Gert-Peter den Hollander

Bij gebruikmaking van de SBR-deponeerservice van de Kamer van Koophandel voor commerciële jaarrekeningen van micro's, wordt gevraagd om de volgende toelichtingen ten aanzien van (latente) belastingen (onder het kopje Toelichting op de jaarrekening):

1. Informatieverschaffing over fiscale correcties over eerdere jaren inzake belastingen.
2. Beschrijving dat gebruik is gemaakt van de verplichte uitzondering in alinea 102a inzake de verwerking van latente belastingvorderingen en -verplichtingen die verband houden met Pijler 2-winstbelastingen.
3. Beschrijving van de Pijler 2-belastinglast (of -bate), inclusief een eventuele Pijler 2-doorbelasting, verwerkt in de belastinglast of -bate.
4. Beschrijving van de wijze van doorbelasting van de Pijler 2-winstbelastingen.
5. Beschrijving van de verwachte effecten van de Pijler 2-wetgeving, in perioden waarin de Pijler 2-wetgeving is vastgesteld, dan wel daartoe materieel reeds op balansdatum is besloten, maar waarin de Pijler 2-wetgeving nog niet van kracht is. Afhankelijk van de specifieke situatie wordt inzicht gegeven in de status van de implementatie en voor zover mogelijk in de kwantitatieve en/of kwalitatieve effecten.

Bij deponering van een fiscale jaarrekening via de deponeerservice is één extra vermelding opgenomen (onderaan de balans), namelijk Vermelding van het feit dat geen overlopende activa en passiva met betrekking tot overige bedrijfskosten zijn opgenomen. Dit berust denk ik op een misverstand: de fiscus zal niet akkoord gaan met het boeken van overige bedrijfskosten op kasbasis, waardoor deze bepaling (die voortvloeit uit lid 3 van artikel 395a, zoals hierna besproken) enkel relevant is voor de commerciële jaarrekening (en daar zal leiden tot het opnemen van latente belastingen, zoals eerder besproken door collega Weerdenburg). Bij deponering van fiscale cijfers is vanzelfsprekend geen sprake van het rapporteren van latente belastingen, zodat een beschrijving daarvan evenmin aan de orde is. 

Kennelijk is de Kamer van Koophandel van mening dat de alinea's van de Raad voor de Jaarverslaggeving relevant zijn voor de commerciële deponeringsjaarrekening van micro's. Mijns inziens ten onrechte, want artikel 395a lid 8 zegt enkel "Artikel 394 is slechts van toepassing met betrekking tot een overeenkomstig leden 3 en 4 beperkte balans".

Wettelijke voorschriften

Wat zijn nu precies de wettelijke voorschriften ten aanzien van die te deponeren beperkte balans?

Lid 3 bepaalt dat micro's geen overlopende posten mogen opnemen voor overige bedrijfskosten. Dit creëert complexiteit voor micro's, zoals eerder uiteengezet. De tweede zin van lid 3 zegt tevens: "De rechtspersoon vermeldt het feit dat geen overlopende activa en passiva zijn opgenomen onderaan de balans." Wat opvalt is dat deze vermelding (ten onrechte) ontbreekt in de deponeerservice van de Kamer van Koophandel, als is gekozen voor het deponeren van commerciële cijfers. Wel kent de deponeerservice een kopje Toelichting op de jaarrekening, maar daar is deze vermelding niet terug te vinden.

Terzijde: micro's kunnen volgens de EU-richtlijn (artikel 36, 1^e lid) worden vrijgesteld van het opnemen van een toelichting, mits een aantal zaken (genoemd in lid 3 en 4 van artikel 395a) ‘onderaan de balans’ worden vermeld. Blijkens de memorie van toelichting^* wordt deze vrijstelling overgenomen. Vreemd genoeg kent artikel 395a desalniettemin nog drie verwijzingen naar 'de toelichting' (lid 1a, lid 7 2x). De wetgever doet er goed aan de tekst van de wet synchroon te laten lopen met de memorie van toelichting. Voor de deponeerservice van de Kamer van Koophandel geldt hetzelfde: Toelichting op de jaarrekening kan beter worden vervangen door Vermeldingen onderaan de balans, zodat de terminologie consistent is met lid 3 en 4 van artikel 395a (en de EU-richtlijn). En zolang lid 3 niet is geschrapt door de wetgever, dient de tweede zin van lid 3 te worden toegevoegd in de deponeerservice (voor commerciële cijfers).

Lid 4 van artikel 395a specificeert de balansposten die moeten worden gerapporteerd. Ook hier zijn door de wetgever fouten gemaakt bij de implementatie van de EU-richtlijn, zoals besproken in april 2025. Naast de balansposten moeten naamloze vennootschappen informatie vermelden over aankoop en verkoop van (certificaten van) eigen aandelen, zoals vereist door artikel 378 lid 3.

Meer informatie

Maar lid 4 schrijft niet voor dat informatie moet worden opgenomen over fiscale correcties (punt 1) of Pijler 2 belastingen (punt 2 tot en met 5), waar in de deponeerservice van de Kamer van Koophandel om wordt gevraagd. Ik heb er in principe geen bezwaar tegen om meer informatie in jaarrekeningen op te nemen dan wat wettelijk is vereist, als dat noodzakelijk is voor het geven van een getrouw beeld. Maar ik betwijfel ten zeerste dat daar voor het merendeel van de 820.000 micro's in Nederland sprake van is, zeker ten aanzien van Pijler 2 belastingen. Lid 8 van artikel 395a geeft limitatief aan welke financiële informatie door micro's moet worden gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en de genoemde vijf punten maken daar geen deel van uit.

Dat is ook in overeenstemming met de EU-richtlijn, die ten aanzien van kleine ondernemingen (waar micro's een aparte categorie vormen) het volgende bepaalt: "De lidstaten eisen van kleine ondernemingen geen andere informatie dan hetgeen in dit artikel wordt voorgeschreven of toegestaan." (artikel 16 lid 3) Met andere woorden: de genoemde onderwerpen zijn niet verplicht voor de deponeringscijfers van micro's en moeten derhalve worden geschrapt uit de deponeerservice van de Kamer van Koophandel. Het is wat mij betreft prima als micro's in hun inrichtingsjaarrekening iets willen zeggen over de genoemde onderwerpen, maar dat staat verder los van de te deponeren cijfers. Ook in dit opzicht is sprake van RJ-bepalingen die strijdig zijn met Titel 9 (en de EU-richtlijn).

Nog een korte opmerking over het gebruikmaken van fiscale waarderingsgrondslagen door micro's, wat is toegestaan door lid 7 van artikel 395a. Als dat wordt gedaan, dan moet dat worden vermeld in de toelichting volgens lid 7. Hier had de wetgever beter kunnen zeggen "onderaan de balans", aangezien micro's geen toelichting in hun jaarrekening hoeven op te nemen. Deze passage ontbreekt dan weer in de deponeerservice van de Kamer van Koophandel (als wordt gekozen voor deponering van fiscale cijfers).

Bloempje

Het lijkt me zinvol als de Raad voor de Jaarverslaggeving de Kamer van Koophandel op het goede spoor zet, als het gaat om de informatie die door de deponeerservice van de Kamer van Koophandel moet worden opgenomen in de commerciële respectievelijk fiscale deponeringsjaarrekening van micro's.

Het opnemen van de genoemde passages in de deponeerservice vereenvoudigt de deponering van jaarrekeningen door 820.000 micro's niet, integendeel. Overbodige administratieve lasten, die wat mij betreft zo snel mogelijk worden geschrapt.

Ik ben benieuwd of dit een nieuw bloempje van Catharina gaat worden. Hopelijk komen de Kamer van Koophandel (en de Raad voor de Jaarverslaggeving) snel tot inkeer. Ook zou het helpen als de wetgever de gemaakte fouten in artikel 395a eindelijk een keer hersteld. Dat is in het publiek belang.

Noot
* Kamerstukken 34 176, nr. 3, p. 19.