Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

'A' Innovations bv heeft een innovatief product ontwikkeld en exploiteert deze uitvinding. De bv is in handen van twee aandeelhouders, een natuurlijk persoon en 'B' International bv, die ieder de helft van de aandelen houden.

Een registeraccountant treedt sinds medio 2012 op als accountant van A Innovations. Hij houdt contact met dit bedrijf via één van de twee bestuurders van B International. Deze bestuurders hebben een conflict met de andere dga van A Innovations over de financiën, de administratie, de boekhouding en de bedrijfsvoering van A Innovations.

Eén van de bestuurders van B International vraagt de dga om mee te werken aan de verlening van het octrooi op het product en om akkoord te gaan met de halvering van zijn belang in A Innovations. De dga gaat daarmee niet akkoord.

In december 2012 brengt de accountant de jaarrekening van A Innovations over november 2010 tot en met december 2011 uit. Daarin staat dat de ava het resultaat heeft vastgesteld. De dga heeft echter vragen bij leningen die zijn verstrekt zonder dat de bestemming duidelijk is, zonder onderliggende contracten en zonder zekerheden. De dga gaat niet akkoord met de jaarrekening. Eén van de bestuurders van B International deponeert de jaarrekening niettemin bij de Kamer van Koophandel.

B International exploiteert de uitvinding voor zichzelf in plaats van A Innovations. De dga van A Innovations spant een kort geding aan. De voorzieningenrechter in Arnhem beveelt B International en haar twee bestuurders om:

• aan A Innovations de matrijs van het product te geven;
• aan A Innovations een lijst te verstrekken met alle feitelijke en potentiële afnemers van het product;
• de dga van A Innovations onbeperkt toegang te geven tot de boeken en bescheiden c.q. de administratie van A Innovations;
• de dga alle informatie te verstrekken die hij als bestuurder nodig heeft om inzicht krijgen in de administratie en bedrijfsvoering.

De rechter verbiedt B International en haar twee bestuurders om (in)direct op eigen houtje en zonder toestemming van de dga het innovatieve product te laten maken en te verkopen op straffe van een dwangsom van duizend euro voor iedere dag dat zij niet aan dit verbod voldoen.

De dga krijgt een rekening van 3.170,02 euro van de accountant. Het advocatenkantoor van de accountant, dat ook optreedt voor de twee bestuurders van B International, sommeert de dga de nota binnen vijf dagen te voldoen omdat het kantoor anders het faillissement van A Innovations zal aanvragen.

De advocaat van de dga zegt dat de twee bestuurders eerst de weggesluisde omzet moeten terugbetalen. De dga doet in januari 2014 aangifte tegen de twee.

De accountant dient het faillissementsverzoek in. Begin maart 2014 wordt A Innovations failliet verklaard.

Volgens één van de bestuurders van B heeft de accountant in november 2013 de jaarrekening van A Innovations over 2012 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. In het gepubliceerde rapport staat dat de ava de jaarrekening heeft goedgekeurd op 18 november. Volgens de dga is er toen geen ava gehouden en is er ook nooit een ava uitgeschreven.

De dga dient een klacht in tegen de accountant bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

1. de ava noch de dga persoonlijk een toelichting gegeven op de concept-jaarcijfers 2010/2011 en meldt in het concept-rapport 2011 dat de ava de jaarcijfers had goedgekeurd en dus bekrachtigd, terwijl dit niet is gebeurd. Daardoor zijn de jaarcijfers 2010/2011 eenzijdig en buiten de ava om gedeponeerd;
2. om betaling van zijn declaraties af te dwingen, onmiddellijk het zwaarste middel - (dreiging met) het indienen van een faillissementsverzoek - ingezet, terwijl zijn kantoor nooit eerder een herinnering heeft gestuurd voor enige rekening;
3. heeft B International feitelijk gefaciliteerd in het onrechtmatig handelen en heeft opzettelijk geprobeerd om in het belang van B een onnodig faillissement te forceren;
4. al in november 2013 de jaarstukken voor 2012 gedeponeerd bij de KvK, maar die niet aangeboden aan de ava, die de jaarcijfers 2012 dan ook niet heeft goedgekeurd en vastgesteld;
5. een faillissement aangevraagd direct nadat hij de onrechtmatige jaarcijfers van 2012 heeft gedeponeerd, terwijl het ging om een nota van slechts 3170,02 euro;
6. heeft toegelaten dat er een foute indruk wordt gewekt in de toelichting van de gepubliceerde jaarcijfers 2012, omdat daarin staat dat de jaarcijfers zijn vastgesteld in de ava van 18 november 2013, terwijl er die dag geen algemene vergadering is gehouden en deze ook nooit uitgeschreven;
7. met B International na het kortgedingvonnis van 18 oktober 2013 opnieuw dezelfde overtreding gemaakt door de administratie en financiën van A Innovations buiten bereik van de klager te plaatsen;
8. medio juni 2012 de accountancyrol van zijn voorganger overgenomen zonder offertes, algemene voorwaarden of opdrachtbevestiging aan de ava en het bestuur aan te bieden, zodat hij formeel zonder opdracht van de ava en het hele bestuur handelt;
9. de accountancy verzorgd voor meerdere ondernemingen van de bestuurders van B, zodat hij niet meer onafhankelijk en integer handelt.

Oordeel

De klacht is deels gegrond.

Klachtonderdelen 1, 4 en 6

De accountant heeft op de zitting bij de Accountantskamer verklaard dat:

• het deponeren van de jaarstukken de taak is van de bestuurder of de klager zelf;
• hij niet heeft gecontroleerd of een medewerker van zijn kantoor de jaarstukken heeft gedeponeerd;
• hij de jaarrekeningen meestal direct definitief maakt;
• hij eventuele vragen vooraf met zijn cliënten bespreekt en hun het rapport toe stuurt, waarna de cliënten het ondertekend retourneren;
• hij geen enkele aanleiding had om te denken dat er iets speelde bij het bedrijf;
• de definitieve jaarrekening heeft besproken met de cliënt;
• geen aanleiding zag om contact te zoeken met de klager;
• zijn contacten verliepen via één van de twee bestuurders van B;
• hij is uitgegaan van de verklaring van de bestuurder dat de cijfers akkoord waren en de notulen van de ava waren getekend;
• hij uiteindelijk geen notulen heeft ontvangen;
• hij vermoedt dat de bestuurder een medewerkster van zijn kantoor telefonisch heeft medegedeeld dat de jaarcijfers akkoord waren en dat de bestuurder daarna de jaarstukken heeft gedeponeerd.

De klager betwist de betrouwbaarheid en de juistheid van de jaarcijfers 2010/2011 respectievelijk 2012. In de publicatiestukken van 2012 wordt zijn naam genoemd als één van de aanwezigen bij de algemene vergadering, terwijl er geen vergadering is gehouden. Net als de vermelding dat de ava de jaarrekening had vastgesteld, is ook dit in strijd met de waarheid.

De Accountantskamer wijst op (artikel 2:210 lid 3) van het Burgerlijk Wetboek. Volgens deze bepaling stelt de algemene vergadering van aandeelhouders de jaarrekening vast. Dit is bij de jaarrekeningen 2010/2011 en 2012 niet gebeurd. Los van de vraag wie de jaarstukken heeft gedeponeerd, had de accountant geen definitieve jaarstukken kunnen uitbrengen zonder te verifiëren dat de ava de jaarrekening daadwerkelijk had goedgekeurd. Hij had zich niet uitsluitend mogen baseren op de mededeling van de bestuurder hierover. Dat hij geen aanleiding had om te denken dat er iets speelde bij A en ook verder geen aanleiding zag contact te zoeken met de klager doet daaraan niet af. Deze handelwijze is in strijd met de fundamentele beginselen van deskundigheid en zorgvuldigheid en van professioneel gedrag. Deze onderdelen van de klacht zijn in zoverre gegrond.

Klachtonderdeel 2

Volgens vaste jurisprudentie van de tuchtrechter kan een accountant civielrechtelijke maatregelen nemen tegen een cliënt die zijn declaraties niet betaalt. Daarbij moet hij wel een zorgvuldige belangenafweging maken tussen zijn eigen belang - te weten betaling van zijn declaraties - en de voor hem kenbare belangen van die cliënt, die als gevolg van de rechtsmaatregelen (kunnen) worden geschaad. Het aanvragen van een faillissement en daarbij vervolgens in rechte persisteren, is een zeer vergaande rechtsmaatregel, die de accountant niet lichtvaardig mag inzetten.

In dit geval heeft de accountant die afweging niet of niet juist gemaakt. Op de zitting heeft de accountant als reden voor de faillissementsaanvraag aangevoerd dat andere maatregelen om betaling van zijn declaraties af te dwingen voor hem geen optie waren, omdat beide bestuurders van A duidelijk hadden gemaakt dat zij niet zouden betalen.

Dit legt onvoldoende gewicht in de schaal. Hoewel A achteraf bezien inderdaad insolvabel was, had de accountant volgens de Accountantskamer eerst moeten nagaan of A insolvabel was, te meer omdat de hoogte van de nota slechts 3 mille bedroeg. Dit nalaten en handelen van de accountant brengt het accountantsberoep in diskrediet en is daarom in strijd met het fundamentele beginsel van professioneel gedrag. Dit onderdeel van de klacht is daarom eveneens gegrond.

Klachtonderdeel 8

De klager heeft dit klachtonderdeel onvoldoende onderbouwd.

Klachtonderdelen 3, 5, 7 en 9

Hierin verwijt de klager de accountant eigenlijk dat hij heeft samengespannen met B om in het belang van dat bedrijf een faillissement van A te forceren. Dat is echter op geen enkele wijze gebleken uit de stukken dan wel anderszins aannemelijk gemaakt.

Maatregel

Waarschuwing. De Accountantskamer houdt er rekening mee dat de klager zich ondanks alle problemen met B International nooit tot de accountant heeft gewend met vragen en "rauwelijks" deze klacht heeft ingediend.