Opinie 03 februari 2011

Onze internal auditor is kernfysicus

Leestijd van ongeveer 3 minuten 3 reacties

In een recente bijdrage in tijdschrift MCA en op deze site presenteert Leen Paape een 10-puntenplan voor de beroepsorganisatie van internal auditors IIA.

Het IIA is duidelijk op weg om in Nederland een onafhankelijke en volwassen beroepsorganisatie te vestigen. Jammer dat haar leden slechts spaarzaam discussie voeren over de positie van IIA binnen het maatschappelijk bestel en over de vraag of IIA het externe debat wel aan kan. Die discussie moet natuurlijk beter. Hulp van buiten is welkom.

Maar met de bijdrage van Paape rijzen er vooral veel vragen.

Waarom lezen we niet over tegengestelde belangen tussen NBA en IIA? Waarom geen antwoord op de stelling dat de onmacht binnen het IIA-bestuur stand houdt zolang interne accountants geen keuze maken? Waarom wordt de voortwoekerende broederstrijd binnen de NBA als actiemodel aan IIA ten voorbeeld gesteld?

Paape bewijst met zijn bijdrage het IIA een slechte dienst. Maar ook de NBA wordt geen recht gedaan.

Paapes bijdrage bevestigt de indruk dat veel accountants de internal auditor zien als een verlengstuk van de externe accountant. Internal auditing is daarbij synoniem aan interne accountancy. En in die beeldvorming is de NBA impliciet superieur aan het IIA. Een voor externe accountants comfortabele gedachte, die al veel 'Rentokilling' heeft veroorzaakt.

Het moet maar weer eens gezegd: internal auditing is een multidisciplinaire professie. Dat kan ook niet anders. De internal auditor verstrekt het management aanvullende zekerheid op gebieden waarbij dat uit oogpunt van risico's en uitdagingen noodzakelijk is. Internal audit is prospectief van aard. Verbeterpunten moeten de realisatie van doelstellingen bevorderen.

Als die realiteit niet wordt erkend en het IIA blijvend wordt beschouwd als een pseudo-accountancyprofessie, dan wekt dat verwarring. Zo roept Paape internal auditors ter verantwoording voor hun aandeel in de crisis, terwijl de financiële sector geen internal auditing kende maar vooral interne accountancy.

Bovendien zijn er tegengestelde belangen tussen NBA en IIA. Het spook van outsourcing van de internal auditfunctie is daarvan een schrijnend voorbeeld.

Dit tegengestelde belang beïnvloedt de ontwikkeling van de internal auditprofessie. IIA kampt al sinds de oprichting met dit probleem. Er zijn leden die een achtergrond hebben als intern accountant, inspectiegericht functioneren, lid zijn van twee of meer beroepsorganisaties en niet zijn gevormd tot internal auditor. Zij voelen zich zeer verwant met oude studiemaatjes en de NBA.

Daar is niets op tegen. Maar het wordt problematisch als deze elite zich in voorkomend geval van het IIA-systeem distantieert. Bijvoorbeeld omdat er uiteenlopende belangen op het spel staan, de financiële background in het gedrang komt of de relatie met de NBA uit beeld zou raken.

Bewust of onbewust heeft deze inner circle een grote impact op het doen en laten van de IIA-bestuursleden. Men kan dat bestuur onmachtig maken, de vaktechnische ontwikkeling stagneren en de internal auditprofessie belemmeren zich in vrijheid te ontwikkelen. Voorbeelden te over.

Waarom toch die exclusieve relatie met de NBA als uitgangspunt? Op mijn tienpuntenplan zou ‘samenwerken met flankerende beroepsgroepen' bovenaan staan. Beroepsgroepen waarmee auditors, gezien hun specifieke taak en kennisachtergrond, veel gemeen hebben. Zoals controllers, hoger management, beleidsfunctionarissen, sociologen, bedrijfskundigen, organisatieadviseurs.

Natuurlijk moet wel met de extern accountant worden samengewerkt. De internal auditor is daarbij nauwelijks partij. Het contact met de extern accountant loopt via finance & control en het auditcomité. Dat overleg vraagt naast financiële en accountancyexpertise vooral ook om countervailing power.

De controllers en interne accountants van finance & control zijn hiervoor verantwoordelijk. Het gaat daarbij om het vaststellen van de door de externe accountant te verrichten werkzaamheden en om de prijsstelling; dit om de torenhoge tarieven van de extern accountant te beteugelen.

Over tegengestelde belangen gesproken...

Curieus is dat een dergelijke afstemming over aard en omvang van werkzaamheden, verantwoordelijkheden en het honorarium object van een internal audit kan zijn.

Over onafhankelijkheid gesproken...

De onafhankelijkheid van de internal auditfunctie is er mee gediend als de registeraccountant die als internal auditor fungeert, primair lid is van de beroepsorganisatie van internal auditors (IIA). Men kan geen twee of drie heren dienen.

Is het niet boeiend om als accountant/internal auditor samen te werken met andere IIA-leden, zijnde socioloog of kernfysicus?

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Arie Molenkamp, register operational auditor, is zelfstandig gevestigd als organisatieadviseur.

3 reacties

drs W. Boom EMIA RO 11 februari 2011

Heren, heren, Als ik zo de discussies lees tussen Leen Pape en Arie Molenkamp dan denk ik aan vuile was en zo. Begraaf de strijdbijl, laten we alsjeblieft overgaan tot inhoudelijke discussies om het vak van Operational Auditor (Internal Auditor) meer op de kaart te zetten. Dát komt de IIA als beroepsorganisatie ten goede! Als aanzet daartoe breng ik in dat het multidisciplinaire karakter van de RO zich veel meer uit in de samenwerking met de RC dan met de RA. We zijn toch veel met Management Control bezig? Ik zie de RO echt als een partner van de RC als het gaat om het brede spectrum van strategieontwikkeling, beleid, early warning, interne beheersing, verantwoording en evaluatie/bijsturing. Het is niet toevalling dat de RC en de RO opleidingen aan de UVA (althans in mijn studietijd) het eerste jaar identiek qua vakken waren en het tweede jaar meer toegespitst op enkele specifieke onderwerpen. Ik geniet dagelijks van de combinatie van kennis en ervaring als concerncontroller (bezig met afronding RC) van een +1500 werknemers-organisatie en als RO. Ik roep iedereen op de raakvlakken van deze beide disciplines eens uit te diepen in discussies. Bijvoorbeeld op de LinkedIn groep van RO's, of in de vakliteratuur. Ik wil daar zelf desgevraagd graag een bijdrage aan leveren. Wie met mij persoonlijk de discussie aanwil: w.boomAT:soweco.nl Met collegiale groet, Wim (Willem) Boom

Henri van Horn 8 februari 2011

Over Professionele Governance. Het artikel van Leen Paape in MCA van december 2010 en de reactie hierop van Arie Molenkamp vragen om een aanvulling. Het is verhelderend om des poedels kern van de discussie meer expliciet te maken. Temeer daar die kern van het probleem evenzo van toepassing is op de Overheidsaccountants en de Accountants in Business (AIB’s) en hun ‘peers’ in aanpalende instituties. Voor wat betreft de AIB’s kan ik verwijzen naar mijn artikel “NBA of IFM ?” in MCA van februari 2010 en de reactie daarop van Gabriel van de Luitgaarden in MCA van april 2010: “Major League of Jupiler League ?”. De kern van het probleem is de ambivalente governance structuur in Nederland van de accountants professies anders dan die van de openbaar accountant. De NBA vertegenwoordigt binnen en buiten de professie evident het beroep (en de branche) van openbaar accountant. Die identificatie met het openbaar beroep gaat ten koste van de zichtbaarheid, het profiel, de governance en de performance van de drie andere ledengroepen. Dit is er (mede) de oorzaak van dat zich alternatieve (beroeps)organisaties konden ontwikkelen in het vaarwater van de interne accountants, overheidsaccountants en accountants in business. Welhaast automatisch rijst dan de vraag (en de strijd) wie de publieke vertegenwoordiger (en bestuurder) is van de betreffende professie. Deze ambivalentie, of bestuurlijk vacuüm, heeft naast de genoemde identificatie van het NBA met het openbaar beroep geleid tot onzichtbaarheid in het publieke domein van de overige drie ledengroepen in het debat over de financiële crisis. Daarmee wordt de toegevoegde waarde gemist die deze groepen vanuit hun professionele verantwoordelijkheid hadden kunnen hebben in het debat over de financiële crisis. Dit is een performance vraag voor de betreffende beroepsgroepen. Leen constateert dat de internal audit broederschap oorverdovend stil is in de publieke discussie. Maar, even zo goed kan ik dezelfde opmerking maken voor de professie in het financieel management zoals de accountants in business en hun collega’s in verwante instituties. De ‘lesson learned’ zou hier moeten zijn dat wij in Nederland een heldere en eenduidige governance structuur ontberen voor andere in de ‘financial supply chain’ betrokken professies dan de openbaar accountant. Of wij dit hiaat oplossen met een pluriform NBA dat alle leden op gelijke wijze vertegenwoordigt en ondersteunt met professionele kennis of met ‘dedicated’ instituties die op een hoger niveau met elkaar samenwerken op gebieden waar de belangen gelijk lopen, is mij om het even. Van dit laatste is het Consultative Committee of Accountancy Bodies een voorbeeld. In het CCAB stemmen de voorzitters de zes Britse accountantsorganisaties onderwerpen van gemeenschappelijk belang met elkaar af. Henri van Horn. N.B. Zowel het Koninklijk NIVRA, als het IIA zijn verbonden aan de International Federation of Accountants (IFAC): het NIVRA als ‘member’, het IIA als ‘affiliate’.

Leen Paape 3 februari 2011

Beste Arie, onder jouw reactie ligt de veronderstelling ten grondslag dat ik niet kan kiezen tussen NBA en IIA en dat, als ik dat al doe, de NBA laat prevaleren. Ik zou ontkennen dat IIA een zelfstandige en volwassen beroepsorganisatie is. Dit alles berust nu wat mij betreft op een misvatting. Ik heb slechts de vergelijking willen maken met de NBA om aan te geven dat ook het volwassen beroep van internal auditor baat zou kunnen hebben aan zelfreflectie en proactief gedrag. Daarna houdt wat mij betreft de vergelijking op. Verder nog een paar opmerkingen op je stuk. In de financiële sector waren internal auditors meer gericht op de operational audit taak dan op de financial audit taak en in die zin zeker geen interne accountancy diensten in de zin zoals jij dat bedoelt. De belangentegenstelling waarover jij spreekt lijkt me misplaatst, het belang is vaker hetzelfde dan dat het tegengesteld zou zijn. Bedied functies zijn gebaat bij een sterke governance en focus op een goede bedrijfsvoering en integer management. Ze zoeken beide zekerheden, waarbij het ontvangende publiek deels verschillend is maar vaak ook dezelfde (RvB, RvC/AC). En o ja, ik ben van mening dat de externe accountant verder moet kijken dan zijn neus lang is en dan de grenzen van de financial audit misschien dicteren. Dus weg met de beperking van de wettelijke taak en dan komen we nog veel dichter bij elkaar te zitten dan we nu veronderstellen. VErder is er wat mij betreft geen sprake van iIIA als pseudo accountancy professie. Dat er veel leden een RQA diploma hebben doet daar niets aan af of toe. Dat de tarieven beteugeld moeten worden lijkt me vooral een zaak van de RvC/Audit Commissie en daar zijn inmiddels het merendeel van de partijen het wel eens. Zolang een internal auditor ook de RA titel wil voeren heeft hij geen keus dan in ieder geval ook lid te zijn van de NBA. Graag ook lid van het IIA zou ik zeggen maar het opzoeken en vergroten van tegenstelling zou ik graag willen voorkomen. Aansluiting zoeken bij andere professies graag. O ja, en de belangrijkste reden voormijn 10 punten is om de professionaliteit en de discussie daarover te bevorderen. Als ik dan toch nog één steen in de vijver mag gooien; de kwaliteit van de externe beroepsuitoefening is dankzij de aandacht, de maatregelen die genomen zijn en de discussie die gevoerd wordt op een hoger niveau dan die van de interne professie en dat is het eerste dat zou moeten veranderen. In die zin zijn wij het roerend eens, de professie moet volwassener worden en dat heeft niets met welke tegenstelling dan ook te maken. Ik wil dat gat zo spoedig mogelijk dichten. In het belang van ons allen en degenen die daarvan afhankelijk zijn. Ik voer de discussie daarom graag daar waar jij en het beroep dat maar willen. Aan mij zal het niet liggen.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.