Nieuws 28 november 2013

Accountantsdag 2013: een verslag

Ruim 1.300 accountants en andere geïnteresseerden bezochten gisteren de Accountantsdag 2013 in de Amsterdamse RAI. Lees het verslag.

Goed werk leveren en beter communiceren

Accountants moeten beter communiceren, concludeerde NBA-voorzitter Huub Wieleman uit het reputatieonderzoek van de Erasmus Universiteit, dat op de Accountantsdag 2013 werd gepresenteerd. Niet alleen met de klant en de stakeholders, maar ook met elkaar. Verder moet de accountant gewoon zijn werk goed doen.

Lex van Almelo

Voordat de 1.300 deelnemers naar de RAI togen, hadden zij in de krant kunnen lezen dat de accountantscontroles niet alleen bij de top, maar ook bij SRA-kantoren tekortschieten. Tegen die achtergrond viel de uitkomst van het reputatieonderzoek niet tegen. De reputatie kan beter, maar is niet slechter dan die van andere zakelijke dienstverleners, zoals belastingadviseurs en advocaten, zei onderzoeksleider Cees van Riel tijdens het middagprogramma. Wel geeft het te denken dat de autoriteiten en de toezichthouders, die de accountantskantoren het best kennen, het meest kritisch zijn.

In de openingstrailer diezelfde ochtend werden enkele recente financiële schandalen gememoreerd. "De accountant is nog maar een schim van wat hij geacht wordt te zijn", concludeerde dagvoorzitter Marcia Luyten (Buitenhof) bij wijze van aftrap. Doet de NBA wel genoeg om de controle te verbeteren?

"Wij zitten absoluut niet stil. Wij gaan volgend jaar een verplichte kennistoets instellen voor alle controlerend accountants. Dat is grote vernieuwing", zei NBA-voorzitter Huub Wieleman. Hij kondigde verder de invoering aan van dossier-mentoring, waarbij ook externe partijen kritisch kijken naar het dossier. Bovendien wordt een training opgezet om accountants beter te laten communiceren, zodat zij het verhaal achter de cijfers kunnen vertellen.

Risico's en verwachtingen

Keynote-spreker Femke Halsema legde als voorzitter van de Commissie Gedragscode Goed Bestuur de vinger op de zwakke plek van de semi-publieke sector. Er zitten veel weeffouten in de structuur van de organisaties. De accountancy is een vitaal onderdeel van behoorlijk bestuur. Maar dat accountants de belangrijkste oorzaak zouden zijn van de financiële schandalen, vindt zij "te veel eer". Wel blijkt dat de accountant alleen de getrouwheid van de gerealiseerde cijfers controleert en niet of te weinig kijkt naar de risico's, de aangegane verplichtingen en verwachtingen. Accountants moeten hun taak dus ruimer en zwaarder opvatten en er ook niet voor terugdeinzen het management in "een lastig gesprek" ter verantwoording te roepen.

Voormalig interim-bestuurder Gerard Erents van Vestia zei in het ochtenddebat dat de toezichthouders bijvoorbeeld ook van de accountant willen horen of de organisatie die derivaten had moeten aanschaffen. "De accountant kan niet in de toekomst kijken, maar kan wel kijken of het stelsel van de organisatie op orde is. Hoe de checks and balances in elkaar zitten en hoe die werken. De accountant is meer dan een verificateur."

Volgens Erents wordt er te veel beknibbeld op de controlekosten. "De accountant moet het lef hebben om te zeggen: als jullie voor dubbeltje op de eerste rang willen zitten, zoek dan maar een ander. Het lullige is dat de organisatie dan altijd een ander vindt. De accountant moet geen slappe knieën hebben."

Toezichthouder en voormalig KPMG-bestuursvoorzitter Ben van der Veer meende dat de accountant vaak wel een rechte rug heeft. "Maar hij moet die wel trainen." Volgens hem willen opdrachtgevers vaak niet "dat accountants zich naar de buitenwereld uitspreken over de toekomst."

Reputatiemanagement

Historicus Herman Pleij stelde in zijn luchtige intermezzo dat het in Nederland altijd fout gaat bij grote projecten, omdat niemand daarvoor de verantwoordelijkheid neemt.

Alex Sheerazi, communicatiemanager van de Amsterdamse Dienst Metro, logenstrafte tijdens een van de deelsessies die stelling tot op zekere hoogte. Na alle rampspoed rond de aanleg van de Noord-Zuidlijn wist hij meer evenwicht te krijgen in de beeldvorming over dit grote project. De dienst kwam met verhalen over het technisch vakmanschap van de bouwers, communiceerde eerlijk over risico's en zocht contact met de buurtbewoners. Dat laatste leidde er onder meer toe dat een bovengrondse rioolbuis op verzoek van de aanpalende horeca werd bekleed met takken en feestverlichting.

Niet dat Sheerazi de beroepsgroep aanraadt zich toe te rusten met feestverlichting. "Maar communiceer alle verhalen over potentiële rampspoed. Leg gewoon uit wat je doet, dan geloven mensen andere verhalen ook. Doe de luiken niet dicht als het misgaat. Zorg dat je aanwezig en aanspreekbaar bent en geef antwoord in plaats van in een hoekje zitten mokken."

Apen en aapjes

Dat advies stemde naadloos overeen met de tip die bestuursvoorzitter Paul Riemens van Luchtverkeersleiding Nederland in het slotdebat gaf. De beroepsgroep moet "ophouden met het gejank" en alle apen op de rots bij elkaar zetten om oplossingen te bedenken. Die apen zijn niet alleen de grote kantoren, maar ook de NBA, vonden Cees van Riel en Mazars-voorzitter Paul Steman. Volgens Riemens moeten ook de jonge professionals bij het brainstormen worden betrokken. "Zij hebben de beste ideeën."

Om van haar negatieve imago af te komen ging Luchtverkeersleiding Nederland ook gesprekken aan met alle toezichthouders. Iedereen bleek zich te kunnen vinden in één doel: de veiligheid verbeteren. Het werd "een feest der herkenning".

Bestuurslid Gerben Everts van de Autoriteit Financiële Markten was ook in de zaal aanwezig en werd aan het eind van de middag nog even bevraagd over het daags tevoren verschenen AFM-rapport over de SRA-kantoren en het begeleidende interview in het Financieele dagblad. Everts: "Wij willen dat de veiligheid op de kapitaalmarkt toeneemt. Daarvoor moet de NBA haar rol versterken en moet de governance op de grote kantoren veranderen. Ook partners moeten een duit in het zakje doen en investeren in betere kwaliteit."

Plaatsvervangend NBA-voorzitter Dirk ter Harmsel greep terug op het zojuist gepresenteerde reputatieonderzoek: "Een zesje is niet goed genoeg. Alle accountants moeten proberen een tien te halen."