Ronald Bruins

Hugo Mans geniet van zijn functie bij de RET. "Een echt Rotterdams bedrijf met een product van vlees en bloed. Je ziet overal in de stad trams naar hun bestemming snellen, bussen af- en aan rijden en metro's voorbij zoeven. Over maatschappelijke impact gesproken: onze onderneming is echt van de Rotterdammers. Zo wordt dat gevoeld."

Foto: Rick Keus Fotografie

De RET, dat staat voor Rotterdamse Electrische Tram, is een NV, met de gemeente Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag als enige aandeelhouders. Dagelijks vervoert de RET zo'n 550.000 reizigers. "Dat doen we met 3.500 medewerkers, 270 bussen, 112 trams en 166 metro’s."

Financiën vervult volgens Mans een spilfunctie in de organisatie. Met de afdelingen businesscontrol, concerncontrol, strategische programma's en projecten, vernieuwing bedrijfsvoering, supply chain management, concernadministratie en IT-services. In totaal 150 medewerkers. Mans: "De kracht van onze financiële afdeling ligt in het samen optrekken met de business. Scherp en ondersteunend. Met behoud van ieders rol. Zo is de business in de lead voor CSRD, maar finance speelt een belangrijke rol als aanjager en ondersteuner."

Financial en business control gescheiden 

Financial- en business control zijn dan weliswaar aparte afdelingen, maar volgens Mans kan de een niet zonder de ander. "Ik merk dat financial control soms als een ondergeschoven kindje wordt gezien. Dat wordt toch wel geautomatiseerd, hoor je dan. Dat is deels waar, maar dan nog heb je financial control nodig om analyses te maken. En ik vraag me altijd af: Waar word je als cfo midden in de nacht wakker van? Dat zijn toch vaak de feiten, bijvoorbeeld over omzet, vervoersbewegingen en verkochte tickets. Die wil je dan weten."

'Ik vraag me altijd af: Waar word je als cfo midden in de nacht wakker van?'

Ook de managers van verschillende afdelingen hebben deze informatie nodig, benadrukt Mans. "In de toekomst kun je die informatie via een dashboard met pushmeldingen op je mobiele device zo tot je nemen. Ook de businesskant vindt dat belangrijk. Dat en natuurlijk de hoogwaardige perspectieven en analyses die we leveren via businesscontrol."

Mans is bezig met een ERP-implementatie bij de RET. "Voor mij als moderne cfo is dat enorm interessant. Ook voor dit project geldt: Beter vol goed doen, dan half en dus slecht. Ik zie daar de parallel met de implementatie van CSRD. Je moet goed weten wat je nodig hebt. Op basis daarvan maak je keuzes en zet je de prioriteiten uit. Wil niet alles ineens. Heb doorzettingsvermogen. En weet dat het bij een implementatie, of het CSRD of ERP is, nooit in één keer van een leien dakje gaat."

Show me

Hoe is de RET in controle over zijn processen? Dat is volgens Mans de hamvraag. "Daar draait het om bij finance en controlling. Als je dat als uitgangspunt neemt, gaat het ook al snel over operationele processen en de informatievoorziening die daarbij hoort. Hoe ben ik in control over een proces, zodanig dat het traceerbaar en auditable is? Daarbij is het belangrijk dat je tegenwoordig niet alleen zegt dat je duurzaam bent, maar het ook kunt aantonen. Show me. Hierbij komt dat, als je in control over je processen wilt zijn, je dus ook de risico's voor die processen wilt kennen en adresseren. Bijvoorbeeld de risico's die voortkomen uit klimaatverandering. Je wilt daar gegevens over verzamelen, financieel en niet-financieel. Dan kom je weer uit bij datamanagement, waar je gegevens over die processen eenduidig en betrouwbaar vastlegt."

Zo dijt het beroep van de financial steeds meer uit. Trekt finance niet een te grote broek aan? "Nee, ik denk het niet. Alhoewel ik ook zie dat we steeds meer onder finance scharen. Maar ik zou zeggen: Het is logisch dat finance de aanjager en begeleider is in dit proces, omdat juist bij finance kennis aanwezig is van hoe je processen, data en rapportages vormgeeft en modelleert."

Keten in kaart brengen 

CSRD vraagt om de keten in kaart te brengen. "Als finance en business beginnen we daar", aldus Mans. "Hoe zien onze waardeketens eruit? Welke leveranciers hebben we? De grootste impact zit bij RET bij onze voertuigen. Die verbruiken bij elkaar veel energie.

'Ons vervoersaanbod is al bijna geheel elektrisch.'

Ons vervoersaanbod is al bijna geheel elektrisch. De metro en tram volledig en voor de bussen is dat grotendeels het geval. In 2030 moeten we volledig over zijn op elektriciteit. Daar loopt overigens al jaren een omvangrijk investeringsprogramma voor. Ook hebben we bij de inkoop van onze energie een zodanig contract met onze leverancier afgesproken dat de stroom volledig van specifiek voor ons contract nieuw gecreëerde duurzame opwekcapaciteit afkomstig is. Uiteindelijk denk ik dat we met die verduurzaming onze propositie nog meer aantrekkingskracht kunnen geven. Dat is belangrijk, want daarmee verleiden we Rotterdammers en reizigers in de metropoolregio Rotterdam - Den Haag en alle omliggende gemeentes - nog meer om de auto te laten staan."

 

Stakeholders inventariseren 

Aan de hand van een tijdlijn wil Mans ruim op tijd klaar zijn om over het boekjaar 2025 te kunnen rapporteren. "We zijn eerst de stakeholders in de keten aan het inventariseren. Hoe ver we daarbij de keten in gaan? Dat is inderdaad voor ons ook een afweging. Hierbij concentreren we ons eerst op onze directe leveranciers.

'Kortom, we moeten geleidelijk de weg van CSRD bewandelen. Stap voor stap.'

We merken bij de uitvragen dat duurzaamheidsinformatie bij sommigen goed op het netvlies staat, maar bij anderen minder. De data loskrijgen is op zich dan ook al een uitdaging. Hoe ver we de keten in moeten duiken, bekijken we van geval tot geval. Helder is dat we met onze directe leveranciers moeten doorpakken, maar je moet het wel behapbaar houden. Juist ook voor onze leveranciers. Leveranciers zijn voor ons strategische samenwerkingspartners en samen met hen kijken we hoe de benodigde informatie zo goed mogelijk geleverd kan worden. Dat betekent op speerpunten focussen en daar de informatievoorziening op bouwen. Kortom, we moeten geleidelijk de weg van CSRD bewandelen. Stap voor stap."

 De vervuiler betaalt

Impact accounting gaat uit van het principe dat de vervuiler betaalt. In dat licht zouden vervuilende activiteiten van een bedrijf terug moeten komen op de balans. Mans: "Dat doet me denken aan modellen en discussies in het verleden over vervangingswaarde accounting. Uiteindelijk hebben we als beroepsgroep daarvan geleerd dat er een grens is aan wat je met accounting moet willen. Als je te veel onderdelen in je accounting stopt, wordt het zo diffuus dat het moeilijk is om er nog chocola van te maken. En dan schiet je je doel voorbij. Ik kan me wel goed voorstellen dat impact accounting als aparte analyse nut heeft. Zo bepaal je waar je de meeste impact hebt op de maatschappij en waar je het sterkste op moet inzetten.

'Het helpt als we in cijfers kunnen laten zien wat voor moois we doen door openbaar vervoer mogelijk te maken.'

De RET heeft in 2023 een nieuw metrostation mogen openen, Hoek van Holland-Strand. Doordat je nu vanuit Rotterdam-centrum met de metro letterlijk het strand op rijdt, kun je de auto thuislaten. We zien daar meer bezoekers van het strand met een lagere belasting van het milieu, toegenomen reisgemak en economische groei voor Hoek van Holland. Heel relevant natuurlijk om onze positieve impact inzichtelijker en meer meetbaar te kunnen maken voor onze stakeholders. Oftewel: Het helpt als we in cijfers kunnen laten zien wat voor moois we doen door openbaar vervoer mogelijk te maken. Een belangrijk effect van openbaar vervoer en zeker stadsvervoer is ook, dat mensen die geen eigen vervoersmiddelen tot hun beschikking hebben door het openbaar vervoer wel de mobiliteit krijgen die ze nodig hebben. Daar speelt de S van Social in ESG."

Houd het behapbaar 

Tot slot: Wat is de rol van de accountant bij duurzaamheidsverslaggeving?

'Het vermogen om het behapbaar te houden, gaat belangrijk bijdragen aan het succes en de impact van CSRD.'

 Mans: "Het eerste waar ik aan denk: Hoe kijkt de accountant naar de mate van zekerheid over niet-financiële informatie die hij of zij uit de processen en interne controls wil halen? Het accountantsberoep heeft de afgelopen jaren veel verbeteringen in haar controlestandaarden aangebracht. Het is meer rule en evidence based geworden, met aandacht voor de kwaliteit van de dossiers. Hoe verhoudt zich dat tot de eisen die je stelt aan interne processen en controls, ook op het gebied van niet-financiële informatie? Dat in de wetenschap dat die informatievoorziening in het eerste jaar nog niet voor de volle honderd procent aanwezig is. Ook daar speelt de vraag hoe ver in de keten je zou moeten graven voor de benodigde gegevens. Als de accountant de lat net zo hoog legt als bij financiële informatie het geval is, is het dan nog wel economisch rationeel voor organisaties om zoveel bewijslast over de werking van interne controls vast te leggen? Bij de RA-beroepsgroep zit zoveel expertise dat daar vast een antwoord op komt. Tegen externe accountants zou ik willen zeggen: Houd het behapbaar. Ook bij bijvoorbeeld de controlestandaarden op dit vlak. Het vermogen om het behapbaar te houden, gaat belangrijk bijdragen aan het succes en de impact van CSRD."