» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een stichting sluit in mei 2021 een contract met een onderneming, die daardoor exclusief aanbieder van coronatesten wordt in een bepaalde regio. De onderneming werkt sinds oktober 2021 samen met twee andere bv’s, waarvan eentje verantwoordelijk is voor het personeel en de personeelsplanning. Het personeel voor de teststraten wordt uitgeleend door een uitzendbureau.

Een accountant-administratieconsulent begeleidt de financiële processen van de testaanbieder. Ook de accountants van de samenwerkingspartner en de boekhouders van de personeels-bv, van de testaanbieder en van de samenwerking spelen een rol.
Daarnaast heeft de testaanbieder een samenwerkingsverband voor het opzetten en exploiteren van de commerciële coronateststraten.

De samenwerkende partijen overleggen wekelijks met elkaar, in aanwezigheid van hun accountants. In mei 2021 spreekt een medewerkster van de stichting met twee betrokken partijen af dat de uitzendkrachten als het rustig is in de teststraten thuis stand-by mogen blijven tegen betaling van 25 procent van het uurloon.

In oktober 2021 kondigt de stichting aan steekproeven te zullen nemen bij de testaanbieder om zicht te krijgen op de geleverde prestaties. In november 2021 overleggen de accountant van de testaanbieder, de accountants van één van de samenwerkingspartners, de directeur van de testaanbieder en een uitvoerder die optreedt als contactpersoon voor de stichting met elkaar over de verantwoording die moet worden ingediend bij de stichting. De contactpersoon distantieert zich een week later van de samenwerking en van wat er in dat kader is besproken.

Vanwege de mogelijke dreiging van een geschil tussen de uitvoerder/contactpersoon en (de directeur van) de testaanbieder stopt de accountant-administratieconsulent als accountant van de mokkende uitvoerder/contactpersoon. Laatstgenoemde vraagt de accountant om zijn dossier over te dragen aan de opvolgend accountant.

Het uitzendbureau stuurt eind december 2021 voor in totaal 1.672.811,71 euro (incl. btw) aan facturen voor de stand-by-uren van het personeel. Er ontstaat een geschil over de ingediende facturen en de betaling van de gefactureerde stand-by-uren, dat leidt tot een (nog lopende) civiele procedure bij de Rechtbank Amsterdam tussen de testaanbieder en de vertrokken uitvoerder/contactpersoon.

De vertrokken uitvoerder/contactpersoon dient een klacht bij de Accountantskamer in tegen de accountant-administratieconsulent die de financiële processen begeleidde voor de testaanbieder.

Klacht

De accountant heeft:

a. meegewerkt aan het opstellen en indienen van valse facturen;

b. de zorgen van de klager over de gefactureerde stand-by-uren niet zorgvuldig onderzocht;

c. de belangen van anderen vooropgesteld.

Oordeel

Klachtonderdeel b is gegrond.

Ad a Geen valse facturen

Volgens de uitvoerder/contactpersoon heeft de accountant meegewerkt aan het opstellen en indienen van valse facturen voor de stand-by-uren van het personeel. De afspraak was dat het stand-by-personeel 25 procent van het uurloon betaald zou krijgen, maar deze stand-by-uren waren bij het uitzendbureau feitelijk gratis ingekocht. Toen de stichting een steekproef aankondigde was de testaanbieder bang dat:

• de stichting het niet zou accepteren dat stand-by-personeel was ingezet waarvoor geen stand-by-vergoeding was betaald;
• de testaanbieder geld zou moeten terugbetalen aan de stichting.

Volgens de uitvoerder/contactpersoon zou de testaanbieder daarom aan het uitzendbureau hebben gevraagd om achteraf alsnog facturen voor het stand-by-personeel op te maken, zodat deze konden worden ingediend bij de stichting. Volgens de uitvoerder/contactpersoon heeft de accountant deze facturen geperfectioneerd, zodat ze aansloten bij de steekproef van de stichting. De accountant zegt dat de facturen zijn opgemaakt om een omissie recht te zetten. De stand-by-uren, die de testaanbieder eind januari heeft uitbetaald, waren niet goed verloond. Om dit recht te zetten moest het uitzendbureau achteraf alsnog facturen sturen.

De Accountantskamer vindt dat de uitvoerder/contactpersoon het verwijt over valse facturen niet heeft onderbouwd. Hij heeft gespreksverslagen en transcripties van het gezamenlijk overleg over de verantwoording overgelegd, maar de Accountantskamer kan daaruit geen concreet bewijs halen voor valse facturen en vindt dat het niet aannemelijk is geworden dat de facturen vals zijn.

Ad b Geen nader onderzoek

Volgens de klager had de accountant nader onderzoek moeten doen nadat hij zijn bezorgdheid had geuit over de facturen van het uitzendbureau. In zijn ogen is er geen enkel bewijs dat het stand-by-personeel betaald kreeg. De accountant zegt dat hij de facturen niet nader heeft onderzocht, omdat er geen aanwijzingen voor misstanden waren. Bovendien heeft de klager zijn vermoeden nooit expliciet en duidelijk uitgesproken. De facturen waren bedoeld om een omissie recht te zetten; het was niet de taak van de accountant om de facturen te controleren.

Volgens de Accountantskamer waren er tijdens twee besprekingen, waarbij ook de accountant aanwezig was, signalen die erop wezen dat op dat moment onduidelijkheid bestond over:

• de uitbetaling van de stand-by-uren aan het stand-by-personeel;
• de facturen die het uitzendbureau in verband daarmee had verstuurd.

Ook het totaalbedrag van 1.672.811,71 euro en de 77.000 gedeclareerde stand-by-uren in relatie tot de totale hoeveelheid gedeclareerde personeelsuren had voor de accountant van de testaanbieder een reden moeten zijn voor nader onderzoek naar het aantal (alsnog) gedeclareerde stand-by uren. De accountant had met name moeten onderzoeken of:

• het aantal gedeclareerde stand-by-uren in verhouding stond tot de capaciteit van de teststraten;
• de gedeclareerde kosten voor de stand-by-uren daadwerkelijk door het uitzendbureau zijn gemaakt (lees: uitbetaald zijn aan het stand-by personeel).

Een accountant moet zich houden aan de fundamentele beginselen van de VGBA. Bij het naleven van de VGBA wordt een onderzoekende geest verwacht en moet de accountant professionele oordeelsvorming toepassen (artikel 20, sinds 2022). Daarvoor moet de accountant alle omstandigheden in beeld hebben die van belang zijn om een professioneel oordeel te kunnen vormen over de vraag of deze zich houdt aan de fundamentele beginselen. Een onderzoekende geest kenmerkt zich door nieuwsgierigheid, door de neiging zichzelf telkens weer vragen te stellen en door niet zomaar af te gaan op informatie (al dan niet geautomatiseerd) of op wat anderen zeggen.

Een accountant moet open staan voor en alert zijn op de noodzaak tot verder onderzoek of andere actie. Professionele oordeelsvorming is immers pas mogelijk als de accountant alle omstandigheden in beeld heeft die daarvoor van belang zijn. Volgens de toelichting op artikel 20 VGBA kan de accountant bijvoorbeeld extra informatie opvragen voor verder onderzoek of besluiten om bepaalde informatie niet te gebruiken.

De accountant heeft de genoemde signalen echter niet opgemerkt of daar althans niets mee gedaan. Hij heeft dus ten onrechte niet meer informatie ingewonnen en daarmee in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.

Ad c Objectiviteit

Als de accountant een bedreiging constateert voor de naleving van de fundamentele beginselen, moet deze een toereikende maatregel treffen om zich aan die beginselen te houden. Eind 2021 ontstond er een bedreiging voor de objectiviteit toen de klager en (de directeur van) de testaanbieder ruzie kregen. Zij waren allemaal klant van de accountant, die deze bedreiging heeft onderkend en passende maatregelen heeft getroffen door de klager duidelijk te maken dat hij niet langer zijn accountant kon blijven. De klager is kort daarna overgestapt naar een andere accountant. Omdat de accountant de bedreiging niet op een andere manier kon pareren, is het beëindigen van de klantrelatie met de klager niet tuchtrechtelijk verwijtbaar.

De accountant heeft tegengesproken dat hij de belangen van (de directeur van) de testaanbieder en/of zichzelf voorrang heeft gegeven boven die van de klager door onder meer aan te voeren dat:

• de klager hem ten onrechte vereenzelvigt met de testaanbieder en haar directeur;
• hij helemaal geen betalingen kan verrichten voor de testaanbieder, omdat hij daarover geen zeggenschap heeft;
• hij afscheid heeft genomen van de klager toen er frictie leek te ontstaan tussen de klanten;
• hij ervoor heeft gekozen de klantrelatie met de testaanbieder en haar directeur voort te zetten, omdat zij al langer klant bij hem waren;
• de klager het eens leek met dit afscheid en hem destijds heeft bedankt voor zijn diensten.

Gezien dit gemotiveerde verweer heeft de klagende ex-samenwerkingspartner dit verwijt onvoldoende onderbouwd.

Maatregel

Berisping. De accountant heeft in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid. Verschillende signalen dat er onduidelijkheid bestond over de betaling van de stand-by-uren en over de facturen die daarom achteraf zijn ontvangen, heeft hij niet opgemerkt of genegeerd. Nader onderzoek had destijds al helderheid kunnen verschaffen over de rechtmatigheid van deze facturen.

Annotatie Lex van Almelo

Een (exclusieve) aanbieder van coronatesten werkt samen met verschillende partijen. Een uitzendbureau levert het testpersoneel. De opdrachtgever is een stichting die coronatesten regelt ten behoeve van de heropening van het sociale leven in Nederland. Omdat het niet altijd even druk is in de teststraten, maar er wel voldoende personeel beschikbaar moet zijn, wordt met de stichting afgesproken dat personeel dat zich thuis op afroep beschikbaar houdt een vergoeding van 25 procent van het uurloon ontvangt. Als de stichting steekproeven aankondigt, zorgt de testaanbieder dat het uitzendbureau alsnog facturen stuurt. Een uitvoerder uit het samenwerkingsverband, die contactpersoon voor de stichting is, distantieert zich van de praktijken en zegt tegen de adviserend accountant van de testaanbieder en het samenwerkingsverband dat de facturen vals zijn. Deze accountant is ook de accountant van de uitvoerder/contactpersoon. De accountant heeft geen controleopdracht en doet niets met dit vermoeden. Gezien het dreigende conflict tussen zijn klanten neemt hij afscheid van de uitvoerder/contactpersoon, die later een klacht tegen hem indient.

De accountant heeft de bedreiging voor zijn objectiviteit correct geadresseerd door afscheid te nemen van deze klant. De klant heeft niet aangetoond dat de facturen vals waren – laat staan dat de accountant die heeft ‘geperfectioneerd’. De Accountantskamer vindt echter wel dat de accountant het vermoeden had moeten onderzoeken. Er werden maar liefst 77.000 stand-by-uren gedeclareerd voor een bedrag van bijna 1,7 miljoen. Dat lijkt niet in verhouding te staan tot de reguliere personeelskosten. Het is curieus, maar ook veelzeggend, dat de Accountantskamer in enkele zinnen uitlegt wat de onderzoekende geest inhoudt die de VGBA voorschrijft. Kennelijk spreekt een kritische en onderzoekende houding niet vanzelf.