» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een vader en zijn zoon zijn de aandeelhouders van een familiebedrijf. De zoon houdt sinds 1995 (indirect) 40 procent van de aandelen, de vader 60 procent. In april 2015 adviseert een accountantskantoor de vader over de door hem gewenste overdracht van zijn 60 procent aan zijn dochter en de zoon. Het kantoor werkt in een advies drie opties uit. De vader kiest ervoor de aandelen te schenken met toepassing van de Bedrijfsopvolgingsregeling.

In november 2016 richt de dochter een persoonlijke bv op, waarna de vader 30 procent van de aandelen overdraagt aan deze bv en de andere 30 procent aan de persoonlijke vennootschap van zijn zoon. Op de dag van de overdracht passeert de notaris een akte van call-optie op aandelen in het familiebedrijf. In deze akte staat dat de bv van de dochter een call-optie verleent aan de persoonlijke vennootschap van de zoon tegen de uitoefenprijs van 2.745.000 euro. De optie kan pas na vijf jaar worden uitgeoefend.

In 2019 zet de zoon zijn aandelenbelang over naar een commanditaire vennootschap. Begin 2021 vraagt hij zijn zus om hieraan mee te werken. Hij voegt de akte bij die is opgesteld door een werknemer van het accountantskantoor, waarbij zowel de vader, de zoon, de dochter en het bedrijf klant is. De zus vraagt haar broer een en ander in korte en duidelijke taal uit te leggen, omdat zij er weinig van begrijpt.

Een accountant-administratieconsulent van het accountantskantoor legt de volgende dag uit  dat de broer:

• zijn vennootschap wil opheffen in verband met de privacy;
• daarom de call-optie wil verplaatsen naar zijn nieuwe bedrijf.

De zuster en haar bv werken mee aan het overzetten van de optie. Maar als de broer enkele maanden later aangeeft dat hij de call-optie wil uitoefenen, weigert zijn zus hieraan mee te werken. Daardoor krijgt zij ruzie met haar broer en haar vader. Begin 2022 stapt zij over naar een ander accountantskantoor.

De broer spant een kort geding aan tegen de bv van zijn zus en eist dat zij de call-optie nakomt. Op 22 februari 2022 wijst de voorzieningenrechter deze vordering toe; de zuster gaat hiertegen in hoger beroep. Twee maanden later stuurt de accountant een ‘brief inzake procedure’ naar de broer. Zowel de broer als de accountant ondertekenen deze brief, waarin zij vragen beantwoorden van de advocaat van de broer. De advocaat gebruikt de brief in de kortgedingprocedure-in-hoger-beroep.

De zuster dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van:

a. vakbekwaamheid en zorgvuldigheid;

b. objectiviteit;

c. vertrouwelijkheid en integriteit.

Oordeel

Klachtonderdeel c is deels gegrond; de rest van de klacht is ongegrond.

Ad a Vakbekwaam en zorgvuldig

Dit klachtonderdeel komt erop neer dat de accountant de zuster niet goed heeft geïnformeerd over haar onderhandelingspositie ten opzichte van de broer, voordat zij in maart 2021 de gewijzigde akte van call-optie ondertekende. Zij heeft echter op geen enkele manier aannemelijk gemaakt dat zij op dat moment nog kon onderhandelen over de verkoopprijs. De call-optie en de verkoopprijs van de aandelen waren namelijk al in 2016 notarieel vastgelegd.

De Accountantskamer neemt verder aan dat de broer zijn persoonlijke vennootschap niet zou hebben geliquideerd als zijn zus de gewijzigde akte van call-optie niet had willen ondertekenen. Het accountantskantoor had de broer er al op gewezen dat de call-optie zou vervallen als deze niet voor de liquidatie zou zijn overgeheveld naar de cv.

Verder kan de reactie van de accountant aan de zuster niet worden gezien als een advies. De accountant heeft geprobeerd uit te leggen dat alleen de contractpartij zou veranderen en dat de call-optie inhoudelijk hetzelfde zou blijven. Het verwijt van onjuiste advisering is dus ongegrond.

Ad b Objectiviteit

Een accountant is verplicht omstandigheden te identificeren en te beoordelen die een bedreiging kunnen zijn voor de naleving van de fundamentele beginselen. Wanneer de accountant een bedreiging constateert, moet deze een maatregel treffen die voldoende is om de beginselen na te leven (art. 21 VGBA). Omstandigheden op grond waarvan een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde zal concluderen dat deze de naleving feitelijk niet beïnvloeden, vormen een aanvaardbaar of geen enkel risico en worden niet aangemerkt als bedreiging (zie de toelichting bij artikel 21 lid 1 VGBA).

Uit de verklaringen van de accountant volgt dat zij zich voldoende heeft gerealiseerd dat zij diensten verleende aan verschillende familieleden, die allemaal betrokken waren bij het familiebedrijf. De accountant kon echter concluderen dat er geen bedreiging was voor de naleving van de fundamentele beginselen, omdat:

• de verstandhouding binnen de familie goed was;
• er nog geen tegengestelde belangen bestonden.

Daarom hoefde de accountant toen nog geen maatregelen te treffen. Eind 2021 veranderde dit, omdat de accountant zag dat er een conflict was ontstaan tussen de zus enerzijds en haar broer en vader anderzijds. De accountant heeft deze bedreiging onderkend en passende maatregelen getroffen door:

• aan de zuster kenbaar te maken dat zij niet langer haar accountant kon blijven;
• op verzoek van de zuster te zoeken naar een opvolgend accountant.

De zuster is begin 2022 overgestapt naar een ander accountantskantoor.

Omdat in maart 2021 nog geen bedreiging van de objectiviteit bestond, had de accountant geen reden om de vragen van de zuster over de gewijzigde akte van call-optie niet te beantwoorden. Dat de accountant in haar e-mail van 5 maart 2021 schreef dat sprake was van ‘een beetje belangenverstrengeling’ leidt weliswaar tot enige verwarring, maar maakt dat niet anders. Met deze opmerking doelde de accountant er namelijk op dat de gewijzigde akte was opgesteld door een collega van haar; zij doelde niet op tegengestelde belangen tussen zus en broer. Op dat moment waren de familieverhoudingen ook nog goed. In deze e-mail heeft de accountant ook niet uitsluitend het belang van de broer voor ogen gehad. Het enige dat veranderde in de akte van call-optie was één contractspartij.

De zuster heeft ook niet aannemelijk gemaakt dat de accountant de rechter onjuist heeft geïnformeerd met haar brief van eind april 2022 en de objectieve waarheidsvinding heeft belemmerd. Uit de brief blijkt duidelijk dat:

• deze is geschreven op verzoek van de broer;
• de accountant en haar collega vragen van de advocaat van de broer hebben beantwoord.

De accountant mocht deze vragen gewoon beantwoorden, omdat zij zelf vanaf 2015/2016 betrokken is geweest bij het familiebedrijf en ook (zijdelings) betrokken was bij de totstandkoming van de schenkingsovereenkomst en de akte van call-optie. In de brief staat alleen feitelijke informatie en het is duidelijk welke verklaring afkomstig is van de accountant en welke van haar collega.

Ad c Vertrouwelijkheid en integriteit

Een accountant die de beschikking krijgt over gegevens of inlichtingen waarvan deze het vertrouwelijke karakter kent of redelijkerwijs moet vermoeden, moet die gegevens of inlichtingen geheimhouden (art. 16 aanhef VGBA). Hierop zijn vijf uitzonderingen (artikel 16 sub d), waaronder de situatie waarin de klant schriftelijk toestemming heeft gegeven voor het verstrekken van de gegevens of inlichtingen.

De accountant heeft erkend dat zij:

• kennis en informatie had over de zuster en haar bv vanwege de eerdere klantrelatie;
• een deel van deze informatie zonder hun toestemming heeft gedeeld met de broer.

Ook als de broer deze informatie al had, is dit in strijd met het fundamentele beginsel van vertrouwelijkheid. Omdat de zuster geen toestemming had gegeven en ook de andere uitzonderingen hier niet van toepassing zijn, had de accountant geen vertrouwelijke informatie over haar (voormalige) klant mogen verstrekken.

De zuster heeft onvoldoende onderbouwd dat de accountant onjuistheden en/of onwaarheden heeft neergepend in de brief. Het verwijt dat zij in strijd heeft gehandeld met het fundamentele beginsel van integriteit is dan ook ongegrond.

Maatregel

Waarschuwing. De accountant heeft zich toetsbaar opgesteld en heeft inzicht getoond in haar eigen handelen. Bij het opstellen van de brief met vertrouwelijke informatie is zij zorgvuldig te werk gegaan, maar heeft zij alleen een inschattingsfout gemaakt.

Annotatie Lex van Almelo

Een vader draagt zijn pakket aandelen in het familiebedrijf over aan zoon en dochter. De bv van de zoon krijgt een call-optie voor de uitoefenprijs van 2.745.000 euro. Uit privacy-overwegingen zet de zoon de aandelen en de call-optie op naam van een commanditaire vennootschap. Als de zoon de call-optie wil uitoefenen, weigert de zus haar medewerking en klaagt er vervolgens over dat de huisaccountant niet vakbekwaam, niet zorgvuldig, niet objectief en niet integer was. Deze verwijten zijn ongegrond. Wel gegrond is het verwijt dat de accountant, die optrad voor het familiebedrijf en de drie familieleden, zonder haar toestemming vertrouwelijke informatie heeft verstrekt aan (de advocaat van) haar broer. Dat is een inbreuk op de geheimhoudingsplicht, ook al had de broer de informatie al. De tuchtrechter ziet deze indiscretie als een inschattingsfout, mede omdat de accountant verder zorgvuldig heeft gehandeld.

De bedreiging voor haar objectiviteit heeft de accountant in het oog gehouden. Zij heeft voldoende maatregelen getroffen toen er een conflict ontstond en de belangen uiteen begonnen te lopen. De accountant heeft de zuster er toen op gewezen dat zij een andere accountant moest nemen en heeft desgevraagd een ander kantoor gezocht.