Zestien gemeenten onder curatele provincies
Provincies hebben zestien gemeenten onder curatele gesteld omdat zij hun financiën niet op orde hebben. Negen gemeenten staan onder verscherpt toezicht. Toch blijft het aantal flink achter bij de voorspellingen.
Vrijdag meldde Binnenlands Bestuur het nieuwe aantal gemeenten onder curatele van provincies. Het aantal van zestien is een scherpe stijging ten opzichte van begin dit jaar. Toen stonden er nog maar negen gemeenten onder curatele van provincies.
Dat aantal komt bovenop de drie gemeenten die al onder toezicht staan van het rijk, de zogenaamde artikel 12-gemeenten. Dat zijn Lelystad, Boarnsterhim en Millingen aan de Rijn. Een curatele door de provincie geldt als potentiële voorloper op de curatele door het rijk.
De aanleiding voor het sterk oplopend aantal gemeenten dat onder curatele staat, zou zijn veroorzaakt door slecht renderende grondexploitatie. Veel gemeenten hebben in het verleden grond aangekocht die door de economische crisis sterk in waarde is gedaald. Veel bouwkavels staan nog leeg. Gemeenten verliezen miljarden op hun grondprojecten.
Toch valt de grote toename van het aantal gemeenten onder curatele nog mee. Er waren veel hogere aantallen voorzien. In 2010 voorspelde de Raad voor financiële verhoudingen (Rfv) dat er 36 gemeenten onder toezicht zouden raken, waarvan acht bij het rijk en de rest bij provincies.
Een jaar later voorspelde Deloitte Real Estate Advisory dat er 35 gemeenten onder toezicht van het rijk zouden kunnen komen. De organisatie gaf deze prognose na onderzoek van 145 jaarrekeningen van gemeenten.
"Dat er zo weinig gemeenten onder curatele van het rijk zijn geplaatst, komt omdat de rijksoverheid de lat voor artikel 12-gemeenten hoger heeft gelegd", reageert Frank ten Have van Deloitte Real Estate Advisory desgevraagd. "De aanvullende uitkering uit het gemeentefonds is niet bedoeld om de verliezen op grondexploitatie van gemeenten op te vangen. Gemeenten moeten daar zelf een oplossing voor vinden."
Volgens Ten Have hebben bovendien maar weinig gemeenten de status van artikel 12-gemeente aangevraagd, omdat ze zelf de bezuinigingen zijn gaan doorvoeren die anders door het rijk zouden worden opgelegd. "Ze moeten dan het vet van hun botten halen", zegt Ten Have. "Dat doen ze dus maar zelf, zoals Apeldoorn en Heerenveen hebben gedaan."
"Het voorspelde aantal van 35 artikel 12-gemeenten is er weliswaar nog niet gekomen, dat betekent niet dat de financiële situatie niet ernstig is. In onderzoek in oktober hebben we gezien dat gemeenten al voor 3 miljard euro verlies hebben genomen op hun grondposities over de afgelopen jaren."
"Bovendien zijn de reserves fors afgenomen bij gemeenten, terwijl hun risico's zijn toegenomen. Door de decentralisaties zijn hun begrotingen toegenomen, hun reserves zijn afgenomen en de mogelijkheden om extra inkomsten te genereren zijn beperkt."
"Dan heb ik het nog niet eens over de deelnemingen van gemeenten die niet op de balans staan, bijvoorbeeld met woningcorporaties of projectontwikkelaars. Van de provincies hebben we de deelnemingen onlangs in kaart gebracht, daar zit nog voor driekwart miljard euro in. Het is te verwachten dat gemeenten op deze manier ook nog heel wat bezit hebben dat niet zichtbaar is via de balans, maar waar wel risico aan verbonden is."
Gerelateerd
Gemeenten voorzien dit jaar flinke stijging van uitgaven
Nederlandse gemeenten denken dit jaar ruim negen procent meer uit te geven dan hun begroting van vorig jaar. Daarmee gaan de uitgaven naar verwachting harder omhoog...
Gemeenten rekenen op grootste toename heffingsinkomsten sinds 2007
Gemeenten verwachten dit jaar 13,3 miljard euro te ontvangen uit heffingen. Dat is een stijging van 8,5 procent ten opzichte van vorig jaar en de grootste toename...
Gemeenten verwachten 1,1 miljard euro begrotingstekort in 2026
Gemeenten verwachten samen een begrotingstekort van 1,1 miljard euro te hebben in 2026. Vraag is of gemeenten in staat blijven om grote maatschappelijke opgaven,...
Gemeenten hielden ondanks hogere kosten meer geld over
Gemeenten hebben vorig jaar meer geld overgehouden dan in 2021. Ze waren weliswaar meer kwijt aan energietoeslagen en de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne, maar...
Negen gemeenten krijgen 26 miljoen euro om winkelgebied aan te pakken
Negen gemeenten ontvangen in totaal 26 miljoen euro om hun winkelgebied aan te pakken. Dat heeft minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat (EZK) bekendgemaakt.