Nieuws 03 april 2024

Oob-kantoren: 'AFM-onderzoek OKB's versterkt kwaliteit'

De zes Nederlandse accountantskantoren met oob-vergunning staan positief tegenover de uitkomsten en aanbevelingen van het recente onderzoek van toezichthouder AFM naar opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen (OKB’s).

Björn Remmerswaal

Dat blijkt uit een rondgang naar aanleiding van het onderzoek 'De diepte in' van de AFM. Volgens de AFM functioneert de OKB momenteel onvoldoende als kwaliteitswaarborg bij controlewerkzaamheden.

Bij de accountantsorganisaties met een reguliere vergunning (AO's-RV) was bij 26 van de dertig onderzochte OKB's de diepgang niet in orde. Bij de accountantsorganisaties met een vergunning voor het controleren van oob's (AO's-OOB) was dit bij negen van de 22 onderzochte OKB's het geval. "Daarmee is bijvoorbeeld onvoldoende gewaarborgd dat de verkregen controle-informatie toereikend was om het oordeel van de externe accountant te onderbouwen", aldus de AFM.

Onvoldoende diepgang

De AFM constateerde de meeste tekortkomingen bij reguliere vergunninghouders, maar stelde ook dat er niet genoeg diepgang was bij veertig procent van de OKB's van oob-kantoren. "De diepgang van de beoordeling van de OKB'er is essentieel om te kunnen fungeren als effectieve kwaliteitswaarborg. Onder diepgang van de beoordeling van de OKB'er verstaan we een adequate inhoudelijke beoordeling van tenminste de wettelijk verplichte onderwerpen", schrijft de AFM in het rapport.

De AFM bedoelt daar specifiek mee dat de OKB'er de onafhankelijkheid en controleverschillen beoordeelt, of de externe accountant alle significante risico's heeft onderkend, en of voldoende controle-informatie is verkregen om het eindoordeel van de externe accountant te onderbouwen. Bij de negen oob-gevallen ging dat laatste met zes constateringen het vaakst mis.

Waardevol

De oob-kantoren geven vrijwel allemaal aan dat ze het onderzoek van de AFM waardevol vinden. Mazars vindt het logisch dat de AFM onderzoek verricht naar de OKB. "De OKB is een belangrijk instrument voor de kantoren in het kwaliteitsbeheersingsstelsel. Vanuit deze optiek is het dan ook logisch dat AFM hier onderzoek naar verricht. Het beoogde doel van het onderzoek is om de accountantsorganisaties aan te jagen en te stimuleren dit belangrijke instrument verder te versterken. Vanuit de rol van de toezichthouder en in het kader van het publiek belang een logische opstelling."

Gera Hamer, audit leader bij Deloitte, zegt graag met de AFM in gesprek te gaan om te komen tot verbeteringen. "De weg die de AFM nu volgt om ook best practices te delen ondersteunen we van harte, zodat de sector op een laagdrempelige manier van elkaar kan leren."

Wytse van der Molen, voorzitter Assurance Board PwC Nederland, ziet belangrijke leerpunten voor PwC in het onderzoek. "De uitkomsten van het PwC-specifieke onderzoek zijn reeds eerder met ons gedeeld, waarbij wij het aandachtspunt ten aanzien van het element 'diepgang' - om de overweging van de OKB'er inzichtelijker te documenteren - direct hebben geadresseerd in de nog lopende OKB's."

Volgens Van der Molen heeft de AFM het stelsel van kwaliteitsbeheersing bij PwC als 'op orde' beoordeeld en elementen uit dit stelsel als good practices benoemd. "Voor ons een extra aanmoediging om met ons proces van kwaliteitsverbetering verder te gaan."

Niet tevreden

KPMG is het eens met de bevindingen van de AFM. Bij twee dossiers waren er bevindingen en het kantoor is "niet tevreden" dat het op sommige punten niet goed is gegaan bij de desbetreffende OKB's. "We hebben de oorzaken onderzocht en voor ons was het een reden om maatregelen die al stonden gepland versneld door te voeren. We hebben daarnaast een expertisecentrum opgericht om beter kennis te delen. We zullen de best practices gebruiken uit dit rapport en gelukkig herkennen we ook een aantal van die best practices uit onze eigen praktijk."

EY zegt zich niet te herkennen in de tekortkomingen die in het rapport worden genoemd, omdat er bij het kantoor geen bevindingen waren en good practices van EY zijn opgenomen in het onderzoeksverslag. "Het rapport bevat ook good practices van andere kantoren waarmee wij onze OKB's naar een nog hoger niveau kunnen brengen."

BDO geeft aan het rapport nog te bestuderen. "Daar waar we mogelijkheden zien tot verbetering van onze OKB-procedure zullen we die, waar relevant na afstemming met de NBA en waar mogelijk doorvoeren."

Geen goed onderzoek?

Van de in totaal 52 OKB's die de AFM bekeek waren er dertig bij reguliere vergunninghouders. Volgens de AFM waren er bij deze groep flink meer tekortkomingen. Bij 26 van de dertig ontbrak het aan de vereiste diepgang. Serviceorganisaties V&A, Kriton, het Compliancekantoor en Cygnus Atratus hebben in een gezamenlijke opinie kritisch gereageerd op het onderzoek, dat volgens de organisaties niet neutraal is en niet goed is uitgevoerd.

De serviceorganisaties zeggen niet te twijfelen aan de goede bedoelingen van de AFM. "Wij betwijfelen echter wel of de accountantsorganisaties, hun opdrachtteams, de ingeschakelde OKB'ers waaronder wijzelf en ook de AFM echt lering kunnen trekken uit dit onderzoek", aldus de organisaties.

EY zegt wat betreft de reguliere vergunninghouders de inhoudelijke kwalificatie van het onderzoek "graag voor rekening" van deze organisaties te laten. "Wij vinden het wel jammer dat ook deze discussie bijdraagt aan een overall beeld dat het slecht is gesteld met de sector. Het is onze ervaring dat Nederland voorop loopt op het gebied van kwaliteit."

Verder verbeteren

EY benadrukt ook dat elk AFM-onderzoek naar ontwikkelingen binnen de sector aanleiding geeft om iets te leren. "Accountancy is een dynamisch vakgebied waarin we moeten blijven streven om elke keer weer te verbeteren. Dat zijn we aan onze mensen, onze klanten en aan de maatschappij verplicht."

Mazars zegt discussies tussen beroepsbeoefenaren, de beroepsorganisatie, kantoren en toezichthouder over de constateringen en de daarbij gehanteerde normstelling "in algemene zin altijd gezond" te vinden. "Kennelijk dient dit debat tussen de serviceorganisaties en de AFM nog plaats te vinden. De uitkomsten daarvan zullen we uiteraard met belangstelling volgen."

• AFM-rapport 'De diepte in'
• Opinie V&A, Kriton, het Compliancekantoor en Cygnus Atratus