Opinie 05 december 2016

De vorm is belangrijker dan de inhoud

De ontwikkelingen in het accountantsberoep gaan mij aan het hart. Van de vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer is de accountant verworden tot een 'checkhengst', die nauwelijks meer mag nadenken. Het gaat meer en meer om de vorm en niet meer om de inhoud. Discussie is niet of nauwelijks meer mogelijk.

Roland Bakker

Een laatste uiting hiervan is de verplichte eed. Oh, wat zullen accountants hierdoor beter hun werk gaan doen en oh, wat zal het vertrouwen van de maatschappij in de accountant hierdoor toenemen. Hieronder zo maar wat observaties van wat ik de laatste jaren heb zien gebeuren.

De jaarrekeningen van grote bedrijven worden allen gemaakt onder IFRS. Dit stelsel hinkt op twee gedachten. Aan de ene kant wil men de economische waarde van een bedrijf tot uitdrukking brengen, met de vele fair value waarderingen, en aan de andere kant waardeert men veelvuldig op historische kosten.

Met de vele fair value-waarderingen is manipuleren (en misschien ook wel frauderen) van de cijfers in een keer 'legaal' geworden. Voor het maatschappelijk verkeer, maar ook voor mij als professional, is een jaarrekening onder IFRS niet meer te begrijpen. Is dit wat we willen?

In Nederland voeren accountants op dit moment plichtmatig uit wat de AFM wil. Discussie is niet meer mogelijk. Ik moet in het cash flow-overzicht de mutaties in de korte termijn bankschulden als mutaties in het werkkapitaal verwerken, terwijl ik toch echt vind dat de netto cash flow de mutatie in de positieve en negatieve bankstanden moet laten zien.

Swaps, die ik tegengeswapt hebt, en die derhalve geen risico in zich hebben, moet ik op marktwaarde waarderen. En ja, die marktwaarde is negatief, dus moet ik een voorziening boeken. Dat die voorziening niet nodig is, omdat er geen risico is komt niet meer aan de orde. De regel is marktwaarde dus dat moet je doen. Dat ik het vermogen en resultaat niet goed voorstel (de belangrijkste regel die we hebben geleerd en die ook verankerd is in het burgelijk wetboek), is niet belangrijk. Achter de regels kijken is niet meer mogelijk. Stel je voor dat de AFM het dossier controleert en er blijkt dat er niet volgens de regels is gewerkt, ja dan heb je een probleem.

Nog een voorbeeld. Ik wil graag conservatief zijn in de cijfers van het bedrijf waar ik voor werk en de goodwill direct ten laste van het vermogen brengen. Voorzichtigheid was immers een groot goed (tenminste, dat heb ik nog in mijn opleiding gehad). Nou, dat mag vanaf dit jaar niet meer. Je moet activeren en afschrijven en jaarlijks bekijken of je de goodwill nog wel terugverdient. Onze accountant laat mij intussen stukken in de toelichting op de jaarrekening schrijven, waar zowel hijzelf als ik niets van begrijpen. Maar ja, het moet! Eenvoudiger kunnen we het niet maken, moeilijker wel.

Het is jammer dat er in ons beroep nauwelijks discussie plaatsvindt over wat de politiek en de regelgevende instanties over ons heen strooien.  Dat we vanuit het beroep niet in staat zijn om het een klein beetje eenvoudig te houden en de professional in het veld ook nadrukkelijk zijn eigen verantwoordelijkheid te geven.

Let wel, ik vind dat je accountants die hun werk niet goed doen keihard moet aanpakken. Maar dat moet je niet doen door heel veel regels in te voeren. Simpele, duidelijke regels zijn dan essentieel. Duidelijk voor de maatschappij en duidelijk voor de accountant!

Ikzelf ben intussen toch wel zo gedeprimeerd door alle onzinregels die over ons heen gestrooid worden, dat ik in verzet kom tegen de huidige ontwikkelingen van het beroep. En daarom besloten heb niet langer als RA door het leven te gaan, als ik verplicht wordt 'de eed' af te leggen. Ik roep andere accountants in business op hetzelfde te doen.

Roland Bakker is cfo van Koepon Holding BV en lid van de Raad van Toezicht van de Hanzehogeschool in Groningen.