Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een grootaandeelhouder verkoopt zijn aandelen in een holding in porties. In april 2012 verkoopt hij enkele pakketten aan drie kopers. Hierbij wordt een deel van de koopprijs omgezet in een lening van verkoper aan de kopers. Ultimo 2012 verkoopt de grootaandeelhouder een deel van de resterende aandelen in de holding voor zestig mille aan een ander bedrijf. In de notariële akte staat dat de koopprijs is voldaan en dat de verkoper de koper zonder enig voorbehoud kwijting voor de betaling van de koopsom heeft verleend.

In april 2013 verkoopt de grootaandeelhouder de laatste aandelen aan de dga van de koper voor 2,4 ton. Ook nu staat in de notariële akte dat de koopprijs is voldaan en dat de verkoper de koper zonder enig voorbehoud kwijting heeft verleend voor de betaling van de koopsom. De holding, waarvan de aandelen zijn verkocht, heeft twee werkmaatschappijen. De koper zegt dat hij een vordering van meer dan drie ton heeft op één van de werkmaatschappijen.

In juli 2014 brengt een accountant-administratieconsulenteen rapportage uit over de omzet van de holding in 2013. Daarbij past hij naar eigen zeggen NVCOS 4400 toe. Een kantoorgenoot stelt in februari 2015 een stuk op over de rekening-courantpositie van de holding en grootaandeelhouder. De kantoorgenoot, ook een AA, heeft de jaarrekening van de holding over 2014 opgemaakt en eind 2015 een samenstellingsverklaring afgegeven. De leningen aan de eerste drie aandelenkopers zijn in deze jaarrekening verwerkt als vorderingen van de holding op deze personen.

De vordering van drie ton op de andere koper is verrekend door dit bedrag in mindering te brengen op de rekening-courantverhouding tussen de grootaandeelhouder en de onderneming waarvan de aandelen zijn verkocht.

In augustus 2016 stelt de grootaandeelhouder schriftelijk vragen over de jaarrekening 2014 en voornoemd rapport van feitelijke bevindingen. Eén van de AA’s antwoordt dat de geheimhoudingsplicht de accountants belet de vragen te beantwoorden. Voor een antwoord moet de grootaandeelhouder zich wenden tot de directie van de koper.

De grootaandeelhouder dient een klacht tegen de accountants in bij de Accountantskamer.

Klacht

1. De accountants hebben de vordering van drie ton van de grootaandeelhouder op de koper in de jaarrekening 2014 verrekend in de rekening-courantverhouding met de holding zonder dat daarvoor een juridische basis bestond;
2. De accountants hebben de leningen van de grootaandeelhouder aan de eerste drie kopers in de jaarrekening 2014 van de holding ten onrechte opgenomen als vorderingen van die holding op de drie kopers, terwijl de grootaandeelhouder die vorderingen niet heeft overgedragen;
3. Eén van de accountants heeft op basis van de (door anderen opgestelde) jaarrekening over 2013 een rapport uitgebracht aan de koper. Een voormalige aandeelhouder van de holding heeft daarover vragen gesteld, maar die zijn nooit beantwoord. De andere accountant wist daarvan, maar heeft zich bij het opstellen van jaarrekening 2014 niet onafhankelijk opgesteld;
4. De toelichting op de jaarrekening 2014, die één van de accountants heeft opgesteld, is enerzijds onjuist en anderzijds onvoldoende;
5. Het rapport van feitelijke bevindingen voldoet niet aan NVCOS 4400; de ene accountant is daarop gewezen, maar heeft het niet gecorrigeerd;
6. De accountants hebben zich ten onrechte beroepen op hun geheimhoudingsplicht;
7. In de jaarrekening 2014 van de holding staat de vordering op de grootaandeelhouder ten onrechte als een volwaardige vordering op de balans, terwijl hij deze niet zal kunnen voldoen.

Oordeel

De Accountantskamer ontrafelt de verantwoordelijkheden van beide accountants bij de zeven verwijten. Klachtonderdeel 1 is gegrond ten aanzien van de ene AA en klachtonderdeel 5 is gegrond ten aanzien van de andere AA. De rest van de klacht is ongegrond gezien de aangevoerde feiten en/of het verweer.

Ad 1 en 4 Verrekening

Uit de notariële aktes van de aandelenverkoop blijkt volgens de accountant dat de koopprijs is voldaan en dat de verkoper de koper zonder enig voorbehoud kwijting heeft verleend voor de betaling van de koopsom. De accountant dacht daarom eerst dat de koopsom was betaald. Toen bleek dat de situatie mogelijk anders lag, heeft hij navraag gedaan bij de directies van beide partijen. De dga van de koper zei toen tegen de accountant dat de koopsom zou worden verrekend. De accountant heeft op dit punt echter niet doorgevraagd, terwijl hij wist dat de aandeelhouders van mening verschilden over de rekening-courantposities. De details kende hij daarom niet.

De accountant heeft in februari 2015 een stuk opgesteld over de rekening-courantpositie van de holding en de grootaandeelhouder. De vordering van laatstgenoemde op de koper ad drie ton is in dit overzicht verrekend met een vordering van de koper op de werkmaatschappij. De accountant heeft dit stuk opgemaakt aan de hand van interne stukken van de verkopende holding, maar hierover geen contact opgenomen met de grootaandeelhouder. Bij het samenstellen van de jaarrekening 2014 is de accountant ervan uitgegaan dat deze verrekening juist was.

Mede gezien randnummer 14 van NVCOS 4410 had de accountant moeten doorvragen over de verrekening. Zeker nu hij wist dat er geschillen waren ontstaan tussen de koper en de grootaandeelhouder kon hij niet volstaan met het mondelinge antwoord van de dga van de koper dat de vordering kon worden verrekend in de rekeningcourant van de holding, die geen partij was in de verhouding tussen beiden. Volgens het Burgerlijk Wetboek kun je namelijk alleen rechtsgeldig verrekenen bij wederzijds schuldeiserschap.

Onder de gegeven omstandigheden kon de accountant niet zonder nader onderzoek aannemen dat de koper een vordering had op de werkmaatschappij. Hij had moeten vragen om schriftelijke bewijsstukken voor de civielrechtelijke basis voor de verrekening en zonder die bewijzen niet akkoord moeten gaan met de verrekening. Door dit na te laten heeft hij in strijd gehandeld met randnummer 14 van NVCOS 4410.

Bij het samenstellen van de jaarrekening is de accountant ook zonder voldoende deugdelijke grondslag uitgegaan van de betwiste verrekening in rekening-courant. De vraag of de toelichting bij de jaarrekening 2014 juist en volledig is, laat de Accountantskamer buiten beschouwing.

Ad 5 Rapport van feitelijke bevindingen

In de rapportage van juli 2014 staat niet met welk doel het rapport is opgesteld. Volgens randnummer 17 juncto 18 sub g van NVCOS 4400 moet in het rapport van feitelijke bevindingen het doel van de overeengekomen specifieke werkzaamheden worden beschreven. Het is niet voldoende om te verwijzen naar een begeleidende e-mail, waarin de dga van de koper de opdracht geeft voor de werkzaamheden.

Ad 6 Geheimhouding

De grootaandeelhouder klaagt over het e-mailbericht waarin één van de accountants reageert op zijn verzoek om informatie over de jaarrekening 2014 van de holding en het rapport van feitelijke bevindingen. De accountant heeft de dga van de koper daarna gevraagd om te overleggen over de ontheffing van de geheimhoudingsplicht van beide accountants. Omdat de dga zei dat zijn advocaten antwoord zouden geven op de gestelde vragen gingen de accountants ervan uit dat zij niet van hun geheimhoudingsplicht waren ontheven.

Nu de opdrachtgever geen toestemming had gegeven om de vertrouwelijkheid te doorbreken, mochten de accountants niet inhoudelijk ingaan op het verzoek om informatie.

Maatregel

De accountant die niet doorvroeg krijgt een waarschuwing. De andere accountant komt er zonder maatregel van af, omdat diens vergrijp te licht is.