Nieuws 04 september 2025

EY: Zorgsector kraakt, ondanks financiële meevallers

In 2024 boekte de zorgsector een recordrendement van 2,4 procent, het hoogste rendement in 25 jaar. Maar investeringen in de zorg blijven achter en hoog ziekteverzuim en personeelsdruk bedreigen de continuïteit.

Het hogere rendement in de zorg komt vooral door lagere kapitaallasten, blijkt uit de 25ste editie van de EY Barometer Nederlandse Gezondheidszorg. "Dit is een tijdelijk succes dat de echte problemen verhult", zo waarschuwen EY-partners Rob Leensen en Ralph Poulssen.

De jubileumeditie van de barometer toont over vorig jaar een recordrendement, maar stelt dat de cijfers niet wijzen op structurele verbeteringen. Investeringen in de zorg blijven achter, waardoor financiële reserves kunstmatig oplopen. De operationele winstgevendheid daalt al jaren en zet door.

Zonder structurele hervormingen gaan patiënten de gevolgen van het vastlopende zorgsysteem voelen, aldus EY. De personeelsdruk en een hoog ziekteverzuim vormen de grootste bedreiging voor de continuïteit van zorginstellingen.

Pieken en dalen

De Barometer blikt terug op een kwart eeuw waarin de financiële gezondheid van de zorgsector pieken en dalen kende. Waar 2016 werd gekenmerkt door het historisch laagste rendement van 0,9 procent na terugbetalingsregelingen, kende de coronaperiode juist een kunstmatig hoog resultaat door royale steunmaatregelen. Toen die steun wegviel, draaide in de sector in 2022 bijna één op de drie instellingen met verlies. Het recordjaar 2024 lijkt daarom eerder een uitschieter dan een trendbreuk.

Rendementen lagen in de afgelopen vijftien jaar gemiddeld iets boven de anderhalf procent, waarbij een licht dalende trend zichtbaar is. Maar de onderliggende en voor banken belangrijke EBITDA-marge daalde sterker; van 9,5 naar 6,5 procent. Die lagere EBITDA lijkt de oorzaak te zijn voor het dalende investeringsniveau, van 6,6 naar 4,7 procent van de omzet in tien jaar tijd.

De lagere investeringen hebben, samen met de dalende rente, geleid tot fors lagere kapitaallasten: van ruim 10 naar 6,4 procent. Dit heeft de dalende EBITDA-marge geneutraliseerd, waardoor het rendement kunstmatig op peil is houden. Volgens EY betekent dit dat de zorgsector nog een forse inhaalslag moet maken in investeringen in nieuwe woonvormen, digitalisering, AI en duurzaamheid.

Personeeldruk

Het grootste structurele probleem is de personeelsdruk, blijkt uit de barometer. Hoge verzuimcijfers, de afhankelijkheid van dure externe krachten en oplopende werkdruk zetten de winstgevendheid zwaar onder druk.

Het lijkt erop dat de zorgsector in 2024 al is begonnen met de afbouw van zzp’ers, vooruitlopend op de beëindiging van het handhavingsmoratorium in 2025. Hoewel de inzet van externen in 2024 iets afnam, bleef het verzuim onverminderd hoog.

De barometer toont de samenhang tussen personeelsinzet en winstgevendheid: meer verzuim betekent uitstel van zorg of extra kosten voor vervanging. "Arbeid is de achilleshiel van de zorg", stellen Leensen en Poulssen. "Alleen door bureaucratie terug te dringen en fors in te zetten op innovatie en AI, kan de sector duurzaam overeind blijven."

Investeringen blijven achter

Opvallend is dat zorgaanbieders gemiddeld twee maanden omzet in kas hebben, een historisch hoog niveau. Die liquiditeit is echter vooral het gevolg van achterblijvende investeringen in kwaliteit en duurzaamheid. Terwijl de solvabiliteit stijgt tot boven de veertig procent, neemt de urgentie om te investeren juist toe.

De barometer laat ook zien dat omvang een steeds belangrijkere factor wordt voor de financiële prestaties van zorginstellingen. Grotere organisaties weten schaalvoordelen beter te benutten, waardoor hun operationele resultaten structureel sterker zijn dan die van kleinere aanbieders. Volgens EY lijkt het onvermijdelijk dat kleinere instellingen de krachten gaan bundelen.

EY Barometer Nederlandse Gezondheidszorg