Kwartiermakers: aanbevelingen en aanmoedigingen
De Kwartiermakers toekomst accountancysector komen in hun slotrapportage 'Druk en tegendruk' met een reeks 'aanbevelingen en aanmoedigingen' voor het accountantsberoep.
De slotrapportage van kwartiermakers Marlies de Vries en Chris Fonteijn biedt achterin een lijst met aanbevelingen en aanmoedigingen, die moeten worden opgepakt door de verschillende partijen. De belangrijkste conclusie van de kwartiermakers: De sector heeft de afgelopen jaren onvoldoende voortgang geboekt om haar gezag en vertrouwen te herwinnen. Het accountantsberoep moet meer veranderingsbereidheid tonen en het zelfkritisch en zelfreinigend vermogen vergroten.
Hoewel de kwartiermakers zien dat veel individuele beroepsbeoefenaren gemotiveerd en van goede wil zijn, oordelen zij dat de sector als geheel traag en risicomijdend is. Die zou meer moeten experimenteren op het gebied van innovatie, fraude en continuïteit. Deze taak ligt in de eerste plaats bij de leiding van de accountantsorganisaties.
Druk en tegendruk
De slotrapportage schetst een sector die zwaar onder druk staat. Druk van de gecontroleerde onderneming, commerciële druk, tijdsdruk en een gestaag groeiend takenpakket. Dat vereist tegendruk, stellen de kwartiermakers. Tegendruk van de accountant zelf en van diens organisatie. Een onafhankelijke houding en professioneel-kritische instelling zijn daarbij essentieel.
Accountantsorganisaties moeten druk blijven zetten op het continue proces ter verbetering en bewaking van de kwaliteit van de wettelijke controle, aldus de kwartiermakers. Daarbij zou het middenkader meer autonomie moeten krijgen, om te zorgen dat individuele accountants de benodigde professioneel-kritische instelling kunnen ontwikkelen. De huidige sterke druk voor medewerkers op de output binnen accountantsorganisaties werkt belemmerend voor professionals en nodigt uit tot het "afsnijden van bochten".
VOR
De kwartiermakers stellen dat ook gecontroleerde organisaties een rol en verantwoordelijkheid hebben bij de verbetering van de kwaliteit van de wettelijke controle. Om die reden pleiten zij voor verplichtstelling van een verklaring omtrent risicobeheersing (VOR). Dat verplicht bedrijven om risico's te identificeren en maatregelen te nemen om deze te beheersen. Accountants moeten ruimte hebben voor spreekrecht in de aandeelhoudersvergadering.
De kwartiermakers ontmoedigen het gebruik van standaardteksten in de verklaring rondom fraude en continuïteit. Ze willen dat de NBA het voortouw neemt bij opzet van een expertisecentrum fraude met forensische expertise.
De invoering van kwaliteitsindicatoren (audit quality indicators) zien de kwartiermakers als een logische vervolgstap op eerdere adviezen. Deze indicatoren hadden er al lang moeten zijn.
Geen nieuwe regels, wel streng toezicht
De kwartiermakers pleiten niet voor meer regels, wel voor meer en beter toezicht. Zo moet de AFM "goed gefinancierd en bewapend blijven" om het beroep scherp te houden. De voorgenomen instellingsverplichting voor raden van commissarissen bij accountantsorganisaties juichen zij toe. Er moet een code komen voor zulke commissarissen.
Een roep om ingrijpen in de structuur van de sector ligt voor de hand, maar uit de uitgevoerde onderzoeken naar joint audit, intermediair en structurele splitsing blijkt dat dit op dit moment niet wenselijk is.
Oob-accountantsorganisaties en de top-20 reguliere vergunninghouders moeten wel transparant zijn over geldstromen naar audit en advies, via een gescheiden winst-en-verliesrekening en de totale winstdeling. De variabele beloning moet bij die kantoren beperkt blijven tot kwaliteitscriteria. De kwartiermakers houden de route naar operationele splitsing open als mogelijke ingreep in de sector.
Herinrichting (praktijk)onderwijs
De kwartiermakers gaven op eigen initiatief, samen met de NBA, een Expertgroep opdracht om met een opzet voor het beroepsprofiel en de opleiding te komen. Educatie is een fundamenteel onderdeel van de noodzakelijke veranderingen, stellen de kwartiermakers. Bij de vorming van de jonge beroepsbeoefenaar ligt uiteindelijk de basis voor de kwaliteitsverbetering.
De Expertgroep adviseert onder meer om te kiezen voor onderscheid tussen een basis accountant en verschillende specialisaties. De Vries en Fonteijn omarmen de adviezen van de Expertgroep en vragen de sector nadrukkelijk om vaart te maken met de herziening van het beroepsprofiel en de herinrichting van onderwijs en permanente educatie. Ze pleiten voor een onafhankelijk voorzitter of aanjager voor "centrale regievoering" op de aanbevelingen van de Expertgroep.
Vaart in wetgevingsproces
De gewenste snelheid ziet volgens de kwartiermakers ook op het wetgevingsproces. De verankering van de maatregelen in de Wet toekomst accountancysector vormt een belangrijke stap in de uitvoering van de aangekondigde maatregelen. De kwartiermakers roepen daarom de politiek op zoveel mogelijk vaart te maken met het wetsvoorstel en om druk op de sector te houden. In de tussentijd is constante waakzaamheid vereist om te zorgen dat de kwaliteit van de wettelijke controle niet wordt geschaad.
De Vries en Fonteijn pleiten voor een driejaarlijkse evaluatie van de wet, om te zien of de kwaliteit van de wettelijke controle is verbeterd en om te zien of toch ingrijpen in het structuurmodel nodig is.
Kwartiermakers
Op 24 april 2020 ontvingen de kwartiermakers van toenmalig minister van Financiën Wopke Hoekstra de opdracht om de aanbevelingen van de Commissie toekomst accountancysector (Cta) verder te onderzoeken. De opdracht was tweeledig: het zorgdragen voor tastbare resultaten en het aanjagen en stimuleren van verbeteringen.
Drieënhalf jaar lang spraken De Vries en Fonteijn met vertegenwoordigers van de sector, met stakeholders, commissarissen, wetenschappers, gecontroleerde organisaties en praktijkopleiders. Vanaf de start rapporteerden de kwartiermakers aan de minister van Financiën; in totaal leverde dat zes voortgangsrapportages op.
Tegelijk met hun slotrapportage hebben de kwartiermakers alle externe onderzoeken naar alternatieve structuurmodellen, de opzet van de audit quality indicators en de zes eigen tussenrapportages opnieuw aangeboden aan de minister.
Gerelateerd
Iets minder dominee, iets meer koopman
Joris Joppe werd blij van een leergang voor accountants, maar dat gevoel verdween de dag erna bij het lezen van de krant.
Masterclass docenten accountancy over 'Vertrouwen in de toekomst'
De NBA organiseerde ook dit jaar een masterclass voor docenten accountancy. Tijdens de bijeenkomst aan de Hogeschool van Amsterdam op 16 april werden de docenten...
Tweede Kamer heeft veel vragen over nieuwe accountantswet
De vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer heeft, als voorbereiding op de behandeling van de Wijzigingswet accountancysector, een flink aantal vragen...
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
Wie niet betaalt, maar wel bepaalt
Om audits van topkwaliteit te kunnen leveren moet de prijs omhoog, meent Jan Bouwens. De discussie zou moeten gaan over wie het verschil moet bijbetalen.