Nieuws 06 september 2013

Jaap ten Wolde: 'Tuchtrecht loopt achter bij ontwikkelingen in beroep'

De tuchtrechtspraak is gebaseerd op de oorspronkelijke vorm van dienstverlening door individuele accountants, maar die tijd is voorbij. Accountantscontroles zijn niet meer opdrachten van individuele accountants maar van kantoren.

Daarom zouden niet alle zaken meer via het tuchtrecht moeten lopen. Dat schrijft Jaap ten Wolde, partner bij IFO (Instituut Financieel Onderzoek) in het Financieele Dagblad. Hij ziet een rol weggelegd voor de Ondernemingskamer, in ieder geval als het gaat om controles bij organisaties van openbaar belang.

Ten Wolde beschrijft de ontwikkeling van professionele beroepen, waarbij aanvankelijk de beroepsbeoefenaren een dienst persoonlijk leverden. Daarbij speelde persoonlijke reputatie een grote rol.

Die vorm bestaat bij de meeste professies nog, maar bij accountants deed zich in de jaren zestig een nieuwe ontwikkeling voor. "Organisaties zochten niet langer een accountant van naam, maar een organisatie van naam. De behandelende accountant van dat kantoor speelde niet of nauwelijks een rol meer bij de keuze."

"Deze kantoren begonnen daarom aandacht te schenken aan de interne organisatie ter verbetering van de dienstverlening en ter onderscheiding van andere kantoren." De kantoren richtten bureaus vaktechniek op en vaardigden eigen controlevoorschriften uit.

Opdrachten werden aanvaard door het kantoor en niet meer door een partner persoonlijk. Accountantsrapporten en accountantsverklaringen werden ondertekend met de firmanaam.

Begin deze eeuw ging het accountantsberoep de derde levensfase in, aldus Ten Wolde. Naast de eisen voor individuele beroepsbeoefenaren kwamen er voorschriften voor accountantsorganisaties. De externe toezichthouder AFM geeft kantoren een 'licence to operate'.

"Het afgeven van accountantsverklaringen is geen bezigheid meer die door een individu uitgevoerd kan worden, zeker niet als het om grote of complexe organisaties gaat. Maar als er klachten komen, zoals bij Van der Moolen en Vestia, staan niet de kantoren terecht, maar de twee accountants die namens hun kantoor het rapport hebben getekend."

Volgens Ten Wolde komt daarbij dat de media zich niet realiseren dat het bijna altijd gaat om 'inhoudelijke vaktechnische vraagstukken'. "Over de integriteit van de accountants gaat het uiterst zelden."

"De systematiek van de rechtspraak moet worden aangepast aan deze ontwikkelingen. Niet alle zaken moeten meer via tuchtrecht lopen. Ik zie een rol weggelegd voor de Ondernemingskamer, in ieder geval voor het deel van het accountantswerk dat maatschappelijk gezien essentieel is: het controleren van financiële verantwoordingen van organisaties van openbaar belang."

"Dergelijke opdrachten zijn ook juridisch gezien opdrachten van het kantoor en niet van individuele RA's. Om die reden zou het accountantskantoor in het beklaagdenbankje moeten zitten en niet de accountant die het accountantsrapport heeft ondertekend."

Ten Wolde stond zelf meermalen voor de tuchtrechter. Hij noemt het onderzoek van BING naar de beschuldiging van seksuele intimidatie in Wassenaar en het 'Peper-onderzoek'. Over dat eerste onderzoek moet hij terughoudend zijn omdat dat nog onder de rechter is. Wel zegt hij dat in het in beide onderzoeken feitelijk ook om kantooropdrachten ging.