Raad van State: overheid moet keuzes maken
Het kabinet en de Tweede Kamer moeten veel meer keuzes maken dan ze nu doen, en die keuzes consequent uitvoeren, vindt de Raad van State. Ook moet de overheid minder ruimhartig worden met vergoedingen of tegemoetkomingen.
Als er geen keuzes worden gemaakt, worden maatschappelijke opgaven niet alleen "halfslachtig" aangepakt, maar wordt ook het vertrouwen in de overheid ondergraven. "De overheid moet realistische perspectieven bieden, geen luchtspiegelingen", schrijft de Raad van State in zijn jaarverslag over 2022. "Een overheid die meer belooft dan nakomt of waarmaakt, ondermijnt zelf het toch al kwetsbare vertrouwen."
Vergoedingen
De overheid moet daarnaast minder ruimhartig worden met financiële vergoedingen of tegemoetkomingen, meent de raad. De roep hierom neemt toe en wordt steeds vaker "positief beantwoord, ook daar waar de overheid geen directe verantwoordelijkheid draagt of juridisch geen verplichtingen kent".
De raad wijst daarbij onder meer op het voornemen van het kabinet om voor zorgpersoneel met langdurige covidklachten een financiële tegemoetkoming te maken. Ook het wetsvoorstel om studenten die vanwege het leenstelsel geen basisbeurs kregen financieel te compenseren, mist volgens de raad een wettelijke grond.
Dergelijke voorbeelden "illustreren een (politieke) tendens om gevoelens van onrecht of onvrede over persoonlijke omstandigheden van groepen of individuen tegemoet te treden met financiële gebaren", schrijft de raad. "Dit is op de lange duur niet vol te houden." De rijkskas en de overheidscapaciteit maken een "structurele 'afkoop' van het verleden onmogelijk. De overheid kan niet ieder leed of ongenoegen in de samenleving dragen."
De coronasteun vanaf 2020, die via subsidies werd verstrekt, is in de ogen van de Raad van State een ander verhaal. Die diende een "direct publiek belang, namelijk het behoeden van het ineenstorten van economie en samenleving".
Slagkracht onder druk
De slagkracht bij de uitvoering van overheidstaken staat onder druk, stelt de raad in het verslag. Dit komt onder meer door complexe regelgeving, uitvoeringsproblemen, moeizame wisselwerking tussen verschillende verschillende overheden en de toegenomen behoefte aan maatwerk en compensatie.
Er moeten "scherpe keuzes" worden gemaakt over onder meer het asielbeleid, de inrichting van de jeugdzorg, de verdeling van de ruimte en de transitie naar een duurzame samenleving en economie. Die keuzes moeten kabinet en Tweede en Eerste Kamer op "hoofdlijnen" maken, benadrukt de Raad van State. Wetten moeten niet "dichtgeregeld" worden en via een "stapeling van beleidswensen en amendementen onleesbaar, onwerkbaar en onuitvoerbaar worden."
De afdeling Advisering van de Raad van State bracht in het verslagjaar 377 adviezen uit. De raad sprak zich eind 2022 ook kritisch uit over het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet toekomst accountancysector.
Gerelateerd
Kabinet dekt extra uitgaven in voorjaarsnota uit meevallers
De extra miljarden die het demissionaire kabinet uittrekt voor onder meer Oekraïne en defensie, komt van meevallers op diverse begrotingen. Dat betekent dat de overheidsfinanciën...
'Meevallers op overheidsbegroting zijn incidenteel'
De overheid gaf in 2023 3,5 miljard euro meer uit dan zij ontving. Dat komt overeen met 0,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een stuk lager dan de...
Ministerie VWS blijft betalen voor niet leveren info over corona
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) blijft maandelijks duizenden euro's aan dwangsommen betalen voor het niet op tijd leveren van informatie...
Veel financiële tegenvallers en risico's in verslag informateur weggelakt
Een simpele optelsom van alle mogelijke financiële tegenvallers voor de overheid is niet te maken. Dat overzicht is opgesteld voor de onderhandelende politieke...
Nieuwe minister van Financiën is bekend met accountantsdossier
De nieuw benoemde minister van Financiën, Steven van Weyenberg, is al bekend met het accountantsdossier. Hij pleitte eerder ook voor een verklaring omtrent risicobeheersing...