Opinie 30 mei 2011

Gemeenteraad heeft veel meer te besteden dan ze denkt

Onlangs is in de rubriek Spookcijfer een onderzoek over gemeentelijk vastgoed bekritiseerd. Daarin wordt met name ingegaan op de rekenmethodiek. Welke rekenmethode men echter ook hanteert, het leidt altijd tot hetzelfde resultaat: gemeenten hebben meer vlees op de botten dan vaak wordt gedacht.

Erwin Daalhuisen

Laten we in deze tijden van recessie en bezuinigingen eens iets positiefs melden over de gemeentebegroting. De meeste raadsleden die ik spreek, kijken verbaasd op wanneer ik ze vertel dat het budget dat beschikbaar voor kunst en cultuur een stuk groter is dan ze denken. Evenzo het budget voor sport, voor welzijn en ga zo maar door.

De reden is dat via het vastgoed vaak impliciete subsidies worden verstrekt. Laten we een eenvoudig, maar daarom niet minder realistisch voorbeeld nemen. Stel voor dat een zangvereniging in een aardig gemeentelijk pandje van 200 m² zit waarvoor 500 euro per maand aan huur wordt betaald. Wanneer de marktconforme huurprijs op die plek voor bijvoorbeeld kleinschalige kantoorruimte 130 euro per m² is, dan ontvangt de zangvereniging feitelijk een extra impliciete subsidie van 20.000 euro per jaar. Dat komt boven op de jaarlijkse expliciete subsidie van zeg 10.000 euro die de zangvereniging krijgt uit het gemeentelijk budget kunst en cultuur - waar onder andere de huur van wordt betaald.

Mag je zo simpel rekenen? Wat mij betreft wel. Stel dat de gemeenteraad 20.000 euro structureel moet bezuinigen, wat zijn dan de opties? De raadsleden denken: we moeten van twee verenigingen de jaarlijkse subsidie afpakken, dus twee keer de publieke tribune vol en stapels boze burgers. U en ik weten: hetzelfde financiële resultaat kan bereikt worden door de portefeuille buurthuizen eens goed door te lichten, te kijken waar de bezettingsgraad laag is, en enkele gebruikers bij elkaar te zetten. De vrijkomende panden worden marktconform verhuurd of verkocht - en de publieke tribune blijft leeg en de burgers tevreden.

Jammer genoeg krijgen gemeenteraadsleden meestal niet zulke heldere keuzes voorgelegd. Onderzoek van Twynstra Gudde toonde vorig jaar aan dat met name middelgrote gemeenten geen zicht hebben op de exacte omvang van de vastgoedportefeuille. Tweederde van de onderzochte gemeenten beschikt niet over de exacte kosten- en opbrengstgegevens, waardoor het niet mogelijk is om prestaties van vastgoedobjecten onderling te vergelijken. De gemeenteraad kan daardoor geen goede afwegingen maken.

Tegelijkertijd geven gemeenten in dat onderzoek aan dat ze hun vastgoedactiviteiten willen professionaliseren. Gemeenten met inzicht in de omvang, kosten en opbrengsten van hun vastgoedportefeuille kunnen transparantie bieden in de financiële prestaties.

Is dat moeilijk? Dat valt wel mee, we moeten het vooral niet moeilijker maken dan het is. Het goede nieuws is dat er bij vrijwel alle gemeenten - wat dat betreft zijn mijn eigen ervaringen identiek aan het onderzoek - veel ruimte voor verbetering is. Daar worden we allemaal beter van.

Erwin Daalhuisen is senior consultant bij Fakton financiële vastgoedregisseurs. Hij adviseert gemeenten bij het vastgoedbeleid.