Tuchtrecht

Verantwoordelijk voor onjuiste cijfers op de website

Een registeraccountant houdt als penningmeester van een ANBI onvoldoende toezicht op de administrateur die onjuiste cijfers op de website zet.

Accountantskamer

Zaaknummers:
22/1013 Wtra AK
Datum uitspraak:
27 februari 2023
Oordeel:
deels gegrond
Maatregel:
waarschuwing
Status:
beroep aangetekend
Vindplaats:
ECLI:NL:TACAKN:2023:15

» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een openbaar registeraccountant is naast zijn reguliere werkzaamheden bestuurslid en penningmeester van een stichting, waarin een vermogensfonds is ondergebracht. Het fonds verleent financiële steun aan initiatieven voor het verbeteren van de leefomstandigheden van mensen met een verstandelijke beperking. Het fonds heeft een ANBI-status en heeft eind 2021 een eigen vermogen van ruim 115 miljoen euro. Het fonds is opgericht door een echtpaar, dat één verstandelijk beperkte dochter heeft, die onder curatele staat. Totdat zij in 2020 overlijdt, woont zij een groot deel van haar leven in een instelling voor verstandelijk beperkte mensen.

Eén van de echtelieden heeft bij testament bepaald dat het nagelaten vermogen voor drie vierde deel toekomt aan de wederhelft en voor een vierde deel aan de gehandicapte dochter. In het testament van de wederhelft staat dat de gehandicapte dochter een kwart van het nagelaten vermogen krijgt en het fonds de rest (op enkele nader genoemde legaten na).
Voor wat betreft het erfdeel van de dochter heeft het echtpaar tweetrapsmakingen opgenomen in de testamenten. Die komen erop neer dat de nalatenschap van de dochter na haar overlijden toekomt aan het fonds.

In 1988 overlijdt de vrouw van het echtpaar, in 2000 volgt de man. Na het overlijden van de dochter maken enkele nichten, een achterneef en een achternicht als wettelijke erfgenamen bij versterf aanspraak op (een deel van) haar nalatenschap. De nabestaanden hebben de nalatenschap van de dochter beneficiair aanvaard en voeren een civielrechtelijke procedure tegen het fonds over het erfdeel van de dochter (waarvan hun erfdeel wordt afgeleid).

In november 2021 sturen de nabestaanden het bestuur van het fonds een brief en een notitie. In de notitie geven de nabestaanden hun visie op het reilen en zeilen van het fonds. Zij stellen het bestuur zesentwintig vragen over:

  • het fonds;
  • het beheer van het vermogen;
  • enkele jaarrekeningen.

Namens de nabestaanden vraagt één hunner de accountant, mede in diens hoedanigheid van bestuurslid en penningmeester van het fonds, om uiterlijk op 15 januari 2022 inhoudelijk en gedocumenteerd te reageren op de notitie. Namens het bestuur en de accountant reageert de advocaat van het fonds.

Drie nabestaanden dienen een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant:

a. heeft als penningmeester bij herhaling geweigerd vragen te beantwoorden en te reageren op de voorgelegde bevindingen;

b. is er als penningmeester verantwoordelijk voor dat het stamkapitaal van het fonds onjuist en/of onvolledig is verantwoord in de administratie en de jaarrekeningen over 2016-2020;

c. heeft onjuiste en/of onvolledige financiële gegevens over 2016-2019 op de website van het fonds gepubliceerd of was daarvoor althans verantwoordelijk;

d. heeft de controlerend en beoordelend externe accountant onjuist en/of onvolledig geïnformeerd om goedkeurende verklaringen te krijgen;

e. heeft als penningmeester meegewerkt aan het doen van meer uitgaven en/of bestedingen dan volgens de statutaire regelingen was/is toegestaan;

f. had naar aanleiding van de notitie van de nabestaanden moeten vaststellen dat in strijd werd gehandeld met wet- en regelgeving en toereikende maatregelen moeten nemen.

Oordeel

Klachtonderdeel c is gegrond; de rest van de klacht is ongegrond.

Ad a Antwoorden en reactie

In januari 2022 heeft de advocaat van het fonds aan de nabestaanden geschreven, dat:

  • hij namens de stichting en haar bestuursleden reageert;
  • de advocaat van de nabestaanden hem toestemming heeft gegeven om rechtstreeks te reageren;
  • er geen formele (juridische) grondslag bestaat op grond waarvan het fonds en het bestuur zich zouden moeten verantwoorden over de taakuitvoering;
  • het fonds(bestuur) op dit moment niet verder inhoudelijk zal reageren op de brief en de notitie, omdat die niet los kunnen worden gezien van de lopende procedure tussen de nabestaanden en het fonds;
  • de externe accountant de jaarrekening controleert en beoordeelt conform de statuten en de geldende regels en daarover een verklaring verstrekt;
  • het fonds sinds enige jaren op zijn eigen website relevante informatie publiceert over de stichting, evenals een gecomprimeerde jaarrekening;
  • die gecomprimeerde jaarrekening in 2020 is vervangen door een formulier dat de ANBI-autoriteiten hebben voorgeschreven;
  • er door een administratieve fout enkele discrepanties bleken te bestaan tussen de goedgekeurde/beoordeelde jaarrekening en gepubliceerde gegevens op de website;
  • dit inmiddels in goed overleg met de externe accountant is rechtgezet;
  • iedere basis ontbreekt voor het beeld dat de nabestaanden schetsen in de conclusie van antwoord;
  • de opstelling tegenover het (fonds)bestuur er niet bepaald toe uitnodigt vrijwillig allerhande informatie te verschaffen;
  • het (fonds)bestuur dit eventueel zal doen tijdens of na afloop van de civiele procedure;
  • ook de penningmeester vindt dat de nabestaanden voldoende zijn geïnformeerd gezien twee berichten van het externe accountantskantoor.

Volgens de Accountantskamer blijkt hieruit dat mede is gereageerd namens de accountant/penningmeester (‘en haar bestuursleden’, ‘de penningmeester’). De VGBA noch enig ander voorschrift verplicht accountants in de hoedanigheid van penningmeester van zo’n fonds persoonlijk te reageren op vragen. Zij kunnen zich laten vertegenwoordigen door een advocaat. Zeker als de vragen worden gesteld tegen de achtergrond van het civielrechtelijk geschil tussen de nabestaanden en het fonds.

Als penningmeester van het fonds is de accountant wel gebonden aan het fundamentele beginsel van vertrouwelijkheid. Daarom moet hij gegevens of inlichtingen waarvan hij het vertrouwelijke karakter kent, geheimhouden zo lang zich niet één van de uitzonderingen uit artikel 16 VGBA voordoet. Omdat de nabestaanden geen belanghebbenden bij het fonds zijn, mocht de accountant hun geen vertrouwelijke gegevens of inlichtingen verschaffen over het beheer van het vermogen en de inhoud van de jaarrekeningen. Hij heeft dit dan ook terecht  niet gedaan.

Ad b Juiste verantwoording

Voor het antwoord op de vraag of het stamkapitaal onjuist en/of onvolledig is verantwoord in de administratie en de jaarrekeningen zijn de statuten van belang. In de civiele procedure strijden de nabestaanden en de stichting erover of het de statuten uit 1999 dan wel die uit 2012 moeten zijn. Gezien de discussie en het in 2012 wijzigen van de statuten door een notaris mocht de accountant er vooralsnog vanuit gaan dat de statuten uit 2012 van toepassing zijn.

Uitgaande van de definitie van ‘stamkapitaal’ in de statuten uit 2012 vindt de Accountantskamer dat je niet kunt zeggen dat dit onjuist en/of onvolledig is verantwoord in de administratie en in de jaarrekeningen. Zo staat in die statuten dat:

  • het stamkapitaal dat gedeelte van het vermogen is dat bij de oprichting door het echtpaar is ingebracht;
  • dit bedrag moet worden vermeerderd met de daarover berekende jaarlijkse indexering overeenkomstig de indexcijfers gezinsconsumptie totale bevolking van het Bureau voor de Statistiek.

Schenkingen uit het vermogen van de verstandelijk beperkte dochter tellen dus als zodanig niet mee voor de berekening van het stamkapitaal en zijn dus correct verwerkt in de jaarrekeningen. De gelden die hieruit kwamen, zijn dus vrij besteedbaar. Uitgaande van de statuten uit 2012 mocht het fonds die gelden dan ook besteden voor het verstrekken van financiële bijdragen aan instellingen ter bevordering van de leefomstandigheden van mensen met een verstandelijke beperking. Dat de accountant als penningmeester tekort is geschoten, is niet gebleken.

Ad c Gegevens op website

Enkele kerngetallen, die waren gepubliceerd op de website, zijn onjuist gerubriceerd als commercieel vastgoed respectievelijk missiegerelateerd vastgoed of bij de reserves onder ‘doelstelling’ en ‘ongerealiseerd koersresultaat’ binnen het eigen vermogen. Volgens de accountant heeft de administrateur de gepubliceerde cijfers ontleend aan de jaarrekeningen en op de website gezet. Onduidelijk is hoe de onjuistheden zijn ontstaan. Toen hij eind 2021 werd gewezen op de onjuistheden heeft de accountant/penningmeester direct actie ondernomen samen met zijn medebestuursleden. Zo zijn de cijfers meteen verwijderd van de website en is de penningmeester in overleg getreden met de externe accountant. Sinds november 2021 controleert het stichtingsbestuur ook actief wat op de website wordt geplaatst.

De Accountantskamer vindt dat de accountant als bestuurslid en penningmeester vaktechnisch verantwoordelijk is voor de juiste publicatie van de kerngetallen op de website van het fonds. Dat het fonds dit laat doen door een administrateur maakt niet uit. Op grond van artikel 14 VGBA moet de accountant ervoor zorgen dat:

  • degene die onder zijn verantwoordelijkheid werkzaamheden uitvoert voor een professionele dienst adequaat is toegerust;
  • er toereikende begeleiding is;
  • er toezicht op de werkzaamheden van deze medewerker is;
  • de werkzaamheden van de medewerker worden beoordeeld.

De accountant had dus toezicht moeten houden op de werkzaamheden van de administrateur om te voorkomen dat hij in verband zou worden gebracht met informatie die materieel onjuist is. Dat heeft de accountant niet of onvoldoende gedaan. Dat de onjuistheden meteen zijn hersteld getuigt van adequaat handelen. De onjuiste vermeldingen hadden niettemin betekenis, omdat het fonds als ANBI verplicht was bepaalde gegevens op zijn website te publiceren. Door onvoldoende toe te zien op de werkzaamheden van de administrateur heeft de accountant in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.

Ad d Informatie controle/beoordeling

De nabestaanden hebben niet onderbouwd dat de accountant/penningmeester de externe controlerend en beoordelend accountant onjuist en/of onvolledig heeft geïnformeerd om goedkeurende verklaringen te krijgen.

Ad e Ongeoorloofde uitgaven?

De nabestaanden hebben niet aangetoond dat de accountant als penningmeester heeft meegewerkt aan meer uitgaven en/of bestedingen dan volgens de statutaire regelingen waren/zijn toegestaan. Volgens de Accountantskamer mocht de accountant uitgaan van de statuten uit 2012, waarin staat dat het vermogen van de stichting enerzijds bestaat uit het stamkapitaal en anderzijds uit de netto revenuen na aftrek van de daarvoor gemaakte kosten, die worden aangeduid als de te besteden middelen.

Het stamkapitaal wordt volgens de penningmeester in stand gehouden door (verplichte) jaarlijkse indexatie. De Accountantskamer vindt dat de rest van het eigen vermogen kan en mag worden aangewend voor het financieel ondersteunen van instellingen ter bevordering van de leefomstandigheden van mensen met een verstandelijke beperking. Van strijd met de statuten is geen sprake geweest, laat staan dat de penningmeester heeft meegewerkt aan handelingen die in strijd zijn met de statuten.

Ad f Strijd met wet- en regelgeving

Gezien de vragen en bevindingen uit de notitie van de nabestaanden had de penningmeester volgens de nabestaanden moeten vaststellen dat er in strijd met wet- en regelgeving werd gehandeld en dus toereikende maatregelen moeten nemen. Volgens de Accountantskamer stellen de nabestaanden in hun notitie veel zaken aan de orde, maar uit de notitie blijkt vooralsnog niet dat de penningmeester inderdaad in strijd met wet- en regelgeving heeft gehandeld.

Overigens heeft de accountant adequate maatregelen getroffen toen hij constateerde dat de publicatie van kerngetallen op de website inderdaad onjuistheden bevatte. Die maatregelen waren toereikend om het gebleken handelen in strijd met wet- en regelgeving te beëindigen. (Zie: Ad c).

Maatregel

Waarschuwing. De accountant heeft zijn taak als penningmeester te licht opgevat op het punt van de publicatie van de financiële gegevens op de website. Daarmee heeft hij in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid. Hij heeft deze fout echter meteen hersteld en maatregelen getroffen om herhaling te voorkomen.

Annotatie Lex van Almelo

Een ANBI moet tot op zekere hoogte financiële cijfers publiceren op haar website. De penningmeester van de ANBI, een registeraccountant, laat dit over aan de administrateur. Die destilleert enkele kerngetallen uit de jaarrekeningen, maar rubriceert sommige cijfers verkeerd. Omdat de penningmeester zich ondanks zijn vaktechnische verantwoordelijkheid niet heeft bemoeid met de cijfers op de website wordt hij gewaarschuwd. In zijn voordeel spreekt dat hij de fout meteen heeft hersteld en maatregelen heeft getroffen om herhaling te voorkomen.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.