Accountantskantoren die weinig assurance-opdrachten uitvoeren, stoppen daar steeds vaker mee. Zo schiet de sector zichzelf in de voet, waarschuwt John Weerdenburg.

Discussie Column 10 september 2024

Laten we zuinig zijn op assurance in het mkb

In de praktijk stoppen steeds meer accountantskantoren met de uitvoering van assurance-opdrachten. Zo'n besluit wordt niet zomaar genomen. Vaak valt de beslissing na afloop van een toetsing door de Raad voor Toezicht, waaruit is gebleken dat de dossiervorming rondom de assurance-opdrachten ontoereikend is. Het betreft dikwijls een samenstellingspraktijk die incidenteel assurance-opdrachten uitvoert. En daar zit natuurlijk ook de crux, want alles waar je onvoldoende vlieguren in maakt, wordt nooit routine. Of het nou het sporadisch uitvoeren van een assurance-opdracht is, of het in elkaar zetten van een complexe kast met honderden schroeven van de blauw-gele Zweedse meubelreus.

In de mkb-praktijk gaat het meestal over 'overige assurance-opdrachten', zoals een subsidieafrekening. Een opdracht waarbij, naar mijn mening, een rapport van specifiek overeengekomen werkzaamheden (Standaard 4400N) veel beter voldoet aan de wensen van de subsidieverstrekker. Maar dan moet deze subsidieverstrekker wel om dit product vragen! En daar wringt de schoen te vaak. Deze opdrachtgevers zijn vaak niet ter zake kundig, waardoor ze gemakshalve – of mogelijk uit onwetendheid – maar vragen om een 'accountantsverklaring'. Zij beseffen daarbij soms onvoldoende dat hun verzoek betekent dat de accountant voorgeschreven werkzaamheden moet uitvoeren, met dito kosten. En dan hebben we het nog niet eens expliciet gehad over de dossierverplichtingen. Er ligt mijns inziens een schone taak voor de NBA om het maatschappelijk verkeer duidelijk te maken wélke accountantsproducten er zijn, voor wélke situatie. En hopelijk neemt de subsidieverstrekker dit over, zodat zij niet langer om 'te zware' verklaringen vraagt.

Als we even uitzoomen, kan het een natuurlijke ontwikkeling lijken: accountantskantoren die maar af en toe assurance-opdrachten uitvoeren stoppen ermee, waardoor kantoren overblijven die deze opdrachten wel frequent uitvoeren. In zekere zin is daar ook iets voor te zeggen; we willen tenslotte ook geen chirurg aan ons bed die maar drie keer per jaar opereert. Anderzijds schieten we onszelf met deze ontwikkeling wel in de voet! Accountantskantoren die assurance-opdrachten uitvoeren zijn namelijk essentieel voor de beroepsopleiding mkb, waar het domein 'overige assurance-opdrachten' verplicht is. In dat kader kun je denken aan vrijwillige controles, beoordelingsopdrachten en overige assurance-opdrachten zoals subsidie-afrekeningen en inlenersverklaringen. Maar nu het aantal kantoren met deze opdrachten afneemt, wordt het nóg lastiger om deze trainees met de praktijkopleiding te helpen.

Daarom mijn oproep aan de NBA, om de handschoen op te pakken en het maatschappelijk verkeer te informeren over soorten en diepgang van accountantsverklaringen. Aanvullend is mijn oproep aan kantoren die assurance-opdrachten uitvoeren: stel alsjeblieft een praktijkstageplaats ter beschikking aan een trainee die deze (overige) assurance-werkzaamheden moet uitvoeren, maar werkzaam is bij een kantoor zonder assurance. Als we het tekort aan accountants willen aanpakken, is jullie hulp hierbij noodzakelijk. Iets met oog voor de toekomst en oplopende werkdruk? En tegen kantoren die overwegen om te stoppen met assurance-opdrachten zou ik willen zeggen: neem vooral geen overhaaste beslissing. Na een negatief uitgevallen toetsing snap ik het sentiment, maar herpak je en kijk of je het been misschien alsnog kunt en wilt bijtrekken. Dat is in ons collectief belang.