Nieuws 20 november 2025

AFM ziet frauderisicoanalyse bij oob-kantoren verbeteren

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) ziet dat oob-accountantsorganisaties maatregelen nemen om hun frauderisicoanalyse te verbeteren. De kantoren hebben goed gereageerd op eerdere kritiek van de toezichthouder. Om controleteams bewust te maken van frauderisico's worden zelfs escaperooms ingezet. De AFM roept wel op tot blijvende alertheid.

De AFM onderzocht tussen maart en november van dit jaar zes oob-accountantsorganisaties, hield er interviews en bekeek twaalf dossiers van wettelijke controles. Daarbij keek de toezichthouder met name naar hoe eerdere tekortkomingen uit het rapport Scherper op frauderisico's! (juni 2023) zijn opgepakt.

Onderzoekers Maaike Klaassen en Sietze de Leeuw van de AFM geven aan dat nu vooral is gekeken naar het stelsel van kwaliteitsbeheersing bij de grote kantoren. Zij zijn positief over de uitkomsten van het jongste onderzoek en de maatregelen die door de oob-kantoren zijn genomen. "Alle zes de kantoren hebben de handschoen opgepakt", aldus De Leeuw.

Escaperoom

De kwaliteit van de frauderisicoanalyse bij de kantoren is verbeterd; richtlijnen en procedures zijn aangescherpt en de organisaties zetten in op bewustwording, coaching en training, constateert de AFM. Daarbij wordt soms gebruikgemaakt van games om medewerkers bewust te maken van frauderisico's, van video's met acteurs en zelfs een escaperoom, waarbij accountants en teams zelf vanuit de optiek van een fraudeur moesten redeneren.

Ook doen kantoren aan hotfile reviews, waarbij collega's meekijken tijdens de actuele controle, nog voordat die is afgerond. Verder ziet de AFM de opzet van fraudecommunities binnen kantoren en meer inzet van fraudespecialisten, zoals forensisch accountants. Volgens Klaassen was er "veel tractie" bij de kantoren en bij de NBA rondom frauderisicoanalyse en leidt dat tot "een positiever beeld dan twee jaar geleden".

Ruimte voor verbetering

Tegelijk waarschuwt de AFM voor tevreden achterover leunen. Er is nog ruimte voor verbetering, geven De Leeuw en Klaassen aan. Zo hebben niet alle zes de kantoren aan oorzakenanalyses gedaan en zijn gedrag en cultuur bij de analyses nog onderbelichte aspecten. "Wat gebeurt er als een nieuwe medewerker vraagt naar een frauderisico?"

De vastlegging van formele stappen is soms "te dun" en besprekingen over fraude binnen teams mogen nog wat diepgaander. Verdere aanscherping is nog nodig, bijvoorbeeld als het gaat om monitoring en effectmeting van genomen maatregelen. De professioneel-kritische houding bij het krijgen van inzicht in de gecontroleerde organisatie en haar omgeving mag ook scherper. Bovendien moeten accountantsorganisaties nog stappen zetten om het veronderstelde frauderisico op opbrengsten te identificeren.

Guur klimaat

Het maatschappelijke klimaat is guurder, waarschuwt de AFM, door geopolitieke spanningen, technologische ontwikkelingen zoals AI en meer economische onzekerheid. Dergelijke zaken vergroten de kans op fraude en dus is juist nu waakzaamheid geboden. "Fraude komt vaak pas aan het licht als het water zakt", stelt de toezichthouder. Het belang van goede frauderisicoanalyse neemt daardoor alleen maar toe. De AFM roept de accountantsorganisaties op de ingezette acties voort te zetten en de aanbevelingen uit het rapport op te pakken. "Het is een oproep om door te gaan met deze positieve lijn", aldus De Leeuw, die spreekt van een "fraudefeuilleton".  

Ook volgens AFM-bestuurslid Hanzo van Beusekom worden de frauderisicoanalyses beter. "In een complexere en risicovollere omgeving is het cruciaal dat accountantsorganisaties niet alleen maatregelen nemen, maar ook toetsen of hun aanpak werkt." In 2026 komt de AFM met vervolgonderzoek bij de oob-kantoren en wordt bij de reguliere vergunninghouders ook gekeken naar de frauderisicoanalyse.

AFM-onderzoekers Maaike Klaassen en Sietze de Leeuw geven ook een toelichting op het AFM-onderzoek in een podcast van de BusySeasonTalks. 

• AFM: 'Op weg naar een betere frauderisicoanalyse'