurgesteld, omdat ze vinden dat hun standpunten onvoldoende in de uitgebreide rapportage tot hun recht komen."
Rijk word je als accountant niet in de rechtbank, zegt Van Kollenburg. "Je moet genoegen nemen met het honorarium dat de rechter je toewijst. Dat komt erop neer dat je je tarief moet matigen, want ook kleine partijen hebben recht op een deskundige."