Desinteresse corrumpeert
Uit het op 9 juli 2008 gepubliceerde onderzoek 'Hebzucht in vastgoed' van Lenny Vulperhorst, Andersson Elffers Felix, blijkt dat woningcorporaties kwetsbaar zijn voor grootschalige fraudepraktijken. Het blijkt dat fraude regelmatig voorkomt, handhaving vaak niet tot ontslag leidt, controle minimaal is en de aandacht voor normbesef beperkt is.
Nu zou het goed kunnen komen als handhaving, controle en normbesef worden verbeterd. Het onderzoek wordt echter veel interessanter als je ervan uitgaat dat het gebrek aan handhaving, controle en normbesef, fraude in de hand werkt. Het zou zelfs wel eens de oorzaak kunnen zijn.
Fraude is een symptoom van het risico dat mens heet. Hoe wij ook over 'de integere mens' kunnen denken, niemand wordt 's morgens wakker met de gedachte ‘hè, laat ik vandaag eens lekker eerlijk zijn'. Wij worden wakker met verlangens naar succes, geluk, status en sociale acceptatie. De basis van onze verlangens wordt gedreven door lust, verleiding en hebberigheid. Velen van ons smullen van verleidelijke advertenties, willen in de Quote 500 staan, dromen van het winnen van 25 miljoen. Hoezo ‘Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw etc'?
In tegenstelling tot andere risico's, waarvan slechts de gevolgen zijn te keren, is het risico 'mens' zelf beïnvloedbaar. Regen wordt niet minder als je een paraplu opent; je wordt hooguit minder nat.
De mens reageert echter zelf op beheersing. Je zou kunnen zeggen dat in het geval van fraude de regen zelf vermindert door het openen van een spreekwoordelijke paraplu. Zo beïnvloedt handhaven het gedrag, en niet slechts de gevolgen. Kijk maar eens wat er gebeurt met het rijgedrag als je een flitser langs de weg zet.
Als de mens reageert op beheersing, zoek dan beheersing die tot beter gedrag leidt. Verleid de mens met wat hij intuïtief nastreeft. Laat zien wat succes is, koester de medewerker die succesvol is, communiceer succes om anderen te stimuleren. Geef aandacht, doordring de leiding van het effect van voorbeeldgedrag en wees consequent in handhaving.
In negatieve zin reageert de mens ook. Gedrag met verboden trachten aan te sturen (hoe vaak komt het woord 'niet' in uw gedragscode voor?), afrekenen op wat fout gaat, gebrek aan aandacht, inconsequente aansturing en leiding die slechts om zichzelf geeft, maken de organisatie extra kwetsbaar.
Het onderzoek van Lenny Vulperhorst noemt elementen die duiden op desinteresse in menselijk handelen. Veelal komt dat voort uit de gedachte dat 'fraude bij ons niet voorkomt' of ‘een beetje integer bestaat niet', en daarom wordt iedereen integer geacht. Dat heet naïef en dat, soort naïviteit wordt niet beloond. Sterker nog, het wordt bestraft, doordat ‘het risico dat mens heet' er negatief op reageert. Desinteresse corrumpeert.