Jan Bouwens

De invoering van een verklaring omtrent risicobeheersing maakt dat bedrijven bijvoorbeeld moeten nadenken over de invloed van het klimaat op hun activiteiten, aldus Jan Bouwens.

Discussie Column

De VOR en het effect van klimaatvolatiliteit

Eind 2023 gingen de zogenaamde 'schragende partijen' (een nieuw label voor belanghebbenden) akkoord met de invoering van de verklaring omtrent risicobeheersing (VOR). Bij daadwerkelijke invoering zal er opnieuw een beroep gedaan worden op het waarderingstalent dat de betrokken vennootschappen in stelling weten te brengen. Bedrijven wordt gevraagd dieper na te denken over hoe hun investering de kasinkomsten raakt.

In de VOR geeft het bestuur een verklaring af omtrent de identificatie en beheersing van de risico's verbonden aan de activiteiten van de vennootschap. Laten we in dat verband inzoomen op risico's omtrent het klimaat. Bedrijven staan bloot aan twee klimaatrisico's: extreme weersomstandigheden die hun operaties raken en het risico dat de levensduur van hun kasgenererende bezitting/activiteit wordt bekort door het klimaat.

Zo lopen vastgoedbedrijven het risico dat hun activiteiten worden geraakt door extreme weersomstandigheden en door rijzend water als gevolg van een smeltende ijskap. Gevolg van rijzend water is dat de beschikbare grond waar huizen beschermd zijn tegen klimaateffecten, krimpt. De prijzen van huizen gebouwd op 'veilige' grond  stijgen, terwijl de waarde van de huizen op 'onveilige grond' daalt. Het risico dat de onroerendgoedsector loopt, is dat men een aanzienlijke hoeveelheid huizen op klimaatveranderingsgevoelige grond bezit. In meer omvattende termen van klimaatgerelateerde bedrijfsrisico's, kunnen bedrijven zich tegen blootstelling aan klimaatrisico's beschermen door combinaties van investeringen die in waarde toenemen en in waarde dalen als zich negatieve klimaateffecten manifesteren.

Hoe raakt klimaat de waarde van bedrijven? Als we opnieuw naar vastgoed kijken, dan zien we dat een beperking in de levensduur van vastgoed een dempend effect heeft op waarde van het onroerend goed. Ze zien we dat als de eigendom na honderd jaar vervalt (erfpacht), dat ten opzichte van eeuwigdurend eigendom het eigendom in prijs daalt. Het omgekeerde is ook waar: Als we een beperkte levensduur verlengen dan geldt een premie. Als we de juiste vermogenskostenvoet voor een investering bepalen, dan moeten we derhalve levensduur verlengende maatregelen (investeringen) waarderen met een korting op de vermogenskostenvoet.

We kunnen dan eenvoudig schrijven dat Rgeëist  = Rrisicovrij + Risicopremie

Deze vergelijking geldt niet exclusief voor onroerend goed, maar voor elke kasgenererende bezitting van elk bedrijf. Inspectie van de vergelijking leert al gauw, ten opzichte van de uitgangssituatie, dat als we de levensduur van een kasgenererende bezitting verlengen, een negatieve risicopremie geldt. Omgekeerd, als bij een levensduurverkorting, is de risicopremie derhalve positief.   

We kunnen het resultaat nog verder veralgemeniseren: Als we investeren in kasgenererende bezitting die uitbetaalt zolang de tekenen gunstig staan (het klimaat zet geen rem op de operaties) dan is de Risicopremie > 0, als we investeren  in een kasgenererende bezitting  die uitbetaalt als we tegenslag hebben dan is de Risicopremie < 0. Hierbij ligt het geëiste rendement lager dan het risicovrije rendement.*

Hoe verwerkt het bestuur haar beleid in dezen in de VOR? Het mag duidelijk zijn dat als het bestuur beheersingsmaatregelen inzake klimaatrisico's bespreekt, dat men investeringen bespreekt in het licht van de vraag hoe volatiliteit in het klimaat op de kasinkomsten uitwerkt. Komt er meer (creatie hedge) of minder kas binnen? Dienovereenkomstig zal het bedrijf ook de bestaande kasgenererende bezitting moeten afschrijven of laten appreciëren, al zal het voorzichtigheidsbeginsel hier naar verwachting prevaleren. 

Leidt deze reeks van beleidsbeslissingen tot meer inzicht? Het is niet duidelijk. Wel geeft het meer aanleiding voor het bestuur om te voorkomen dat de levensduur van hun kasgenererende bezitting niet korter wordt dan in de vorige verslagperiode werd verondersteld. Een impairment ligt op de loer!

* Wie hierover meer wil lezen, verwijs ik graag naar het werk van Giglio en anderen.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

Gerelateerd

3 reacties

Alexander Vissers

@ Jan Bouwens: Ik heb me al vaker negatief uitgelaten over de archaïsche Nederlandse corporate governance code in het algemeen, met name ook vanwege de redundantie met wetgeving. Dit is nu kennelijk ook opgepakt door de politiek (https://www.accountant.nl/nieuws/2024/1/kabinet-stemt-in-met-aanpassing-corporate-governance-stelsel/). Er is de facto geen Nederlandse beurs meer er is de Euronext, zo zijn er ook geen Nederlandse ondernemingen meer, of ze nu werkelijk verkast zijn naar Engeland of niet. Weer een extreme alleengang van Nederland, welk doel is daarmee gediend, zeker in het licht van het streven van de EU naar een geïntegreerde kapitaalmarkt in Europa? En alles kan alleen maar tegen je gebruikt worden, in de VS worden de messen al geslepen, dus wat zal er uit komen? Hetzelfde als in een Emissieprospectus staat? Een schier oneindige lijst van risico's van wat er mis kan gaan en waar beleggers voor gewaarschuwd zijn? 100 pagina's met wat er mogelijk aan rampspoed over de onderneming kan nederdalen? En afwijken van het laatste prospectus kan ook al niet. Ik kan ondernemingen alleen maar adviseren geen enkele positieve uitspraak te doen! En een uitspraak doen over klimaatverandering is al helemaal zinloos, wat als het natter wordt en wat als het droger wordt? Als de zeespiegel stijgt of daalt? Het is volslagen ondoordacht. De gevolgen voor de accountant heb ik hieronder al weergegeven. accountants krijgen precies het tegenovergestelde van waar ze op hoopten, in plaats van een expliciete verduidelijking van de verantwoordelijkheden een extra verantwoordelijkheid voor de duidelijkheid.

Jan Bouwens

Dank je Alexander. Ik weet niet of het beleid kan worden teruggedraaid.

De vraag voor mij is of de regeling aanzet tot betere informatie (bevordering marktwerking) en/of tot beter nadenken/beleid in de onderneming. Als in iedere onderneming beter wordt negedacht hebben we iets gewonnen met de regeling, anders alleen verloren. Ik weet het niet. Mijn vermoedern is dat men wordt gedwongen om dieper te denken maar zou men dat zonder regulering niet hebben gedaan?

Alexander Vissers

Ondernemen is risio's opzoeken. He is inherent aan onderneming zijn, zoals Elon Musk het stelde, kans dat het niet zou lukken was vele malen groter dan dat het wel zou lukken. Risico's hoef je niet te beheersen, ondernemingen gaan soms failliet. Da is een natuurverschijnsel. En ondernemen is daarnaast handelen naar de omstandigheden. Richtlijn 2013/34/EU art. 20 lid 1 sub beperkt niet voor niets de verslaggeving tot : "een beschrijving van de belangrijkste kenmerken van de interne controle- en risicobeheersystemen van de onderneming
in verband met het proces van financiële verslaggeving;". De NBA uitte zich heel enthousiast over de VOR, ten onrechte want daarmee komt er een verreikende verklaring in het bestuursverslag waarin verantwoording risico's met betrekking tot de financiële verslaggeving worden vermengd met risico's uit bedrijfsvoering. Voor de risico's met betrekking tot de financiële verantwoording geldt art. 20 lid 3 van de Richtlijn, daarover moet de wettelijk auditor een oordeel vellen, over de rest van de corporate governance moet hij alleen beoordelen of er materiële onjuistheden in staan. Dat kan alleen maar tot verwarring leiden. Dat accountants graag zouden zien dat een Sarbanes-Oxley achtige rapportagestructuur zou worden opgezet waarin "management" de juistheid bevestigd is begrijpelijk, past echter niet in ons rechtssysteem. In de huidige voorgestelde opzet is de VOR een nachtmerrie voor de accountant. Zijn controleverslag zal er nog onbegrijpelijker door worden en er is geen enkel winstpunt. Kan de stekker er nog uit?

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.