CPB pleit voor overheidsingrijpen om arbeidskrapte op te lossen
De overheid moet een rem zetten op eigen uitgaven en scherpe keuzes maken in het aanpakken van de krapte op de arbeidsmarkt.
Dat zegt het Centraal Planbureau (CPB) in een beschouwing die hoort bij het Centraal Economisch Plan 2024. De krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt is historisch hoog. "Het aantal vacatures per hoofd van de beroepsbevolking is sinds het begin van de metingen in 1946 nog nooit zo hoog geweest", schrijft het CPB. Traditionele oplossingen, zoals hogere lonen, betere arbeidsvoorwaarden en productiviteitsstijging zullen de krapte wel iets doen afnemen, maar die aanpassingen werken traag door, en niet in alle sectoren. De personeelstekorten maken het moeilijker oplossingen te realiseren voor maatschappelijke uitdagingen op het gebied van onder meer wonen, zorg, onderwijs en de energietransitie.
Als oorzaak van de tekorten wijst het CPB naar een aantal oorzaken. De vergrijzing speelt wel een rol, maar die wordt door het verhogen van de AOW-leeftijd wel enigszins gedempt. Een veel grotere rol is de flinke toename van overheidsuitgaven. "Die toegenomen overheidsuitgaven hebben bijgedragen aan de hoogconjunctuur. Dat zorgt voor een extra economische activiteit, en dat leidt weer tot extra vraag naar arbeidskrachten. Een deel van de overheidsuitgaven is direct gericht op extra personeel. Voorbeelden hiervan zijn intensiveringen in defensie, asiel-/vluchtelingenopvang en onderwijs", aldus het CPB.
Pandemie
Ook de overheidssteun tijdens de coronacrisis heeft volgens het planbureau een dempend effect gehad op de dynamiek op de arbeidsmarkt. "De steun was in de eerste fase van de pandemie nodig om te voorkomen dat bedrijven failliet zouden gaan en een grote groep werknemers werkloos zou raken. De keerzijde hiervan was dat minder mensen beschikbaar kwamen voor de arbeidsmarkt."
Minder productieve ondernemingen die normaal gesproken kopje onder zouden zijn gegaan, bleven ook mensen in dienst houden. En de vraag naar arbeid veranderde ook, bijvoorbeeld vanwege de flinke werving door de GGD in verband met de vaccinatiecampagne.
Vraagkant
Het CPB ziet dus de echte oplossing aan de vraagkant. "De overheid kan zelf iets doen door scherpe keuzes te maken in welke maatschappelijke uitdagingen het eerste worden aangepakt en door de eigen uitgaven minder te laten groeien."
Het CPB adviseert verder dat de overheid financiële middelen vrijmaakt om de arbeidsvoorwaarden in specifieke collectieve sectoren te verbeteren, zodat die beter kunnen concurreren met private sectoren. "Deze maatregelen zorgen voor meer arbeidsdynamiek: Personeel verplaatst zich van sectoren die worden afgeremd naar sectoren waarin wordt geïnvesteerd. Daarnaast kan de arbeidsvraag in de collectieve sector mogelijk worden verkleind, bijvoorbeeld door versimpelen van complexe wet- en regelgeving", aldus het planbureau.
Gerelateerd
![](/siteassets/accountant.nl/afbeeldingen-440x300/zorg/medicijnen_440x300.jpg)
Daling ziekteverzuim in 2023 het sterkst in de horeca
In 2023 is het ziekteverzuim van werknemers afgenomen, na acht jaar waarin het steeds toenam. Het ziekteverzuim daalde van 5,6 procent in 2022 naar 5,3 procent....
![](/siteassets/accountant.nl/afbeeldingen-440x300/gebouwen-bouw-huizen-bedrijven/bouw2_440x300.jpg)
Werkloosheid blijft onveranderd op 3,6 procent
De werkloosheid in Nederland is in juni onveranderd gebleven ten opzichte van een maand eerder. In juni zat 3,6 procent van de beroepsbevolking zonder betaald werk....
![](/siteassets/accountant.nl/afbeeldingen-440x300/eten-en-drinken-horeca-winkels/winkelstraat_440x300.jpg)
Arbeidsinspectie kritisch over banenafspraak: regulier werk vaak onmogelijk
De 'banenafspraak' die duizenden mensen met een arbeidsbeperking aan betaald werk moet helpen, lijkt niet goed te werken. Voor een aanzienlijk deel van de doelgroep...
![](/siteassets/accountant.nl/afbeeldingen-440x300/eten-en-drinken-horeca-winkels/winkelstraat2_440x300.jpg)
Zorgen bij werkgevers over betaalbaarheid loonstijgingen
Werkgevers maken zich zorgen over de betaalbaarheid van de loonstijgingen. Ze vinden dat het in het cao-overleg met de vakbonden meer moet gaan over een verhoging...
![](/siteassets/accountant.nl/afbeeldingen-440x300/autos-vervoer-havens-wegen-schepen-treinen/vrachtwagens2_440x300.jpg)
Economen: vergroten welzijn personeel cruciaal door vergrijzing
Werkgevers moeten meer inzetten op een hoger welzijn van hun medewerkers. Economen van ABN Amro wijzen in een nieuw rapport op het structurele tekort aan arbeidskrachten...