Slotrapportage kwartiermakers is vooral kritische aanmoediging voor accountants
De Kwartiermakers toekomst accountancysector zijn in hun slotrapportage kritisch over de bereidheid van de sector tot verandering. Ze onderstrepen tegelijk het belang van het accountantsberoep en richten zich tot de nieuwe generatie voor betere tijden. Ook de bevindingen van de Expertgroep over het beroepsprofiel en de opleiding zijn gepubliceerd.
Kwartiermakers Chris Fonteijn en Marlies de Vries benadrukken bij de presentatie van hun slotrapportage in het Haagse New Babylon dat zij hun conclusies over de sector "in alle vrijheid" hebben kunnen trekken, "dat is gerespecteerd door iedereen".
Hun slotrapport, met als titel 'Druk en tegendruk', gaat in op de krachten die op het beroep worden uitgeoefend; vanuit de kantoren zelf, maar ook vanuit het maatschappelijk verkeer. Volgens Fonteijn lijkt het dat externe druk door het beroep soms meer als oorzaak dan oplossing wordt gezien. Maar die externe druk blijft nodig om de sector in beweging te krijgen, dus "wen er maar aan". Tegelijk ziet hij ook wel goeie wil bij veel accountants en vindt hij het "schitterend mooi" om het enthousiasme van jonge beroepsgenoten te ervaren. "Hou dat zo!"
Externe druk blijft nodig
Onder de lijst met aanbevelingen van de kwartiermakers ligt de centrale vraag: Is de sector voldoende zelfreinigend, aldus Fonteijn. "Er blijkt ons niet van een duidelijke verbetering, we zijn niet onverdeeld positief, de veranderingsbereidheid van de sector vinden wij laag." De sector verandert maar met moeite, is de afdronk, en dat komt toch vooral door externe druk. Ook bij nieuwe wetgeving "zie je de lobbymachine alweer los gaan", stelt Fonteijn. Dus is er nog geen reden om die externe druk te verminderen.
Wat Marlies de Vries betreft is het positief dan de NBA inmiddels een externe voorzitter heeft, maar de beroepsorganisatie mag zich nog onafhankelijker van de kantoren opstellen. Toezichthouder AFM moet het beroep scherp houden "in woorden en daden", waar nodig ook met serieuze boetes. De nieuwe accountantswet die in de maak is, kan zorgen voor de noodzakelijke aanpassingen.
Structuurmodellen
In de afgelopen jaren hebben de kwartiermakers diverse alternatieve structuurmodellen onderzocht, zoals audit only en joint audit. Zulke oplossingen brengen niet automatisch verbetering voor de sector, meent Fonteijn. "De baten overtreffen de kosten niet." Teleurstellend is volgens de kwartiermakers de kritiek op de nieuwe audit quality indicators. Die zijn "evident niet perfect", maar de uitdaging is om ze beter te maken. Dat vraagt om een bijdrage vanuit de sector.
Rondom het thema fraude en continuïteit benadrukt De Vries de relevantie van de sector. "Het beroep doet ertoe, anders organiseren we dit niet." Maar dat vraagt wel verantwoordelijkheid van de accountant om te zeggen wat die gezien heeft en dat gaat verder dan een uitbreiding van de controleverklaring met "boilerplate teksten".
Het rapport van de kwartiermakers is gesloten op 30 oktober, dus de jongste publicatie van de NBA rondom geheimhouding is daarin niet meegenomen. Maar Fonteijn is kritisch op het werken met stellingen in die uitgave. "Hou nou eens op, laat zien dat er meer mogelijk is rondom geheimhouding, ga niet weer maanden polderen!"
De Vries spreekt in het kader van de cultuur binnen de sector over een "watermeloen", groen van buiten, maar mogelijk erg rood van binnen. De hoge werkdruk maakt dat mensen "bochten gaan afsnijden", stelt zij met een verwijzing naar de recente gevallen van examenfraude. Daarbij moet er niet te veel focus liggen op de "rotte appels, kijk ook eens naar de mand waar die in liggen". Het werk komt nog altijd te makkelijk binnen, meent Fonteijn, die zorg heeft over het geringe aantal oob-kantoren. De sector moet daarbij niet te krampachtig reageren op bijvoorbeeld de veelbesproken 'Portugalroute', vindt hij.
Expertgroep
De kwartiermakers hebben hun opdracht onderweg verbreed met een opdracht aan de Expertgroep, die heeft gekeken naar de toekomst van de opleiding en het beroepsprofiel. Nu is het nog te veel "zweten, weten en weer vergeten", aldus De Vries, als het gaat om de opleiding.
De Expertgroep pleit voor een basis accountant en daarna specialisatie. Ook moet het stelsel van permanente educatie worden geëvalueerd en moet er monitoring komen op de naleving. Een eigen kwartiermaker voor opvolging van de aanbevelingen van de Expertgroep is een goede zaak, die stok achter de deur mag er blijven, meent De Vries. "Maar duidelijk is dat wij niet meer beschikbaar zijn."
Kampement
Demissionair minister Kaag van Financiën stelt bij de overhandiging van het rapport dat de kwartiermakers echt resultaat hebben geleverd en een "heel kampement hebben neergezet van vijfsterren kwaliteit". Accountants spelen een "cruciale en ook publieke rol", benadrukt de minister. Hun verantwoordelijkheid voor de juistheid en betrouwbaarheid van informatie is een "zware taak".
Na "bijna vier jaar en twee kabinetten" ligt er een rapport met stevige conclusies, aldus Kaag. Maar "die lange aanloop betekent nu met zijn allen versnellen in de uitvoering". Volgens de minister hebben accountants een "zeer eervol en gerespecteerd vak" en is het zaak om de handschoen op te pakken. Een kabinetsreactie op het rapport van de kwartiermakers is nog in de maak, maar “u als accountants bent nu aan zet”.
Jonge generatie
Aan het slot van de bijeenkomst, die door veel prominenten uit en om het beroep wordt bijgewoond, spreken de twee kwartiermakers met BST-hosts Wendy Groot en Hakan Koçak. Fonteijn benadrukt nogmaals blij te zijn met de jonge generatie accountants en hun motivatie voor het vak. Maar de druk op vooral die jonge mensen (en ook "accountants die zich nog jong voelen") werkt de verbetering en cultuurverandering tegen.
Koçak stelt desgevraagd graag dat hij met BST trots is op het "podium voor jonge mensen om meer greep te houden op hun eigen beroep". Dat onderschrijft De Vries graag: "De toon die jullie de afgelopen jaren gezet hebben is voor ons heel belangrijk." Fonteijn geeft de nieuwe generatie graag mee: "Laat je niet uit het veld slaan, laat je van je beste kant zien en doe je waffel open!"
Nu is het echt aan de sector om de verbetering handen en voeten te geven, meent hij aan het slot. "Als het nu niet gebeurt, gaat het nooit meer gebeuren." Volgens De Vries moet de sector in ieder geval nu niet denken "dat hebben we overleefd en we gaan over tot de orde van de dag".
De livestream van de presentatie door de kwartiermakers is terug te kijken via YouTube.
Gerelateerd
Iets minder dominee, iets meer koopman
Joris Joppe werd blij van een leergang voor accountants, maar dat gevoel verdween de dag erna bij het lezen van de krant.
Masterclass docenten accountancy over 'Vertrouwen in de toekomst'
De NBA organiseerde ook dit jaar een masterclass voor docenten accountancy. Tijdens de bijeenkomst aan de Hogeschool van Amsterdam op 16 april werden de docenten...
Tweede Kamer heeft veel vragen over nieuwe accountantswet
De vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer heeft, als voorbereiding op de behandeling van de Wijzigingswet accountancysector, een flink aantal vragen...
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
Wie niet betaalt, maar wel bepaalt
Om audits van topkwaliteit te kunnen leveren moet de prijs omhoog, meent Jan Bouwens. De discussie zou moeten gaan over wie het verschil moet bijbetalen.