Opinie

Herkenningsproblemen

Gezagsdragers in politiek en bedrijfsleven vinden het soms moeilijk de waarheid te spreken. Het wordt al bijna normaal gevonden. Partij- of commerciële belangen, geheime afspraken, egobotsingen, persoonlijke ambities en dubbele agenda's - talloze redenen kunnen functionarissen brengen tot draaien of verdraaien. Ooit, in volgzamer tijden, kwam iemand nog weg met een afgemeten 'geen commentaar', maar inmiddels is een geraffineerder ontwijkingsvocabulaire ontstaan.

Een gouwe ouwe is 'dat kan ik mij niet herinneren'. Die werd naar ik meen populair in de jaren tachtig tijdens de parlementaire RSV-enquête. Diverse functionarissen daar werden liever voor dementerend aangezien dan dat ze hun hoofd in de strop staken door ofwel een eerlijk antwoord ofwel glashard te ontkennen en dus meineed te plegen. Een variant daarop luidt 'daar is mij niets van bekend'. Wie niet al te afgetakeld wil overkomen, kan ook nog kiezen voor pseudo-inhoudelijke imponeerfrasen zoals 'het ligt veel complexer' of 'zo eenvoudig ligt het niet'. Maar die hebben wel het nadeel dat de vragensteller wellicht gaat doorvragen.

Ook het ontwijkingsvocabulaire is onderhevig aan mode. Zo zijn sinds een tijdje herkenningsproblemen erg populair. "Klopt het dat uw bedrijf in Augurkistan steekpenningen heeft betaald aan ambtenaren?" Antwoord: "Daar herkennen wij ons niet in." De goede verstaander weet dan genoeg. Dit kan rustig worden vertaald als 'ja, inderdaad'. Immers, wie volstrekt ten onrechte van iets ergs wordt beticht, antwoordt ‘hoe komt u erbij, volstrekt uit de lucht gegrepen, niets van waar, volledig verzonnen, flauwekul'. Door je te beroepen op herkenningsproblemen, lieg je niet aantoonbaar glashard. En je houdt de vluchtroute open dat je later, als het echt niet anders kan, de zaken alsnog herkent. 

Zo stelde de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in een bericht in de Volkskrant van 7 januari 2010 zich "niet te herkennen" in de observatie van de Bank voor Internationale Betrekkingen dat banken weer dezelfde soort excessieve risico's beginnen te nemen als voorafgaand aan de crisis. 

En twee maanden eerder, in een bericht over het volgens de AFM nog steeds verkopen van ondeugdelijke en klantonvriendelijke producten door banken, had de bancaire belangenvereniging ook al herkenningsproblemen: "In het beeld dat de AFM schetst over de knollen en citroenen herkennen wij ons niet." 

Ook in de accountancy kampen sommigen met het herkenningsvirus. Zo zei nog niet zo lang geleden een accountancyofficial zich "totaal niet te herkennen" in de bewering van een concurrent dat hij diens klanten benaderde met het ongevraagd aanbieden van een goedkopere controle. 

Overigens komt glashard ontkennen nog altijd voor. Ook in gevallen waarin de feiten echt aantoonbaar anders liggen en door allerlei ingewijden worden bevestigd. Lees de kranten maar. Is dat liegen? Mijn antwoord is dan 'dat zijn uw woorden' of 'die term zou ikzelf niet snel gebruiken'. Want ook ik loop lang genoeg mee om mij enig ontwijkingsjargon te hebben eigen gemaakt. Maar herkennen doe ik het zeker.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Tom Nierop was van november 2001 tot juni 2016 hoofdredacteur van Accountant en Accountant.nl.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.