Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Twee ondernemers hebben een bedrijf om accountantskantoren te helpen met het automatiseren van dagelijkse processen. In maart 2015 richten zij met hun automatiseringsbedrijf een nieuwe onderneming op, die administraties centraal zal verwerken op een softwareplatform met een gecentraliseerde back office. Dit verwerkingsbedrijf heeft vier aandeelhouders: de twee oprichters, de oud-directeur van het softwareplatform en een vierde participant.

Het kantoor van een registeraccountant is gebruiker van het platform en heeft een flink marktaandeel in de franchisesector. De voormalig platformdirecteur polst de accountant voor een mogelijke samenwerking, onder meer omdat hij goed is in het automatiseren van bedrijfsprocessen. In oktober 2015 ondertekent de accountant een overeenkomst met het automatiseringsbedrijf. In het contract staat een geheimhoudingsbepaling.

Kort daarna buigt de accountant zich over het beleid en de visie van het verwerkingsbedrijf en over een schematisch overzicht van de beoogde samenwerking. De accountant krijgt inzicht in het businessplan, de prognoses, het automatiseringsplan, de cijfers en de volledige financiële informatie van het verwerkingsbedrijf, inclusief marges en kostprijzen. Eén van de oprichters geeft hem bovendien een uitgebreide telefonische toelichting. De accountant krijgt een investment proposal en het aanbod van 10 procent van de aandelen in het verwerkingsbedrijf.

De accountant zegt telefonisch dat hij afziet van samenwerking met het verwerkingsbedrijf. De oprichters verbieden de twee andere aandeelhouders daarna uitdrukkelijk om klanten en prospects van het verwerkingsbedrijf te benaderen. De accountant is niet aanwezig bij de bespreking waar dit verbod wordt uitgevaardigd.

De twee andere aandeelhouders benaderen actief klanten en prospects van het verwerkingsbedrijf. Samen met de accountant richten zij een bv op, die in januari 2016 een contract sluit met een accountantskantoor, dat klant is van het verwerkingsbedrijf.

Het verwerkingsbedrijf dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

a. de onderhandelingen over een mogelijke samenwerking niet eerlijk en oprecht gevoerd;

b. de geheimhoudingsovereenkomst bewust geschonden;

c. met twee van de vier aandeelhouders van het verwerkingsbedrijf een gezamenlijke vennootschap opgericht om concurrerende activiteiten te beginnen en hiermee zelf geldelijk gewin te behalen;

d. daarbij onder gelijke condities een dienstverleningscontract gesloten met een klant van het verwerkingsbedrijf.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Reikwijdte tuchtrecht

De accountant zegt dat zijn gedragingen alleen getoetst moeten worden aan het fundamentele beginsel van professionaliteit en niet aan de andere fundamentele beginselen uit de VGBA. De omstreden gedragingen betreffen namelijk zijn optreden als ondernemer en niet zijn beroep als accountant.

De Accountantskamer wuift dit verweer weg. Het tuchtrecht kent die beperking niet als het gaat om gedragingen van een accountant in het kader van zijn zakelijke relaties. Het fundamentele beginsel van integriteit is weliswaar alleen van toepassing “bij de uitoefening van zijn beroep”, terwijl in de toelichting staat dat dit allereerst slaat op het verlenen van een “professionele dienst”. Niettemin kun je bij een grammaticale uitleg van dit begrip geen reden vinden om te zeggen dat het opzetten van een onderneming en het voeren van een onderneming daar niet onder vallen. Zeker niet een onderneming die cliënten helpt met het automatiseren van financiële administraties.

De Accountantskamer ziet voor deze uitleg ook steun in artikel 42 van de Wab. Daarin staat dat het niet de bedoeling is het tuchtrecht te beperken tot het beroepsmatig handelen in enge zin. Bovendien staat in de toelichting op artikel 6 van de VGBA dat een accountant volgens het fundamentele beginsel van integriteit eerlijk zaken moet doen en de waarheid geen geweld mag aandoen. Bij de invoering van de VGBA was het dus niet de bedoeling op dit punt een minder vergaande gedragsnorm vast te stellen dan voorheen gold krachtens de VGC. Dit geldt mutatis mutandis ook voor de andere fundamentele beginselen uit de VGBA.

De accountant legt in zijn verweer ook het begrip professionele dienst te eng uit. De VGBA (artikel 1, derde gedachtestreepje) verstaat daaronder immers “werkzaamheden waarvoor vakbekwaamheid als accountant wordt of kan worden aangewend”. Bij het voeren van onderhandelingen om tot een onderneming toe te treden en bij het opzetten van een nieuwe onderneming samen met derden zal een accountant zonder meer zijn “vakbekwaamheid” gebruiken. Het gaat hierbij dan ook om een professionele dienst.

Uit de toelichting op artikel 3 lid 2 van de VGBA volgt dat je bij het uitvoeren van een professionele dienst - óók voor de accountant zelf -  moet spreken van “bij de uitoefening van zijn beroep”. Kortom: het handelen van de accountant moet worden getoetst aan alle fundamentele beginselen.

Ad a t/m d

De klager heeft echter niet aannemelijk gemaakt dat de accountant die beginselen heeft geschonden. Zo wilde de accountant samenwerken op gelijke voet en sloot het voorstel van het verwerkingsbedrijf daarbij niet aan. Bovendien is gebleken dat de klager wist dat de accountant al bezig was vergelijkbare activiteiten op te zetten toen hij de besprekingen voerde met het verwerkingsbedrijf. De samenwerking aangaan met de twee anderen was niet onrechtmatig dus ook niet in strijd met het professionaliteitsbeginsel; er was geen concurrentie- of relatiebeding.

De klacht over schending van de geheimhoudingsovereenkomst is onvoldoende onderbouwd met concrete feiten en omstandigheden. Het is geen schending van de geheimhoudingsovereenkomst om als accountant de kennis van het verwerkingsbedrijf te gebruiken bij het besluit om met de twee anderen te investeren in een eigen bv. De accountant bestrijdt overigens dat hij dit heeft gedaan. Daarbij komt dat de twee andere aandeelhouders de verstrekte gegevens al hadden.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Je moet als accountant altijd eerlijk zaken doen en mag de waarheid geen geweld aandoen. Als accountant. Wanneer je de auto van jouw echtgenote verkoopt dan valt die transactie buiten het tuchtrecht. Als anderen jou als accountant zien of als je een professionele dienst verleent, val je echter wel onder de beroepsregels. Bij een professionele dienst gaat het om “werkzaamheden waarvoor vakbekwaamheid als accountant wordt of kan worden aangewend”. Voor de verkoop van die auto heb je geen vakbekwaamheid als accountant nodig. Dus zo lang je je bij de verkoop niet presenteert als accountant - kijk uit met AA of RA in het kenteken! – ontsnap je aan de accountantstucht.

Onderhandelen over samenwerking met een onderneming of een nieuwe onderneming opzetten, is een professionele dienst. De accountant gebruikt daarbij immers zijn ‘vakbekwaamheid’. In dit geval gaat het dan ook nog eens om een onderneming die cliënten helpt met het automatiseren van financiële administraties. Dat is een activiteit die tot de gangbare werkzaamheden van een accountant behoort, lijkt de Accountantskamer te denken.

Dat de accountant niet de geheimhoudingsovereenkomst heeft geschonden, onderbouwt de Accountantskamer erg summier. Maar dat is niet zo’n punt, omdat het gaat om een specifiek contract. Dus niet om de geheimhoudingsplicht ten aanzien van informatie die de accountant als zodanig is toevertrouwd.