John Weerdenburg

John Weerdenburg is benieuwd naar de evaluatie van de huidige PE-regeling voor accountants en de praktische gevolgen daarvan.

Discussie Column

PE, wat doen we ermee?

De permanente educatie van accountants ligt onder een vergrootglas. En dat is niet vreemd, want de schandalen rondom de verplichte kennistoets hebben onze branche geen goed gedaan. Veel (mkb-)accountants zijn ongelukkig met het huidige systeem en daarom is het goed dat de toegezegde evaluatie van dit POP-systeem is gestart. Alle NBA-leden hebben daarvoor een enquête ontvangen. Op voorhand ben ik erg benieuwd naar de uitkomsten, maar ook naar de praktische gevolgen hiervan.

Mkb-accountants kenmerken zich door hun hands-on mentaliteit. Vanuit dat perspectief bezien is het niet zo vreemd dat de nu toegepaste academische aanvliegroute van het huidige PE-stelsel bij hen 'schuurt'. Binnen dit systeem ligt de aandacht namelijk vooral op een goede vastlegging van het proces (leerdoelen bepalen, de te verrichten leeractiviteiten, de behaalde leerresultaten en ten slotte de reflectie). Deze aanpak matcht niet met de belevingswereld van de mkb-accountant en stuit daarom op weerstand. Laatst hoorde ik een accountant nog zeggen: 'Als je in staat bent om een mooi verhaal te schrijven, is het al goed. Of de accountant wel een passende cursus heeft gevolgd, doet er eigenlijk niet toe." Dat zijn uitspraken die uitnodigen tot… reflectie.

Verplichte onderwerpen 

Ondertussen worstelt de NBA met het instellen van verplichte onderwerpen. Ik kan me daar persoonlijk niet zo'n goede voorstelling bij maken. Wie in een waterrijke omgeving woont, twijfelt er toch ook niet aan of het wel zinvol is om zijn kleuter naar zwemles te sturen? Om maar iets te noemen. Bij de uitoefening van ons beroep gaat het er vooral om dat je kennis en vaardigheden verwerft en bijhoudt, die aansluiten bij je core business. Het lijkt mij vrij logisch dat je daar als accountant ook intrinsiek toe gemotiveerd bent. En is verplichtstelling dan eigenlijk wel nodig?

De NBA kan bij haar keuzes voor verplichte onderwerpen gebruikmaken van informatie uit de ingevulde monitoringvragenlijst die kantoren jaarlijks insturen. In het mkb gaat het dan over kennis van assurance-opdrachten, samenstellen, externe verslaggeving, de Wwft en fiscale onderwerpen. Zijn er belangrijke actualiteiten op deze gebieden (zoals de nieuwe Standaard 4400)? Dan kan de NBA je kantoor op basis van de beschikbare data attenderen op (of verplichten tot) het eigenmaken van deze nieuwe kennis.

Zo was het met de komst van de NOW en TVL (met veel nieuwe regels over het omzet- en kostenbegrip en wat er wel en niet mee moet tellen) volstrekt logisch, dat de NBA een opleiding hierover verplicht zou stellen. De grote maatschappelijke impact en de nieuwe specifieke kennis die bij deze opdrachten nodig is, passen ook prima in een verplichte cursus met eventueel een afsluitende kennistoets. Dan heb je een proeve van bekwaamheid waaruit de nodige deskundigheid blijkt, waarmee de NBA ook nog haar slogan 'Nederland rekent op zijn accountants' concreet kan invullen.

Wat vinden de leden?

Terug naar ons huidige PE-stelsel, dat sinds 2019 bestaat. Wat vinden we daar als accountants nu van, wat is de afdronk? De NBA gaf destijds aan het vernieuwde PE-stelsel na een aantal jaren te willen evalueren. Voor die evaluatie betrekt de NBA haar leden nu, door middel van de eerder vermelde enquête en de eerste ledenconferentie op 10 juni aanstaande.

De enquête heeft mij verbaasd, omdat hierin een elementaire vraag ontbreekt: "Als je mag kiezen tussen het huidige of het vorige PE-systeem, wat heeft dan je voorkeur?" Ik begrijp niet goed waarom onze beroepsorganisatie die belangrijke hoofdvraag niet stelt en misschien wel zorgvuldig lijkt te vermijden. Met zo'n enquête wil je toch doorprikken op wat er écht leeft en wat er speelt, om te kunnen bepalen of er voldoende draagvlak is? Is de NBA soms bang voor de mogelijke gevolgen, als zij die vraag wél concreet stelt? Dat lijkt mij niet aannemelijk.

In het huidige systeem van regels bij de NBA zijn er Nadere Voorschriften en Verordeningen. Het bestuur stelt de Nadere Voorschriften zelfstandig vast. Bij een verordening is een stemming (met de mogelijkheid om amendementen in te dienen) in de ledenvergadering nodig. En je raadt het al: De regel rondom de PE is een van die Nadere Voorschriften, waarmee het bestuur uiteindelijk de touwtjes in handen heeft. Met andere woorden: Belanden de uitkomsten van deze (nogal sturend geformuleerde) enquête straks gewoon in de la, inclusief de extra bijgeschreven commentaren? En eindigt het dan straks met: we dronken een glas, we deden een plas… en alles bleef zoals het was?  

Wat vindt u van deze column?

Reageer

John Weerdenburg AA is mede-oprichter van adviesorganisatie Auxilium Adviesgroep BV te Leusden.

Gerelateerd

22 reacties

Rob Gaal

Cursussen worden en werden door mij nooit gevolgd zuiver voor de punten. Naast het opdoen van kennis, is het ook een ideaal moment om met vakgenoten te sparren over vaktechnische vragen, het beroep en kantoor gerelateerde vraagstukken. Het nieuwe systeem heeft in die zin voor mij weinig verandering gebracht. Ik volg nog steeds cursussen. De formaliteiten van het PE portfolio passen mij echter niet. Ik neem zelf wel mijn verantwoordelijkheid om te bepalen welke cursus zinvol is. Daar hoef ik geen plan voor te schrijven inclusief reflectie. Die tijd besteed ik liever effectief. Wat mij betreft dus zo snel mogelijk weer het oude PE systeem doen laten herleven.

John Weerdenburg

@Barry, ik ben natuurlijk bij de ledenconferentie. Ik ben heel nieuwsgierig wat daar gemeld en besproken gaat worden over de PE.

Alexander Vissers

Een normatieve en logische benadering zou er toe moeten leiden dat jaarlijks de veranderingen in de eindtermen cq daarin begrepen regelgeving de verplicht te stellen PE norm is. Accountants moeten voortdurend zich verdiepen in wijzigingen in wet-en regelgeving, dat gaat voor de meeste onderwerpen prima in zelfstudie. Het valt niet in te zien waarom voor een net gekwalificeerde accountant andere kennis en vaardigheidseisen zouden gelden dan voor ervaren accountants.Gekwalificeerd is gekwalificeerd. En daarnaast @Jules Muis: natuurlijk zetten accountants zich liever in om kennis te vergaren die zij nodig hebben. Daarom zijn uniforme programmas niet populair. En inderdaad moet een accountant zijn kennis vooral uit eigenbelang actueel houden. De registratieplicht is in zoverre een ineffectieve bureaucratische last, die ook nog een een wettelijke basis ontbeert.

Gunnar Rood

Volledig eens met John. Na de invoering van het POP systeem ben ik niet ineens andere cursussen gaan volgen. Ik denk dat dit voor de meeste MKB accountants zo is.
Als ik collega accountants spreek is het grootste deel zeer ontevreden over het POP systeem.
De POP systematiek voelt alsof je door een hoepel moet springen maar je weet niet hoe hoog de hoepel hangt!
Kortom, gewoon terug naar 40 PE punten. Dit is meetbaar en goed te handhaven.

Barry van Brenk

Hi John, bedankt voor je reactie. Zien we je op de verenigingsconferentie op 10 juni? Daar kunnen we met elkaar in gesprek over de resultaten van de enquête over PE en over de mogelijke toetsinhoud en toetsvormen, waarmee we per werkveld bekijken hoe we kunnen meten en motiveren.

Barry van Brenk, Teammanager Praktijkopleidingen/Permanente Educatie

jules muis

PE is een een complement op de eigen verantwoordelijk van iedere accountant, geen substituut voor. In welke professionele hoedanigheid hij/zij ook opereert. Vreemde ogen dwingen, of het nu juridisch in het wettelijk mandaat van de NBA zit of niet. Het maakt deel uit van haar maatschappelijke zorgplicht. Dat het ook irritatie kan opwekken, soms of misschien juist bij de besten onder ons, hoort bij iedere regelgeving.

De vraag is of die ‘dwingelandij’ effectief is. Hier komen twee modellen ter tafel, het oude systeem, input gedreven, of het nieuwe, meer situationeel gericht. Er is voor PE geen systeem te bedenken dat eigen verantwoordelijkheid vervangt. Daarvoor is de individuele praktijk te divers. Dat is, jawel, het goede nieuws.
Ik kan er geen kwaad nieuws bij bedenken. En ben een sterke voorstander van de nieuwe ' situationeel erkendende' richting, aangevuld met actuele thematische onderwerpen samenhangend met structurele functieverbredende ontwikkelingen.



Als je het niet begrijpt, doe dan niet alsof. Dat was zo in het pre-PE tijdperk en daarna. Zoek interne of externe steun. En als die je op je werkplek onthouden wordt, dan zit je bij de verkeerde baas.

Zelfwerkzaamheid boven de formele PE vereisten doet ook wat. Dat is over de decennia veel makkelijker geworden; met de introductie van het internet als paradigm shift. Je hebt de wereld bibliotheek aan je vingertippen. En je weet wat je weet, daar sta je zelf bij. Het is verbazingwekkend hoeveel antwoorden je niet kunt vinden, indien gefiltered met behulp van een gezond kritisch vermogen, op dagelijkse vragen.

Niet moeilijk doen.

Rens Mondelaers

Absoluut John, misschien zijn het bij mij de jaren die gaan tellen, maar de oude regeling paste veel beter.

De stelling dat er destijds Excel cursussen op de Antillen werden gevolg herken ik zeker niet. Als werkgever betaal je immers de cursussen voor de werknemer.

Stiekem vond ik het boekje juist leuk om door te kijken en uit te zoeken. Anno 2024 wel digitaal hopelijk.

Groet

John Weerdenburg

@Arnout, dank voor je reactie. Het zou mooi zijn dat alle middelgrote kantoren de PE oppakken zoals jij beschrijft. Ik kan dat niet goed beoordelen want ik ken deze kantoren onvoldoende. Ik zie wel om me heen dat deze kantoren veel trainingen inhouse inkopen of zelf verzorgen. Of hiermee recht wordt gedaan aan de individuele educatie behoefte van een accountant valt te bezien. Bij kantoren met 1,2 of 3 accountants speelt het heel anders. Die vinden het 'oude' systeem praktischer. En die accountants volgden echt wel kwalitatieve goede cursussen. Als de NBA ze een verplichting van 40 uur (punten) oplegt dan kan ik me goed voorstellen dat de laatste punten 'gesprokkeld' worden. Dit is echt anders dan wat de afdeling 'lerend beroep' verkondigt; die meldt dat in het nieuwe systeem de kwaliteit voorop staat en blijkbaar in het oude systeem niet.

Jan Bouwens

NBA leden hebben ene basisopleiding en ontwikkelen zich in de tijd in competententies. De basisopleding is gedefinieerd in eindtermen door het CEA. De competenties worden gesteld door de organisatie waarde betrokken accountant werkt. Is het niet handiger om van accounatnts te vragen dat zij de CEA aan de CEA norm blijven voldoen (zeg 50% van de PE) en dat de andere 50 procent doro de werkplek wordt bepaald?

Jan Smit

Eens met deze column van John Weerdenburg. De oude PE-regeling was een goede mix tussen verplichte cursussen en eigen verantwoordelijkheid als accountant (bijhouden vaktechniek en consultatie met collega accountants). De nieuwe PE-regeling is te vaag, te vrijblijvend en nodigt uit tot het schrijven van proza in plaats van daadwerkelijke educatie.

Arnout van Kempen

@Renee, ongetwijfeld kon dat, maar het nieuwe systeem faciliteert beter en nodigt meer uit. Ik heb kantoren gezien waar nooit veel meer werd gedaan dan PE-punten tellen, die met de nieuwe regeling serieus zijn gaan beoordelen of hun accountants zinvol aan hun PE werkten. Dat ging echt wat verder dan uitschieters zoals je benoemt.

René J.A.M. Vromans

@Roy, jij hebt gelijk de oude PE-regeling is in die situatie veel zinvoller.

@Arnaut, zou in de oude situatie de kantoorleiding niet hebben opgetreden als medewerkers alleen maar de bijvoorbeeld, door de NBA goedgekeurde, MS excel-cursussen op de Antillen zouden hebben gevolgd?

Ook toen had het bestuur, de HR-afdeling, de leidinggevende en/of de compliance-afdeling, vrij eenvoudig de mogelijkheid om te sturen op kwaliteit boven kwantiteit.

Arnout van Kempen

Een puntje dat ik nog zeiden benoemd zie worden, en dat *mogelijk* van enige betekenis zou kunnen zijn: in de oude regeling had je als kantoor weinig meer te doen dan tellen of je accountants hun punten haalden. In de nieuwe regeling zitten meer instrumenten voor een kantoor om ook inhoudelijk te bekijken of je accountants hun kennis zinvol op peil houden.

Ik neem aan dat we allemaal wel eens het cursus-aanbod van met name NBA Opleidingen hebben gezien in het oude systeem. Veel zinvolle cursussen en daarnaast ook echt veel cursussen met als criteria "geeft voldoende punten, is amusant, twijfelachtig nut".

Met het huidige systeem KAN een bestuur, een HR-afdeling, een leidinggevende, een Compliance-afdeling, vrij eenvoudig toetsen wie welke scholing volgt en hoe dat echt past (of niet) voor die accountant.

Ik weet uit eigen waarneming dat een aantal kantoren hier actief, en positief, gebruik van maakt.

Ton Willems

Als buitenstaander beleef ik de PE regeling zoals die nu geldt toch een beetje als een wassen neus. Natuurlijk, intrinsiek gemotiveerd school je jezelf heus wel bij. Maar de theoretisch getinte PE constructie nodigt niet uit.

Roy Gorter

@Rene: Dat is een terechte vraag, maar: zou voor die groep die eigenlijk niet wil, de "oude" of de huidige PE-regeling meer afdwingen?

Ik vermoed de oude. Als je het "te druk" hebt of een ander slecht excuus om niet serieus met PE bezig te zijn, kom je in de nieuwe regeling makkelijk weg met "een mooi verhaal". In de oude regeling had mijns inziens de NBA veel meer invloed door het al dan niet toekennen van PE aan cursussen en een minimum aantal PE-punten. De huidige regeling is hierin veel vrijblijvender.

De huidige regeling heeft denk ik ook wel plussen voor de accountants die wél willen. Maar persoonlijk zou ik een voorkeur hebben voor de oude regeling die wat dwingender is, aangezien verplichtingen mijns inziens toch vooral gericht zouden moeten zijn op de groep die je anders niet mee krijgt.

Aart van Wijk

Ik hoop dat ze deze flauwekul zo snel mogelijk afschaffen. Wat een onzinnige stress. Enquete? Niks van gezien! Wel de faktuur van de NBA. Wellicht toch een keer tijd om uit "het vak" te gaan.

René J.A.M. Vromans

Mooie bijdrage aan de discussie.

De prangende vraag blijft wel of accountants, zoals blijkt uit de affaire bij o.a. KPMG, wel zelf intrinsiek gemotiveerd zijn om vaktechniek voldoende bij te houden.

Aart van Wijk

Schaf het nieuwe stelsel asb af. Geeft alleen maar stress. En die enquête heb ik gemist, de faktuur van NBA komt wel altijd binnen. Misschien helemaal geen slecht idee om maar gewoon uit 'het vak' te stappen.

Roy Gorter

"Is de NBA soms bang voor de mogelijke gevolgen, als zij die vraag wél concreet stelt? Dat lijkt mij niet aannemelijk."

Echt niet, of probeer je diplomatiek te zijn?

Ik kan me eerlijk gezegd de laatste keer dat de NBA haar regelgeving kritisch heeft geëvalueerd en heeft geconcludeerd dat het achteraf toch geen goed plan was en teruggedraaid zou moeten worden, niet herinneren.

Alexander Vissers

De huidige registratieplicht is zonder wettelijke bevoegdheid ingesteld. nog erger is dat de NBA onbevoegd toezicht houdt op de naleving. Voor de niet-certificeringsbevoegde accountants die geen controles uitvoeren bestaat geen bevoegdheid tot het opleggen van een PE-verplichting. Voor de MKB accountant met certificeringsbevoegdheid: om zijn werk te kunnen doen moet hij al een grote hoeveelheid vakliteratuur bijhouden, met name belastingrecht en jurisprudentie en overheidsregelingen inclusief subsidieregelingen, dat is meer dan voldoende studielast. Het aanbod van commerciële partijen inclusief Novak en SRA is meer dan genoeg. Daar hoeven geen vage cursussen bovenop. De noodzakelijke herziening gaat veel verder dan de PE, de opzet van de Wab en Wta moet op de schop. De PE plicht hoort in de wet geregeld te worden ent als bij notarissen, gerechtsdeurwaarders en advocaten. en dat kan eigenlijk alleen voor accountants met een wettelijke bevoegdheid. De andere beroepen en niet- beroepen kunne in het privaatrecht geregeld worden. Overigesn is het verwerpelijk dat het NBA bestuur een "verenigingsconferentie" organiseert. De NBA is geen vereniging en regelgeving hoort in de ledenvergadering te worden besproken.

Richard van den Broek

Ik vind de nieuwe regeling betuttelend i.p.v. stimulerend. De vrijheid qua keuze van onderwerpen is mooi maar het hele ontwikkelplan elk jaar. Op een gegeven moment ben je gewoon uit ontwikkeld en zorg je dat je gewoon vaktechniek, fiscaliteit etc bijhoudt. Er zijn meerdere fases in een carrière dat lijken ze te vergeten.

Monique van Amstel

Volledig mee eens! Ik pleit voor keuzemogelijkheid: of PE volgens oude methode, of PE volgens huidige regeling

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.