Opinie 30 december 2015

Waarom meer regels?

Beste Marianne, niet met verbazing maar wel met teleurstelling las ik in je opinie 'Rules do rule!' je oproep om meer regels. Vanuit welk perspectief bekijk je die behoefte aan meer regels?

Vanuit het perspectief van een toezichthouder zou ik je standpunt begrijpen. Het is makkelijker om te zeggen dat iemand artikel x lid a sub c niet heeft nageleefd dan aan te tonen dat hij/zij een principe niet juist heeft nageleefd. Tegelijkertijd leek de AFM toch ook wel aardig uit de voeten te kunnen met de principle based-regelgeving en was er bij verreweg de meeste bevindingen toch eigenlijk geen discussie over interpretatie van principes? En ook de grote zaken die de afgelopen jaren tot imagoschade voor de sector leidden lijken over het algemeen toch niet echt een gevolg van verschillen in interpretatie van principes.

Vanuit het perspectief van de accountant begrijp ik de roep om meer regels niet. Kwalitatief betere regels ja, maar meer regels? Een heel groot deel van de HRA is volgens mij wel vrij logisch en vanzelfsprekend. Juist vanwege die principle based-benadering.

Juist daar waar specifieke regels zijn voorgeschreven wordt het vaak minder logisch en vanzelfsprekend. Denk aan het verplicht overwegen om externe bevestigingen op te vragen op basis van standaard 330.19, ongeacht of je die risico’s al lang hebt afgedekt met andere werkzaamheden. Of het verplicht bijwonen van de inventarisatie door de cliënt op basis van standaard 501.4, terwijl je zelf op de laatste dag van het jaar een (statistische onderbouwde) inventarisatie uitvoert. En zo zijn er nog wel een aantal voorbeelden te noemen.

Over de vraag of het ten koste gaat van de professioneel-kritische instelling zeg je: 'Dat denk ik niet, er komt juist meer ruimte om na te denken over de uitkomsten.' Waarom wordt niet duidelijk. Maar als het al zo zou zijn, hoeveel waarde heeft het nadenken over die uitkomsten dan, als je niet vooraf zelf heel goed hebt nagedacht over de werkzaamheden maar gewoon de regels hebt nageleefd?

En als laatste begrijp ik je roep om meer regels ook niet vanuit je doel om jaarrekeningcontroles beter en leuker te maken. Is aangetoond dat jaarrekeningcontroles in landen met meer rule based-regelgeving beter zijn? Denk je echt dat het leuker wordt als mensen niet meer moeten nadenken over de juiste toepassing van principle based-regelgeving, maar simpelweg de rule based-regelgeving afvinken? Hierbij geholpen door een simpel bord of teken, ook wel bekend als de checklist?

En denk je dat het beter wordt, die controle doorlopend met de checklist in de hand? Zeker wetend dat je alle vereisten keurig afvinkt, maar ondertussen niet die ene cruciale kritische vraag stellend die juist bij die specifieke onderneming een paar jaar later zo belangrijk zou blijken?