Opinie 10 oktober 2014

Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Na 14 jaar accountancy heb ik bewust een volledige overstap gemaakt naar de wetenschap. Door velen voor gek verklaard, want 'de weg was geplaveid'.

De recente ontwikkelingen in het accountantsberoep raken de kern van mijn promotieonderzoek. In mijn onderzoek stel ik de vraag centraal hoe het professionele socialisatieproces van accountants in Nederland verloopt. Hiermee hangt de vraag samen hoe zij hun professionele identiteit ontwikkelen.

Mijn studie is ingestoken vanuit de sociologie van professies. Heel praktisch uitgelegd: als nieuwkomer in een beroep - in mijn studie dus het accountantsberoep - heb je een bepaald beeld van wat een professional is, wat hij doet en waar hij of zij voor staat.

Als er in de praktijk van alledag iets anders gebeurt of gebruikelijk is dan je dacht op basis van je eerdere beeld, wat doe je dan? En hoe kan het dat je je na een aantal jaren werkervaring niet meer verbaast over bepaalde zaken? Of over het feit dat ze, sterker nog, zijn geaccepteerd als 'zo doen we het nu eenmaal'?

Timing is bij het geven en verwoorden van je mening altijd lastig. Mijn onderzoek is nog in volle gang en gaat het academische reviewtraject nog doorlopen. Door de recente gebeurtenissen heb ik de praktische relevantie van mijn onderzoek bovendien behoorlijk moeten updaten.

De balans vinden tussen het besef dat mijn werk nog niet 'ver' of goed genoeg is en wel van de daken willen schreeuwen waarmee ik bezig ben is lastig. Daarom op dit moment  nog geen diepgaande inhoudelijke reactie mijnerzijds over de laatste rapporten. De recente oproep van Marcel Pheijffer ('Onder professoren') en de reacties daarop, maken echter wel dat ik nu van mij wil laten horen.

Het initiatief van een onderzoeksinstituut ondersteun ik. Maar ik pleit er voor om dit vanuit meerdere wetenschappelijke paradigma's op te zetten. Het is goed om te weten welke factoren de kwaliteit van audit beïnvloeden, wat de invloed is van 'perverse prikkels' op de kwaliteit van accountantscontroles of wat de relatie is tussen x en y.

Maar laten we bovenal beginnen om - zowel in de praktijk als in de wetenschap - de vraag te stellen: hoe zijn bij accountantskantoren de dagelijkse praktijken op de werkvloer geweest die het mogelijk maakten dat dit heeft kunnen gebeuren?

We richten ons dan meer op het begrijpen daarvan dan op het verklaren en voorspellen. Beide richtingen - mits goed ingevuld - kunnen complementair aan elkaar zijn.