Ralph ter Hoeven

Is er dan een relatie met die saaie (met het veelzeggende acroniem: GAAP) boekhoudregels? Jazeker. De Amerikaanse toezichthouder op de effectenmarkten (SEC) accepteert namelijk een boekhoudstandaard die niet-Amerikaans is en waarvan de letter begint met de I van International. De standaarden - we spreken inderdaad over IFRS - worden ontwikkeld door een bestuur dat onder toezicht staat van een stichting (IFRS Foundation), geleid door 22 Trustees met verschillende nationaliteiten. Weliswaar mag de standaard alleen maar worden toegepast door niet-Amerikaanse ondernemingen, maar deze geldt sinds 2007 wel als volwaardig ten opzichte van US-GAAP. Met een beetje fantasie zouden we kunnen zeggen dat IFRS een green card heeft gekregen. Het biedt een verblijfsrecht, maar je blijft foreign (lichaamsvreemd) in de Amerikaanse samenleving.

Een van de SEC-bestuursleden die destijds in 2007 de IFRS steunde als volwaardige standaard, was Paul Atkins. In 2008 trad hij af als bestuurslid, maar inmiddels is hij in april jl. door Trump benoemd als voorzitter van de SEC. Een machtige functie. Hij omarmt het vrijemarktdenken en is voorstander van minder regulering. Dat lijkt niet ongunstig voor de bijna duizend niet-VS ondernemingen die een IFRS-jaarrekening opstellen en deze invoegen als onderdeel van Form 20-F; het rapportagepakket dat jaarlijks volgens de eisen van de SEC moet worden ingediend. Want waarom zou je al deze bedrijven op kosten jagen, door naast IFRS ook een jaarrekening op te stellen op basis van US-GAAP? Dat lijkt immers op overregulering. Maar schijn bedriegt. En dat heeft alles te maken met de vermaledijde duurzaamheidsstandaarden. Een stok om mee te dreigen en wellicht te slaan.

Ongewenst zusje

In een speech die Atkins onlangs hield voor de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), sprak hij zijn onvrede uit over het beleid van de IFRS Foundation, de overkoepelende stichting dus. En zo sprak hij dreigend: een goed en consistent beleid was destijds in 2007 de voorwaarde voor acceptatie van IFRS en dat blijft een voorwaarde. Dat beleid vindt hij niet meer goed en consistent, want hij is niet happy dat naast de IASB (die IFRS opstelt) een Sustainability Accounting Standards Board (SASB) is opgericht, die verantwoordelijk is voor het opstellen van IFRS Sustainability Disclosure Standards. De SASB is voor Atkins een ongewenst zusje. En het feit dat broer en zus hebben toegezegd nauw met elkaar samen te werken, gooit extra olie op het vuur.

Atkins zet in op twee tafels. Allereerst verwacht hij dat de IASB als stand-alone regelgever zal fungeren met een volstrekt zelfstandige financiering. Er mag geen sprake zijn dat financiering bedoeld voor de IASB wegvloeit naar het ongewenste zusje. En stand-alone wil ook zeggen dat de IASB bij zijn financiële leest moet blijven. Geen extra eisen in IFRS als gevolg van deze samenwerking. In zijn woorden: "IFRS should not be used as a backdoor to achieve political or social agendas." In de tweede plaats ziet hij met grote zorg de ontwikkelingen aan in de EU op het gebied van de CSRD/CSDDD en met name de eis van dubbele materialiteit. Op deze tafel speelt de zorg dat Amerikaanse bedrijven actief in de EU aan veel extra rapporteringseisen op het gebied van duurzaamheid moeten voldoen. Hij lijkt de IFRS-erkenning hier als wisselgeld te willen gebruiken, want veel foreign issuers op de VS-beurzen komen uit de EU.

Tegendruk

Het is inmiddels duidelijk hoe de wind waait vanuit de andere kant van de oceaan. Er is wel een tegendruk en dat is de eerder genoemde overregulering. Het niet meer accepteren van IFRS zal ondernemingen op kosten jagen, want dan komt de vroegere reconciliation-to-US-GAAP-eis weer terug. Dus aansluitingen tussen IFRS-totalen en US-GAAP met toelichting van de verschillen en het opnemen van extra informatie, als US GAAP dit eist. Met andere woorden: het moeten volgen van een dubbel boekhoudsysteem. Dit gaat uiteraard ten koste van de aantrekkelijkheid van de VS-beurzen en is geen populaire boodschap richting de ondernemingen.

De vraag is uiteraard of deze tegendruk genoeg is. Atkins houdt toezicht op beurzen waarvan alleen al de NYSE en NASDAQ samen meer dan 40 procent uitmaken van de wereldwijde beurskapitalisatie. Met zulke big markets achter je kun je wel een vuist maken richting US-GAAP only.

Voor de IASB en zijn stichting is de situatie lastig. Bewust is in de kernstandaard over duurzaamheid (IFRS S1) al afgezien van dubbele materialiteit. Alleen duurzaamheidsinformatie die financieel materieel is voor de onderneming zelf, hoeft gerapporteerd te worden; dus geen impactmaterialiteit. Dit ook om de kans groter te maken dat de VS de duurzaamheidsstandaarden van de IASB zouden accepteren. Daar is in het huidige SEC-klimaat absoluut geen sprake meer van. Maar over de keuzes van de EU heeft de IASB niets te zeggen.

Kritisch toetsen

Mijn advies richting de IASB en accountants die in dit speelveld moeten acteren. Er gelden belangrijke catch-all bepalingen in IAS 1. Ik wijs op paragraaf 17c, 31, 112c en 117. Materiële zaken, die van belang zijn en voor de oordeelsvorming van de primaire gebruikers van de jaarrekening moeten worden toegelicht. Dit geldt dus ook voor bijvoorbeeld ESG-gerelateerde zaken die financieel impact kunnen hebben, voor zover deze al niet eerder zijn toegelicht. IFRS biedt dus handvatten voor het opnemen van informatie die we als investeerder zouden willen weten voor het beoordelen van de financiële positie van de onderneming. Laten we daar vooral kritisch op blijven toetsen, ook vanuit het perspectief van beleggersbescherming.

En wat de erkenning van IFRS op de US-beurzen betreft: wie het weet mag het zeggen, maar ik houd eerlijk gezegd mijn hart vast. De stokken liggen immers voor het grijpen. Is het niet in het huis van de IASB zelf, dan wel in de EU. Wordt vervolgd dus.