Marcel Pheijffer

De geschiedenis reikt de feiten aan die maatregelen rechtvaardigen om het vertrouwen te herstellen, de cultuur te veranderen en de kwaliteit te verhogen, aldus Marcel Pheijffer in reactie op commentaar van Alexander Vissers.

Discussie Column

Waarde Alexander Vissers

Je laat de laatste maanden steeds frequenter van je horen op deze website. Niet door zelf een degelijk onderbouwde en goed beargumenteerde inhoudelijke bijdrage te schrijven, maar vooral door commentaar op anderen te leveren. Niet in de laatste plaats op de NBA en ondergetekende.

Ten aanzien van de NBA laat je je overigens ook elders gelden, bijvoorbeeld met een handhavingsverzoek gericht aan de minister van Financiën, met daarin een oproep tot vernietiging van bestuursbenoemingen en diverse andere besluiten, alsmede de aankondiging van een bestuursklacht.
Voorts suggereer je in een reactie op deze site dat dit (Accountant.nl) een NBA-medium is dat "publiekelijk afbreuk doet aan beroepsbeoefenaren of accountantsorganisaties of netwerken". Kennelijk mede omdat op deze website publicaties van ondergetekende worden geplaatst.

Ondergetekende verwijt je onder meer 'giftige teksten'. Tegenover mijn lijn (er zijn nog te veel incidenten, bijvoorbeeld op het gebied van fraude en de accountancysector kan en moet beter) ga je mee in de lijn van enkele hooggeleerde collega's (een lijn die stelt dat het aantal incidenten best meevalt en dat er bovendien onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor het tegendeel is).

In je toonzetting passeer je ondergetekende rechts. De vraag is echter of je argumenten daardoor meer kracht krijgen, of dat het afbreuk doet aan je betoog. Het antwoord laat ik graag aan anderen.

Een voorbeeld van jouw commentaar:  "Er is helemaal niets dat er op duidt dat er een wezenlijk probleem bestaat ten aanzien van de accountantscontrole dat is inmiddels wel zonneklaar na 8 jaren ondeskundige commissies: als de opmerkingen steeds weer de zelfde betekenisloze termen als "cultuur" en "kritische grondhouding" en "kwaliteitsgerichte organisatie" zijn. Accon gaat nergens 10 miljoen verzonnen onderhanden werk, niets om lang bij stil te staan of de wetgever mee lastig te vallen. Leuk voor de boulevardpers. Er is bij mijn weten niet één geval van de laatste meer dan 20 jaren waar Nederlandse accountants de fout in zijn gegaan met zwaarwegende gevolgen die overheidsingrijpen rechtvaardigen. Dat kan alleen betekenen dat de maatstaf die de AFM heeft gehanteerd ongeschikt is. Als het anders was hadden we dat geweten, ofwel uit de pers ofwel uit het tuchtrecht." (Alexander Vissers, 15 september 2022)

Ik wil graag helpen om het geheugen van jou en de lezers op te frissen. In 2014 werd de Werkgroep Toekomst Accountantsberoep ingesteld. De leden waren werkzaam bij diverse accountantsorganisaties en schreven hun rapport dus van binnenuit, op basis van eigen ervaringen. Het rapport begint als volgt: "Om vertrouwen te kunnen verschaffen moet je allereerst zelf worden vertrouwd. Dat vertrouwen heeft het accountantsberoep niet altijd waargemaakt en soms zelfs ronduit beschaamd. Dat is zorgwekkend en de beroepsgroep moet daarom maatregelen nemen die voor stakeholders duidelijk maken waar de accountant voor staat en wat ze van hem of haar mogen verwachten." Voorts stelt deze commissie: "Waar in eerste instantie sprake leek te zijn van incidenten, duidde de aaneenschakeling ervan op een structureel probleem." Een analyse vanuit het hart van het beroep. Niks geen 'ondeskundige commissie' en evenmin een 'giftige tekst' van ondergetekende.

Voorts citeer ik enkele reacties vanuit de grote kantoren en de beroepsorganisatie op het rapport van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA). Stuk voor stuk gaat het om uitingen die onderschrijven en ondersteunen dat kwaliteitsverbeteringen nodig zijn. Wederom rechtstreeks vanuit de sector en niet uitgesproken door derden, laat staan ondergetekende.

  • KPMG is de CTA "erkentelijk voor het stevige en goed onderbouwde rapport" en stelt: "In onze ogen is het rapport een weerslag van een consultatie onder een brede groep van stakeholders in de financiële keten. Deze visie van buiten verscherpt onze kwaliteitsagenda." KPMG wil "direct aan de slag met deze voorstellen, die leiden tot kwaliteitsverbetering, innovatie en een aantrekkelijk beroep".
  • Volgens Agnes Koops (PwC) heeft de CTA "met een objectieve bril naar de sector gekeken, en ook wel naar alle actoren in de financiële keten. Dat maakt het rapport gebalanceerd, maar ook wel kritisch. Er is, om in de woorden van de commissie te spreken, nog 'werk aan de winkel'."
  • Volgens Bert Albers (Deloitte) laat het CTA-rapport "een feitelijk onderbouwde, grondige analyse van de sector zien met heldere aanbevelingen en concrete actiepunten". Hij geeft aan dat het kantoor "bovenop de inspanningen die wij al hebben geleverd" meer stappen zal zetten om "de kwaliteit aantoonbaar te verbeteren".
  • EY ziet het "kritische maar gebalanceerde rapport"  van de CTA als "een volgende stap in het herstel van vertrouwen in het accountantsberoep. We steken de hand in eigen boezem dat wij er onvoldoende in zijn geslaagd om transparant te maken dat we verbeteringen in gang hebben ingezet".
  • "Het omvangrijke en diepgaande onderzoek van de CTA heeft naar de mening van de NBA geleid tot een kritisch en evenwichtig eindrapport waaruit het beeld naar voren komt dat ondanks de grote inspanningen die sinds 2014 zijn gerealiseerd, de sector nog niet klaar is met het verbeteren van de kwaliteit van de wettelijke controle." (NBA).

Voorts kort over jouw kwalificatie 'ondeskundige commissies'. Mocht je doelen op de eerdergenoemde CTA en de Monitoringcommissie Accountancy (MCA), dan wijs ik er graag op dat in Australië, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika eveneens commissies zijn ingesteld. In de kern constateren deze dezelfde problemen als in Nederland door CTA en MCA zijn benoemd (inzake onderwerpen zoals cultuur, kwaliteit en fraude). Zijn al die mensen in al die landen 'ondeskundig'? Waarom weet jij het beter? Omdat je ooit werkzaam was bij EY, KPMG en PwC?

Even kort kan ik zijn over je de opmerkingen over de door de AFM gehanteerde maatstaf. In deze verwijs ik je graag naar de rapportages van ESMA die een overkoepelend beeld schetsen van de werkzaamheden van nationale toezichthouders in Europa. Dat beeld geeft geen wezenlijk andere uitkomsten weer dan die van de rapportages van de AFM: soortgelijke bevindingen en soortgelijke percentages aangaande in controles geconstateerde onvolkomenheden.

Om in het verlengde daarvan weer kort terug te keren naar de accountantsorganisaties. Ik verwijs je graag naar paragraaf 2.7 van het laatste MCA-rapport (14 januari 2020). Daaruit blijkt dat de interne kwaliteitstoetsingen van de grote kantoren laten zien dat ongeveer 70 procent van de door henzelf getoetste dossiers voldoende is. Negatief geformuleerd: 30 procent dus niet. Percentages die overeenkomen met die van de AFM en ESMA, maar nu vastgesteld door de kantoren zelf. Niet door 'ondeskundige commissies', niet door een 'giftige tekst' van onderstaande, niet door een toezichthouder die een 'verkeerde maatstaf' hanteert.

Dan zou er in de laatste twintig jaar in jouw herinnering geen kwestie zijn geweest met dusdanige gevolgen dat die overheidsingrijpen rechtvaardigen. Daarover kan je van mening verschillen. Ik denk bijvoorbeeld aan de schade in de Vestia-kwestie: meer dan twee miljard euro. Een schade die door accountantsfalen tot dergelijke bedragen kon oplopen. Bedragen die de collectieve jaaromzet van de audittak van de big four ruimschoots te boven gaan. Accountants van KPMG en Deloitte zijn in deze door de tuchtrechter veroordeeld.

Ook denk ik aan DSB, waar een EY-accountant een tuchtrechtelijke maatregel kreeg opgelegd, omdat deze geen zekerheid had gekregen over de miljardenbezittingen van deze bank. Voorts denk ik aan recentelijk de Steinhoff-kwestie. Wederom eindigend met een tuchtrechtelijke veroordeling (Deloitte-accountant), maar ook met een schadepost voor aandeelhouders van enkele miljarden. Of wat te denken van de PwC-accountant in de kwestie SHV/Eriks, waarvan de tuchtrechter zoiets zei als "die heeft zijn ogen niet gesloten tijdens de controle, hij heeft ze niet eens opengedaan"?

Dan kan op deze site door aanhangers van een andere lijn worden geponeerd dat dit slechts anekdotisch is, of dat het slechts in 1 op de 1.200 oob-controles misgaat (overigens zonder bronvermelding), maar is dat wel zo, of is dit feitelijk onjuist? En waarom zou je recente, schandelijke kwesties als Mitra en Pels Rijcken niet in de beoordeling meenemen?

Voorts schamper je over de accon avm-zaak. Maar het is niet alleen ernstig als binnen een accountantsorganisatie met drie verschillende sets cijfers wordt gewerkt (intern, voor de bank en een set voor commissarissen), minstens zo erg is dat juist de controlerend accountant kennelijk niets zag van de malversaties binnen accon. Zo erg zelfs, dat het voor de AFM aanleiding is om hier onderzoek naar te doen. Kortom: Niet louter voor de boulevardpers, de casus raakt door de betrokkenheid van twee kantoren het hart van de Nederlandse accountancy.

Al het voorgaande - uitgebreid aan de orde gesteld door de pers en (deels) door de tuchtrechter - tast het vertrouwen in accountants en het accountantsberoep aan. Zoals de 'gespleten tong' waarmee EY over de splitsing spreekt, dat vertrouwen bij een deel van de belanghebbenden van accountantsdiensten ook aantast. Reden waarom ik erover schrijf (net als de NBA-voorzitter in zijn meest recente column).

Tot slot de voor de accountancysector verantwoordelijke ministers:

  • Dijsselbloem: Na het uitkomen van een kritisch AFM-rapport in september 2014, noemde deze minister het 'onacceptabel' dat bijna de helft van de getoetste dossiers onder de maat was. Hij zei: "We gaan nu op onze strepen staan. De kwaliteit moet nu snel omhoog."
  • Hoekstra: tijdens de Accountantsdag 2018 sprak deze minister een kritische rede uit en stelde: "In het verleden is het namelijk te vaak fout gegaan. Te vaak stond de beroepsgroep in een negatief daglicht. Te vaak stonden accountants in het beklaagdenbankje. En te vaak gaf de rechter de eiser gelijk."
  • Kaag: Naar aanleiding van de vierde voortgangsrapportage van de kwartiermakers ziet de minister (gelukkig!) positieve ontwikkelingen, maar stelt ook dat er meer nodig is om die te bestendigen: "Ik onderstreep dat alleen door verdere gezamenlijke inzet de kwaliteit van de wettelijke controles structureel kan worden verbeterd."

Gelukkig zijn er de afgelopen acht jaar door het beroep stappen vooruit gezet. Er is zeker verbetering zichtbaar, waaronder een in gang gezette cultuurverandering. Weliswaar primair afgedwongen door buitenstaanders - waaronder politiek, toezichthouders, media en een enkele kritische hoogleraar - maar toch: er is duidelijk beweging.

Kortom: de geschiedenis reikt de feiten aan die het noodzakelijk maken dat er maatregelen worden genomen om het vertrouwen te herstellen, de cultuur te veranderen en de kwaliteit te verhogen. Hetgeen je overigens niet zo simpel kan afdoen als 'betekenisloze termen'.

Niet omdat ik het zeg, maar omdat het wordt geobjectiveerd en onderschreven door diverse ministers van Financiën en tenminste een aantal belangrijke partijen binnen de sector (ja, ook door de NBA). Maar dus ook door uitspraken van onafhankelijke tuchtrechters alsmede commissies en toezichthouders die in meerdere landen tot soortgelijke bevindingen, probleemanalyses en maatregelen komen.

Wat mij betreft is het goed dat een website als accountant.nl ruimte laat aan een bonte diversiteit aan opinies, observaties en meningen. Het past bij een door mij graag gehanteerd adagium: Aan het botsen der meningen ontspringt de waarheid. Daarbij hoort dat we het niet altijd eens zijn en elkaar soms (intellectueel) uitdagen, daar kan de sector beter van worden. Dat de NBA ruimte biedt voor alle geluiden - ook de kritische geluiden over de NBA zelf - is eerder een teken van kracht dan van falen.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

21 reacties

Ron Heinen

@Tjibbe Bosman:

Wellicht is het bekijken&beluisteren van

https://photos.app.goo.gl/Si16hiUAyj5w7tT58

als achtergrond informatie bij mijn eerdere reacties ook informatief.

jules muis

@Waarde Alexander,

Eerst naar je uitzwaaier : “En overigens ben ik van mening dat wat de accountantscontrole betreft Nederland niet bestaat!”

Inderdaad, we zijn een kleine vis in in heel grote vijver, maar dat wil niet zeggen dat we ons niet moeten beschermen tegen de haaien en mee moeten werken aan het bouwen van een gezond eco-systeem.

Ik heb mijn professioneel leven meerendeels in het buitenland doorgebracht, maar voel me nog gezegend oog te kunnen houden op onze postzegel pleisterplaats in de wereld. En wat het beroepsgebeuren betreft, zal Nederland blijven zien als een interessante proxy van wat er internationaal gebeurd.

Ik kan warm noch koud worden van de vraag of de verplichte controle ook voor het MKB moet gelden. Mijn focus is op de rol van OOB’s.

Je ‘marxistische’ uithaal naar ambtenaren hoor ik nog steeds te vaak op deze site. Het verbaast me altijd dat ik niemand van het NBA daar eens zijn/haar vinger over zie opsteken. Mijn eigen ambtelijke ervaring met multi-laterals en rekenkamers zijn volkomen anders. Daar hebben accountancy ambtenaren, uiterst professioneel, deze van buiten naar binnen geparachuteerde nieuwkomer twee keer moedig beschermt ( Wereldbank, Europese Commissie) tegen de politieke tegenkrachten van mijn mandaat: change management.

Dus ik kan je stelling : “als de controle een ambtelijke grondslag zou krijgen - nog meer Marxisme- dan komt er geen verklaring binnen twee jaar na balansdatum en luidt er geen enkele goedkeurend,” nauwelijks onderschrijven. Beter laat dan fout, maar inderdaad, de kans dat er minder goedkeurende verklaringen komen is groter. De GAO hier in de VS, maar ook sommige rekenkamers in Europa, refereren

Wat het NBA betreft, die heeft met de aangekondigde wisseling aan de top van het bureau een nieuwe kans Vaktechniek alias Kwaliteit in systemic zin, haar plaats aan de top te geven.

Leve het gezond verstand

Alexander Vissers

Alweer mijn laatste beurt. @ Jules Muis c.s. moet niet eerder de vraag zijn waarom er een wettelijke controle bestaat, zeker voor jaarrekeningen van niet OOB's? Waarom bemoeit de overheid zich met private ondernemingen zeker als die kennelijk niet van openbaar belang zijn? Met de flex-bv hebben we voorgoed afscheid genomen van de laatste illusie van kapitaalbescherming, toch de belangrijkste achtergrond voor controle- en publicatieplicht dus waarom nog wel een wettelijke controle? Tijd voor tegengas tegen de Euro Marxisten zou ik zeggen! Accountants waren er er lang voor de wettelijke controle en waren uit protectionisme zo stom een publiekrechtelijk wettelijk kader voor hun organisatie (Nivra) te accepteren of juister na te streven. Nu stort de NBA zich nota bene op de accountantskantoren die geen wettelijke controles uitvoeren.Je zult mij niet betrappen op enige referentie aan de "wetenschap". Ik stel dat je een geldig zwaarwegend maatschappelijk probleem moet identificeren alvorens een wetswijziging in te voeren. Dat er meer goedgekeurde jaarrekeningen materiële fouten bevatten dan de bekend geworden gevallen, dat jaarrekeningen ook zonder controle weinig materiële fouten bevatten, dat accountants negatief in het nieuws komen en dat de AFM veel gebreken in controles en dossiers vind kan zijn allemaal geen geldige maatschappelijke problemen die wetgeving rechtvaardigen. Een maatschappelijk probleem hoef je niet te zoeken of te onderzoeken maar dringt zich aan je op. Als de bezwaarden de Minister en de AFM en voor mijn part de NBA zijn en- in commissie- de VEB zijn dan valt daar prima mee te leven. En verder enige realiteitszin ten aanzien van het model: als de controle een ambtelijke grondslag zou krijgen - nog meer Marxisme- dan komt er geen verklaring binnen twee jaar na balansdatum en luidt er geen enkele goedkeurend. En overigens ben ik van mening dat wat de accountantscontrole betreft Nederland niet bestaat!

jules muis

@Tjibbe Bosman.

Ja, ik ben bekend met goede MAB publicaties, zeker ook die van jouw hand, reeds over dit onderwerp geschreven. Waaruit ik de eerste zin van je conclusie citeer : “There is room for improvement of the audit quality data sources discussed in this paper.” M.a.w. onderhanden werk.

Het is daarom des te meer verbazend op deze site voordurend pooh pooh claims te horen van ook wetenschappers dat er niks aan de hand is met de audit kwaliteit, het gaat overwegend en in het groot goed met de audit profession, ondanks het goede onderzoekswerk anderzins van…ook wetenschappers. En dat al te vaak doen onder de suggestie of zelfs verwijzing naar ‘de wetenschap’, of wetenschappelijk onderzoek. De ene keer wanneer het te pas komt verwijzend naar overwegend Amerikaans onderzoek, de andere keer wanneer het niet te pas komt een zelfde verwijzing door anderen, afwijzend.

Wat te denken van uitwisselingen op deze site gedaan waar uit naam van de wetenschap kwaliteit wordt gedefinieerd als als een functie van zichtbare misslagen vs de totale audit opinion populatie, een kleine fractie, dus het zit wel goed.

Als oud-leerling van Bob Mautz ( remember : “The Philosophy of Auditing”), destijds ook Ernst&Ernst partner, maakt zo'n lapidaire insteek op deze wetenschappelijke filistijn maar een povere indruk, en hongerig iets te horen of we ook iets kunnen leren van de leer van kunstleren; maar vooral zoekend naar een toegankelijk wetenschappelijk onderzoeks-model waar Nederlands academia zich redelijk achter kan vinden. Met als bijsluiter/waarschuwing dat het hete hangijzer, het voeren van een publieke functie tegen de achtergrond van een ongelimiteerd
bedrijfs- winststrevens model, niet uit de weg mag worden gegaan.

Voila, my Saturday Night Special.

Ron Heinen

@Tjibbe Bosman: Dank voor de reactie.

Wanneer je de gegeven referenties bekijkt dan zie je dat er in de dataset ongeveer 400 jaarrekeningen met fraude en 1300 jaarrekeningen zonder fraude zitten.

Wanneer je dus puur gokt dat er geen fraude in de jaarrekening zit dan is de waarschijnlijkheid dat je correct gokt 1300/(1300+400) = 76 procent.

Quote uit de conclusies: "The baseline model of Chapter 3 was extended with various categories of linguistic features in Chapter 4. The features were subdivided into the categories ‘descriptive’, ‘complexity’, ‘grammatical’, ‘readability’, ‘psychological’, ‘bigrams’ and ‘relations’. The best performing models were the NB model with unigrams only and the SVM model that combines unigrams and bigrams. These models achieved an accuracy of 89% and 90%, respectively."

Je ziet dus dat deze waarschijnlijkheden substantieel hoger zijn dan puur gokken.

Vele gebruikers van jaarrekeningen hebben alleen de beschikking over de informatie in de jaarrekening en niet over de additionele informatie waar de referenties van jou gebruikmaken.

Tjibbe Bosman

@Ron: Ondanks dat we steeds beter proberen te worden in fraud prediction models, is de beste false / true positives ratio van deze modellen 100:1 en zijn de modellen op basis van publieke data dus nog niet goed bruikbaar voor de jaarrekeningcontrole https://doi.org/10.2308/TAR-2020-0068 (onderzoek van Patrick Vorst van de Universiteit Maastricht in The Accounting Review).

@Rik: Het relatieve aantal fundamentele fouten is één van de beste directe indicatoren voor audit kwaliteit die we hebben, zie ook onderzoek van Shiva Rajopal (Columbia): https://doi.org/10.1007/s11142-020-09570-9

Bedenk ook, het gaat hier om de wet van de grote getallen en niet om individuele gevallen.

Daarnaast blijkt het aantal fundamentele fouten sterk gecorreleerd met de door de PCAOB gevonden inspectie fouten in controledossiers en door de fouten zoals vastgesteld door de accountantsorganisaties zelf: https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2018.09.001

Ron Heinen

Wat betreft de discussie over wetenschappelijk onderzoek naar fraude is bijvoorbeeld op de link

https://photos.app.goo.gl/8ZCBDvBBRZqSoEVy9

uitgebreide achtergrond informatie te vinden over het gebruik van kunstmatige intelligentie om de kans in te schatten dat er fraude zit in de jaarrekening nadat deze is goedgekeurd door de externe accountant. Op de link

https://www.ndax.eu/2PquSeCe1ZY40xEygiUN.xlsx

is een overzicht te vinden van de jaarrekeningen welke gebruikt zijn om het systeem te trainen.

Hier zitten jaarrekeningen bij van over de gehele wereld, dus ook uit Nederland.

Rik Blijham

@ Jan, dank voor je reactie. Volgens mij zijn we het aardig eens geworden. Het is voor de discussie denk ik van belang onderscheid te maken tussen het systeem van accountantscontrole en de prestaties die daar geleverd worden en het (bredere) systeem van jaarverslaggeving. Met betrekking tot het eerste stel ik dat het (beperkte) aantal fundamentele fouten in jaarrekeningen geen proxy kan zijn voor de kwaliteit van die prestaties. Met betrekking tot het laatste ben ik met je eens dat dit robuuster is dan wel eens gesuggereerd en dat het vooruitzicht van controle daarbij een rol speelt.

Tjibbe Bosmab

@Jules Muis, iets zoals deze bijdrage: https://doi.org/10.5117/mab.95.56820 en het thema-nummer van het MAB over audit quality indicators?

jules muis

Is dit debat, waarin ook ‘de wetenschap’ weer in de mix wordt gegooid als
blackbox allesweter, geen goede gelegenheid ‘academia’ te vragen hoe, wetenschappelijk verantwoord, een rapportkaart kan worden opgemaakt van de prestatie van het openbare beroep als primair aangewezene fouten in financiele rapportering te signaleren?

Een beroep dat, als het al goed fout gaat, vrijwel altijd te laat komt. Dat als het al goed fout gaat, eerdere signalen van buiten - journalisten, credit rating pioniers als Willem Okkerse, klokkenluiders, kantoor-interne stemmen, alarmistische sprekers voor Accountantsdagen, negeert. Dat, ook via academische verdedigers, als het al goed fout gaat, de meer dan evenredige schade aangebracht bij disfunctioneren camoufleert.

Dat, waar het al goed gaat, in de overgrote meerderheid van gevallen, belangrijk kan steunen op het feit dat de meeste ondernemingen het gewoon goed (willen) doen. Maar is dat een prestatie die één op één wegestreept kan worden tegen disfunctioneren ?

Een beroep dat ongetwijfeld alleen al door zijn aanwezigheid sommige kwaadwilligen afhoudt van van excessen, maar is dat een prestatie? Dat ongewtijfeld ook bij gelegenheid wel eens ongezien moedige bijsturende preventieve werking zal hebben, maar is dat niet haar primaire taak? Daar ben je toch voor ingehuurd?

Nee, de nonsense stemmen die we ook op deze site horen over de zegen van het beroep in het algemeen, gebaseerd op statistische laagstandjes, verdienen uitgerookt te worden door de eigen gemeenschap.

Een MAB methodologisch thema nummer op dit onderwerp, met vooraanstaande wetenschappers aan het woord, de helft accountancy professorem, de andere helft ‘van buiten’, zou een belangrijke mijlpaal kunnen zijn tot gedeeltelijke eerherstel van accountancy professoren die zich afhouden van gevoelige business model onderwerpen die eigenlijk spelen.

En kan de vele nonsense hier ook in wetenschappelijke naam gepropageerd, - kaf van het koren - indammen.

Jan Bouwens

@Rene De wetenschap durft aan te zeggen dat als AFM naar de controlefiles kijkt er veel meer fouten worden gevonden dan één. Ik had het over het soort fouten als gemaakt bij Imtech. Elke grote fout komt ooit aan het licht en gelet op het feit dat er niet meer dan een per jaar of twee jaar aan het licht komt maakt het minder waarschijnlijk dat er meer grote fouten zijn gemaakt dan dat nummer. Ik kan het niet uitsluiten natuurlijk en doe dat ook uitdrukkelijk niet.

Bij de commerciële overwegingen die je bespreekt lijk je te veronderstellen dat het voor accountants systematisch beter is met de klant mee te buigen. Hoe weet je dat zo zeker? Zoals je weet, wordt bij gemaakte foute de reputatie van het kantoor en de accountant ernstig geschaad. Sterker uit evidence die ik heb, blijkt dat accountants die steken laten vallen in de controle door het kantoor zelf de deur wordt gewezen zonder dat er ooit een schandaal ontstaat! Mijn bevindingen gaan dus recht tegen je speculatie in (dan kan het natuurlijk nog steeds voorkomen maar geeft commercieel meebuigen geen systematische verklaring).

@Rik. Ik ben het deels met je eens. Waar ik het niet eens ben. Het feit dat de accountant controleert weerhoudt bedrijven ervan “foute” jaarrekeningen aan te bieden, dat is dat de verdienste van de aanwezigheid van een serieuze controle, van het systeem. Waar ik het wel met je eens ben. Zeg dat er bij 100 uit de 1200 serieuze fouten zijn gemaakt door de RvB en dat bij één ervan door nalatigheid van de controlerend accountant deze fouten niet wordt gevonden, dan spreken we inderdaad van 1 op 100. Dat ben ik met je eens. Ik vind echter dat we de zaak wel in perspectief moeten plaatsen. Niet om te bagatelliseren, maar wel om tegenwicht te bieden tegen de these dat de data erop zou wijzen dat er sprake is van systematische tekortkomingen. Er zijn tekortkomingen en we moeten er alles aan doen die te voorkomen.

Alexander Vissers

@ Rik Blijham c.s. Ten aanzien van de Verbeteragenda voorlopig geculmineerd in het ontwerp Wet toekomst accountancysector hoeven we deze discussie niet te voeren. Volgens mij hoeven we maar één vraag te beantwoorden. Bestaat er een belangrijk maatschappelijk probleem door gebrek aan kwaliteit van de accountantscontrole in Nederland dat door de Wetgever kan worden opgelost? De vraag of jaarrekeningen misschien ook zonder accountantscontrole geen fouten zouden bevatten en de vraag of er meer jaarrekeningen bestaan met fouten die onontdekt blijven ondanks controle hoeven niet beantwoord te worden om tot een oordeel te komen over de noodzaak van wetgeving. De vraag is, is er een probleem dat door de Nederlandse wetgever opgelost kan worden? Zoals ik reeds vaker heb betoogd bestaat Nederland niet als het op accountantscontrole aankomt en al helemaal niet als het op regelgeving met betrekking tot het accountantsberoep aankomt. Wij volgen braaf de VS en de EU en daar is niet veel mis mee. Nederland blijkt ook internationaal niet de zwakke schakel te zijn. Kan de controle beter? Zeker! Wordt de controle dan duurder? Zeker! Maar op diegenen die vergaande veranderingen voorstaan rust de bewijslast dat er een zwaarwegend maatschappelijk probleem bestaat veroorzaakt door falende accountantscontrole. Het feit dat beroepsbeoefenaren te vaak negatief in de publiciteit komen en dat de AFM dossiers en controles als onvoldoende beoordeeld is geen zwaarwegend maatschappelijk probleem.

Rik Blijham

@Jan, we kunnen alleen iets zeggen over de systemische prestaties van accountants als we weten hoeveel van die 1200 jaarrekeningen fundamentele fouten bevatten voordat ze ter controle werden aangeboden.
Dan moeten we ook nog rekening houden met de mogelijkheid dat fouten onopgemerkt blijven.
Één fout op 1200 jaarrekeningen zegt daarom niet alles over de kwaliteit van de jaarverslaggeving en niets over de kwaliteit van de accountantscontroles.

Albert Bosch

Op systeemniveau weten we welke jaarrekeningen aantoonbaar fout bleken te zijn. Alle overige jaarrekeningen worden verondersteld goed te zijn, totdat het tegendeel blijkt. Op systeemniveau weten we niet:

1) hoeveel jaarrekeningen zonder jaarrekeningcontrole al goed waren
2) hoeveel jaarrekeningen goed zijn geworden a.g.v. de controle
3) hoeveel jaarrekeningen een goedkeurende verklaring hebben gekregen, maar desondanks fraude of fouten bevatten die zijn (nog) niet aan het licht gekomen

En we weten (op systeemniveau) niet:

a) hoeveel controles ook zonder kwaliteitsbeheersing toereikend zijn uitgevoerd
b) hoeveel controles van een ontoereikende naar toereikende uitvoering zijn gegaan a.g.v. kwaliteitsbeheersing (OKB, consultatie, inzet specialisten)
c) hoeveel controles van een ontoereikende naar toereikende uitvoering zijn gegaan na herstel a.g.v. uitkomsten van interne reviews (IKO’s) of andere signalen
d) hoeveel controles ontoereikend zijn uitgevoerd

Volgens mij hanteren Marcel en Jan een vertrekpunt. Het vertrekpunt van Marcel lijkt meer de optie d) te zijn van waaruit hij de koppeling legt naar de bekende failures. Jan vertrekt waar Marcel eindigt, met een de restpopulatie die dan overblijft (de (nog) niet bewezen niet-foute jaarrekeningen).

Dat de AFM structureel een (te) hoog percentage ‘ontoereikend’ constateert is een feit. Kantoren zijn de meetlat van de toezichthouder gaan hanteren en constateren zodoende zelf ook ontoereikende controles, zij het lagere percentages. Dat betekent niet dat er consensus is over ‘de meetlat’. Iedere controle is uniek en er is een groot grijs gebied aan professionele oordeelsvorming. In dat gebied kunnen toezichthouder en reviewers net tot een ander binair oordeel komen, o.a. door context anders mee te laten wegen.

Ergo, er is sprake van black boxes. En dat alles maakt een discussie op de inhoud lastig, al jarenlang. En dat maakt de vraag over noodzaak tot maatregelen (en zo ja, welke) ook lastig (ook met AQI's ...).

R.J.A.M. Vromans

Wij weten feitelijk niet hoeveel van de ca. 1.200 controles er bij OOB’ers per jaar niet goed zijn!

Wat wij wel zien zijn de vreselijke (inter-) nationale schandalen die uitkomen over de laatste jaren. En de gemaakte fouten/fraudes zijn vaak al wel meerdere jaren eerder al ontstaan. De grote namen lijken het hierbij ook in het buitenland niet altijd even goed te doen maar dat geld ongetwijfeld ook voor de kleinere Nederlandse accountantskantoren.

Durft de “wetenschap” ook zo stellig te zijn, over slechts 1 of ½ schandaal per jaar, als de AFM deze ca. 1,200 controles integraal zou reviewen? De resultaten uit de door de AFM gedane reviews over de laatste jaren heen laten nog steeds zien dat er per jaar nog ruim meer dan 1 aan fouten gemaakt worden.

Jan Bouwens

@Rik

Dank hiervoor. Als er systematisch sprake was van onder prestatie, zouden we aanzienlijk meer dan 1 op 1200 ernstige fouten moeten tegenkomen.
Dat gezegd hebbende, gaan controles fout en proberen wetenschappers, regulators, en de controlerend accountants te begrijpen wat daarvan de oorzaak is. Dat is ook waar we zij naar kijken, en meer dan dat, wetenschappers trachten ook te begrijpen hoe controles van de toekomst eruit kunnen zien waardoor meer zekerheid dan thans mogelijk is kan worden gegeven. Dan heb ik het onder meer over de inzet van data science.

Mijn budget is nu op :)

Rik Blijham

@ Jan, dat van de 1200 jaarrekeningcontroles slechts één fundamenteel fout gaat zou alleen iets zeggen als de populatie van ter controle aangeboden jaarrekeningen homogeen zou zijn. Dat lijkt me een boude veronderstelling. Als van die 1200 jaarrekeningen ook slechts één een fundamentele fout bevat zouden de controleprestaties helemaal niet zo geweldig zijn. Ik beweer niet dat dat zo is maar één foute jaarrekening op 1200 controles zegt evenmin iets over vraagstukken op systeemniveau

Jan Bouwens

sorry kwantiteit onderzoek moet zijn kwantitatief onderzoek.

Jan Bouwens

De professie heeft in 2014 erkend dat de kwaliteit van de controle aan verbetering toe was. Als we naar kwantiteit onderzoek kijken, dan zien we fundamentele factoren boven komen die onevenredig weinig aandacht krijgen in de media. Te denken valt aan de totstandkoming van de auditengagement (inzet en scope van de controle). Gelijktijdig zien we op deze site en in het FD onevenredig veel aandacht voor casussen die weinig zeggen over vraagstukken op systeemniveau.
In Nederland worden 1200 OOBs per jaar gecontroleerd een ervan gaat er vreselijk fout per jaar/per twee jaar. Dat is er één te veel maar het wijst niet op een systematisch prestatietekort. Willen we weten waarom de fouten zijn gemaakt? Natuurlijk willen we en moeten we dat weten. Maar door de onevenredige aandacht voor casussen leren we te weinig van hoe fundamentele factoren de kwaliteit van de controle raken.

Marcel Pheijffer

Uiteraard prima om met een uitgebreidere reactie te komen Alexander.

Svp wel goed lezen wat ik schrijf. Ik noem als voorbeeld twee punten.

1. Ik stel niet dat andere landen de Nederlandse kritiek overnemen. Wel dat daar dezelfde type problemen worden geconstateerd.

2. in de eerste zin refereer ik aan je reacties op www.accountant.nl en dus niet aan LinkedIn of je bijdragen op Accountancyvanmorgen.

Benieuwd naar je reactie!

Alexander Vissers

Beste Marcel, dank voor deze bijdrage. Deze heeft er ten minste voor gezorgd dat mijn handhavingsverzoek aan de Minister van Financiën onder meer strekkende tot vernietiging van de besluiten tot benoeming van de zittende bestuursleden onder het bredere publiek bekend word (te lezen op linkedin). De NBA en accountant.nl hadden dit toch zeker nieuwswaardige feit tot dusverre onder de pet gehouden. Je stelling dat ik niet zelf bijdragen lever heb je al ontkracht door te verwijzen naar mijn publicaties op linkedin en ook voor het overige heb ik zowel op dit platform als op accountancyvanmorgen bijdragen gepubliceerd. Een inhoudelijke discussie met mate kan een bijdrage leveren aan waarheidsvinding en de ontwikkeling van het beroep maar de wijze waarop op deze site de discussie gevoerd wordt doet meer kwaad dan goed, zelfs met het sporadische corrigerende ingrijpen van de redactie. Weinig feiten veel mening met een taalgebruik (dubbele tong!) dat niet bij het beroep past. Dat andere landen de Nederlandse kritiek overnemen zegt niets over de geldigheid daarvan. Wat mijn voornaamste probleem is met de verbeteragenda en het proces is dat hals over kop 53 maatregelen worden geformuleerd ter verbetering. Soit. Een systematische aanpak zou toch uit moeten gaan van het vaststellen van een maatschappelijk probleem en dat kan eigenlijk alleen zijn dat grote schade ontstaat door falende accountantscontrole of wel individuele controles van (grote) Organisaties van Openbaar belang dan wel door talrijke schadegevallen door falende accountantscontroles van andere organisaties. Ofwel door het disfunctioneren van het kapitaalverkeer door breed falend vertrouwen in de accountantscontrole. En daar is geen sprake van. Het feit dat de AFM vele gebreken in controles en controledossiers vaststelt is geen maatschappelijk probleem en vergt geen ingrijpen door de wetgever. Ik zal als de redactie het toestaat een uitgebreidere reactie als artikel indienen.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.