Jan Bouwens

Uitbesteding van controlewerk in het buitenland is geen bedreiging voor de kwaliteit. Maar kantoren laten wel een kans liggen, meent Jan Bouwens.

Discussie Column

Uitbesteding controlewerk en kwaliteit van de accountantscontrole

De hoofredactie van het Financieele Dagblad en de Autoriteit Financiële Markten maken zich zorgen over de kwaliteit van het werk van de accountant, nu veel van het werk naar het buitenland wordt uitbesteed. De kantoren beweren juist dat hiermee de kwaliteit verbetert, omdat hun teams zich nu op de moeilijker onderdelen van de controle kunnen richten. AFM, noch de hoofdredactie van het FD, noch de kantoren hebben gelijk!

De krant meldde in april jl. dat accountantskantoren de kwaliteit van het werk van de accountant in de waagschaal stellen, door een deel van het werk van de externe auditor uit te besteden aan buitenlandse stafleden. De AFM deelde deze zorg in november vorig jaar in hun 2025-trendoverzicht, waarin de toezichthouder constateert: "Accountantsorganisaties besteden in toenemende mate controlewerkzaamheden uit aan buitenlandse entiteiten. Het is belangrijk dat zij de risico's hiervan beheersen".

Als deze zorg is gerechtvaardigd, dan kijken we aan tegen een trend die het functioneren van de kapitaalmarkt ernstig bedreigt. Is er reden tot zorg?

De kantoren menen dat de shared service centers kwalificeren als Centers of Excellence, juist om de consistentie van audits te bevorderen en dat geografische risico's met de service centers kan worden gediversifieerd over verschillende locaties. Bovendien zouden de professionals in shared service centers hun werk uitvoeren onder toezicht van en in opdracht van de auditteams en de specialisten. Tot slot geven de kantoren aan dat de medewerkers van de shared service centers de minder complexe controleprocedures uitvoeren, zodat de controleteams meer tijd kunnen besteden aan complexere aspecten van de controle.

De kantoren zien geen problemen, eerder voordelen aan uitbesteden. Als voordeel ziet de professie  dat de teams die werk uitbesteden nu meer tijd hebben om aan de complexere problemen te werken. Als dat waar is, zouden we een kwaliteitsverbetering moeten zien. Dus wat is het nu? Hebben de AFM en de hoofredactie van het FD terecht een zorg geuit? Of hebben de kantoren gelijk en zien we een verbetering in de controlekwaliteit terug?

In een recent paper analyseert Matt Sherwood deze trend voor de big four auditfirma’s en de effecten op de kwaliteit van het auditwerk. Hij constateert inderdaad een opwaartse trend van uitbesteding, waar we in 2018 al op tien procent van de controle-uren zaten en dat bijna alle controleteams gebruik maken van buitenlandse service centers. Hij stelt vast dat het controlewerk door de big four wordt uitbesteed aan buitenlandse service centers die onder controle staan van de betrokken auditfirma. Het werk dat men uitbesteed, is typisch werk dat behoort tot eenvoudige werkzaamheden.

Sherwood meet kwaliteit af aan de kans dat een belangrijke balanspost of post uit de verlies-en-winstrekening moet worden herzien (restatements) en stelt vast dat die kan niet wordt vergroot en ook niet verkleind. Hij stelt ook vast dat het management niet meer of minder in de gelegenheid is om resultaten te manipuleren. Tot slot vindt de PCAOB (de toezichthouder in de VS) niet vaker fouten in controledossiers als er meer werk wordt uitbesteed. Afgemeten aan deze drie maatstaven is er dus geen negatief effect op kwaliteit.

Dan de bewering van de kantoren dat de kwaliteit zou toenemen, nu de teams zich meer op het moeilijke werk kunnen richten. Sherwood kijkt naar de uren die worden besteed, de hoogte van de rekeningen die aan bedrijven worden gestuurd en stelt vast dat er minder uren worden gemaakt en dat de gecontroleerde bedrijven een lagere rekening krijgen, naarmate er meer werk is uitbesteed.

Als we naar de twee bevindingen kijken, dan zien we dat de kantoren ongelijk hebben als zij beweren dat auditors nu een hogere kwaliteit kunnen leveren, omdat tijd vrij komt voor het moeilijker werk bij de teams. Dat voordeel wordt in uren en fees rechtstreeks doorgegeven aan de gecontroleerde klant en wordt dus niet in hogere kwaliteit gebracht. Maar AFM en het FD lijken zich ten onrechte zorgen te maken over de kwaliteit van het geleverde werk. Daarvoor is geen bewijs.

Samenvattend en concluderend: de AFM en de redactie van het FD krijgen ongelijk, uitbesteding van werk vormt geen bedreiging van de kwaliteit van het werk van de accountant. Maar de kantoren laten met de uitbesteding van het eenvoudige controlewerk een kans liggen om meer en betere diensten te leveren aan de gecontroleerde bedrijven.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

Gerelateerd

12 reacties

jules muis

@ Alexander, ik citeer: " "Zeker, accountants zijn gewoon mensen en partners zijn ondernemers.”

Ondernemers geen mensen?



Ik kan me niet vinden in je stelling dat in het beroepsdebat, vanaf het begin, de efficientie vraag niet heeft gespeeld; de vaktechnische literatuur staat er bol van. En waar het gaat om effectiviteit, staat de kwaliteitsvraag per definitie, en hoe moeilijk ook te definieren, altijd centraal.

Het aanzwengelen van de discussie rond de zin van de verplichte controle is heel gezond. Moet je mee doorgaan. Maar wel systemic risk, een aanvullende dimensie die te vaak wordt vergeten, meenemen in de consideratie.
Ik heb 30 jaar geleden op bij de Wereldbank geleerd dat het accountants collectief ook systemic risk poortwachter is. Van economen die hele economieën in elkaar zagen klappen onder het collectief gewicht van een falend beroep.

Zo'n aanvulling maakt het ook allemaal veel leuker.

Het buiten beschouwing laten van de rol van partners inkomens (streven) in onderzoek en post factum beroeps evaluaties, in ieder geval in de voorgestelde oplossingen, is goed voor meer red tape, maar fnuikend voor structurele verbetering.

@ Jan.

Zie hierboven.

Voorzichtig met conclusies trekken uit één studieproject! En dan nog een die voorbijgaat aan de cruciale ommissie hier genoemd.

Ik heb daarnaast ook honger naar iets dat boven de uitbestedingsvraag gaat, maar wel verwant is aan de studie die je citeert: Het effectiviteitseffect van remote werken, zowel binnen 'het kantoor' als bij de controle client.

Vandaag wordt op deze site intuitie weer in ere herstelt. Jawel, lijkt oudbollig maar toch....

Ik zou in het verlengde graag een verhaal horen over het blijvend belang van oogcontact. Ook zo'n zachte variabel in het kwaliteits streven, maar mijn intuitie… vertelt me dat aan de grote efficientie verworvenheden die de technologie biedt, toch ook een sluipend effectiviteits prijskaartje hangt.


jules

Jan Bouwens

@Jules en Alexander. Veel dank voor jullie vragen en comments.

Alexander, je vraagt hoe het kan dat werk wordt uitbesteed gelet op de geheimhoudingsplicht. Voor de onderzochte Big-4-sample uit het onderzoek dat ik aanhaal geldt dat de controle door medewerkers van dezelfde firma worden uitgevoerd, binnen het netwerk zoals dat heet. De data verlaat dus de accountingfirma niet. Verder heb ik op deze pagina ook al bepleit de verplichte controle te beperken tot beursgenoteerde bedrijven en andere OOBs (zoals Ziekenhuizen, scholen).

@Jules over het inkomen van de partner. Op dit moment zitten we op een punt waarin de finance succesvoller is om mensen aan te trekken dan de accountancy professie. Daarbij kijken tegen een toenemend tekort aan goede accountants aan. Op de FAR conferentie wordt erop ingegaan hoe dat komt en hoop ik ook dat we bespreken hoe we deze situatie kunnen keren. In dat verband zou een hogere fee die omgezet wordt in een hogere beloning voor de medewerker (niet partner) voor de hand liggen.

[dit is mijn derde en dus laatste toegestane post bij deze column]

Alexander Vissers

@ Jules Muis: Zeker, accountants zijn gewoon mensen en partners zijn ondernemers. Ten aanzien van je opmerking over de "economy, efficiency and effectiveness van het accountantsbedrijf" stel ik vast dat er op dit forum uitsluitend over de "kwaliteit" wordt gediscussieerd, nooit over de kosten en baten en dat de NBA al decennialang zonder enig bewijs de mythe verkondigt dat er een structureel probleem bestaat met betrekking tot de kwaliteit van de wettelijke controle van de jaarrekening, dat de rapporten "In het publiek belang" het Cta rapport en het rapport van de Kwartiermakers kennelijk niet deugen. Hoe rechtvaardig je 1,2 miljard voor wettelijke controles? Heel af en toe (Arjan Brouwer en Arnout van Kempen en mijn persoon) wordt de controleplicht voor private ondernemingen ter discussie gesteld waar Nederland nooit om gevraagd heeft en nooit heeft gehandhaafd, hoe dan ook? Nederland is een vrije markteconomie, wat iemand verdient gaat de staat niet aan, natuurlijk moet de staat oppassen als hij ingrijpt in de contractvrijheid zoals bij de wettelijke controle. Niet voor niets probeert de EU de markt te liberaliseren en baart het lage aantal OOB kantoren zorg maar een staat die zich bemoeit met inkomens van ondernemers gaat wel erg ver, sterker nog de wettelijke tarieven voor notarissen zijn niet voor niets afgeschaft.
Dan terug naar de hoofdstelling van Jan Bouwens: er is geen bewijs voor een slechtere of betere kwaliteit van de controle door uitbesteding. die stelling lijkt gerechtvaardigd althans is dat bewijs niet geleverd. Strikt genomen hebben echter noch het FD noch de AFM dat beweerd zij wijzen slechts op verbonden risico's.

jules muis

@ Alexander, je opmerking "de vraag naar de beloning van partners lijkt me een beetje off topic?' komt goed te pas.

Het is de blinde vlek die de meeste discussies op dit platvorm sieren.

Iedere discussie over de economy, efficiency and effectiveness van het accountantsbedrijf dat zich niet eerst afvraagt wat de inkomensverwachtingen zijn van de partners, maar die vraag als de passieve sluitpost op de kwaliteitsbegroting ziet eerder dan het meest principiële uitgangspunt, is een gesprek op zichtsbeperkende steroids van het verkeerde soort.

Ook wij accountants zijn gewoon mensen.

Alexander Vissers

@ Jules Muis: de vraag naar de beloning van partners lijkt me een beetje off topic?
@ Jan bouwens: Laat ik het als vraag formuleren: hoe kan een auditkantoor (vergunninghouder) werkzaamhden die betrekking hebben op zijn cliënt in het kader van de wettelijk controle van de jaarrekening uitbesteden aan een derde partij zonder in strijd te handelen met de geheimhoudingsplicht? Hoe kan de verantwoordelijke externe accountants toezicht houden op personen en organisaties die niet onder zijn gezag noch onder dat van de vergunninghouder vallen? Hoe kan de AFM toezicht houden op buitenlandse controleactiviteiten van personen die geen onderdeel zijn van de vergunninghouder? En hoe kun je de strenge wettelijke geheimhoudingsplicht rijmen met het delen van cliëntgegevens met buitenlandse organisaties en al helemaal wanneer deze zich buiten de EU bevinden? Ik denk dat de AFM zeer zeker reden tot bezorgdheid zo niet tot handhaven heeft. Dit even los van de zwaar overtrokken aandacht voor de jaarrekeningcontroleplicht die voor niet OOB's zo snel mogelijk moet verdwijnen. Daarnaast denk ik dat het routinewerk dat nu uitbesteed wordt doorgaans geautomatiseerd kan worden.
Verder stel je dat kantoren een kans laten liggen. Die gedachte en rivival van de natuurlijke adviesfunctie komt de laatste tijd wel vaker op. Voor het niet-OOB segment valt daar veel voor te zeggen.

Jules Muis

Ik sta er altijd van te kijken dat je dit soort van discussies zinnig tot een zinnige conclusie kunt brengen, zonder de maatschappelijke aanvaardbaarheid van partners inkomens, rond de dertig? procent van fees aan de orde te stellen. En de gedragsaspecten daarvan in het kader van de kwaliteits verwachting.

Alexander Vissers

Beste Jan, voor een deel wel begrijpelijk. De opmerking van de AFM is nogal gratuit en vanzelfsprekend, uiteraard moet je risico's beheersen. Toch enige kanttekeningen: de kwaliteit van wettelijke controle in Nederland is veel te hoog, irrationeel hoog, de kosten van rd. 1,2 mrd. jaarlijks voor de wettelijke controles staan in geen verhouding tot de historische schades herhaling waarvan voorkomen moet worden en de desondanks nog steeds optredende schades. De wetgever is momenteel bezig te codificeren dat niemand weet wat audit kwaliteit is maar deze toch echt wel onvoldoende is, en dar we op zoek moeten gaan naar indicatoren, hoe contradictoir wil je het hebben? Dan bezwaren tegen uitbesteding en verbonden risico's : het is natuurlijk volkomen onaanvaardbaar gezien de strikte geheimhoudingsplicht binnen het kader van de wettelijke controle van de jaarrekening van private ondernemingen vertrouwelijke gegevens naar derden en al helemaal in buitenlandse jurisdicties te verplaatsen die niet gebonden zijn aan het Unierecht, Servië en India om er maar een paar te noemen. Geheimhouding is een kernpunt van kwaliteit en bedreiging daarvan een significant risico.In zoverre heeft de AFM zeker een punt. "Risico's beheersen" betekent verder ook niet dat buitenlands personeel het werk slechter uitvoert, het betekent met name dat er minder directe invloed op kan worden uitgeoefend.

Jan Bouwens

Dag Geert. Bevestigen wat je al wist met onderzoek is zinloos. Je kunt met data een hypothese onderzoeken. Twer hypotheses werden hier weerlegtd. Namelijk die van het FD en Afm en die van de kantoren. Dat wisten we niet voorafgaande aan de tests. Nu wel.

Geert de Jonge

Hartelijk dank Jan voor dit artikel. De studie bevestigt wat we al wisten. Namelijk dat audits vaak worden ingericht als kosten-minimalisatie onder kwaliteitsbeperkingen, niet als waardecreatie door kwaliteit te verhogen. Wel grappig hoe een ai agent dat in een paar seconden uit een artikel van 44 pagina’s haalt. Naast nog veel andere heel nuttige informatie. Over efficiency gesproken.

Arnout van Kempen

Prima, maar als je het hebt over een verlaging van ACR, dan heb je het over een onjuiste voorstelling van zaken de afgelopen decennia over beweerde kwaliteit. Dat is best brisant als je de consequenties volledig doordenkt, lijkt mij.

Trouwens, ik vind het vooral een boeiende theoretische discussie, want in feite toont het aan dat het ACR-model gewoon boterzacht is. En dat mag best eens wetenschappelijk aangetoond worden. Dus hoe dan ook dank voor dit interessante punt!

Jan Bouwens

Dank je Arnout. Chris Humphrey
(https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00014788.2024.2375713) riep accountants op de ruimte te nemen om meer te doen. Tijdens de EAA vorige week zag ik daar een mooi voorbeeld van onderzocht, namelijk dat door het werk van de accountant de revenue forecasts beter kunnen worden (werk van Paul Demere). Kijk dan hebben we het over een zeer goede invulling van "natuurlijk" en dus de kwaliteit van de controle. Dat is heel deugdelijke kleding

Arnout van Kempen

Ik blijf toch altijd met iets zitten. In een eerdere studie werd geconstateerd dat inzet van data-analyse (meen ik me te herinneren) tot hogere kwaliteit zou leiden. Nu weer zou uitbesteden tot hogere kwaliteit leiden.

Maar als accountants doen wat ze beloven, dan geven ze al met een kans van ACR (u weet wel, dat extreem lage risico dat ten onrechte een goedkeurende verklaring wordt afgegeven) ofwel met een redelijke (lees een rationele) mate van zekerheid.

Als de kwaliteit een percentage is dat uitdrukt hoe zeker de verklaring is ten opzichte van de mogelijke zekerheid, dan is die al 100%. Zo niet, dan falen toezichthouder, kwaliteitsstelsels en individuele accountants, en loopt het storm bij de Accountantskamer met audit-gerelateerde klachten. Quod non.

Hoeveel boetes heeft de AFM bijvoorbeeld uitgedeeld sinds ze dit toezicht heeft? Hoeveel in de afgelopen jaren? Juist.

Een verhoging van 100% kwaliteit is onzin, excusez le mot. Je kan geen hogere zekerheid geven dan de rationeel hoogste mate van zekerheid.

Kortom, je kan alleen maar de kwaliteit gelijk houden en de kosten verlagen. En dat is dus kennelijk precies wat de kantoren doen.

Mooi.

Laten de kantoren dus een kans liggen? Vast wel. Maar géén kans op kwaliteitsverhoging, tenzij ze met terugwerkend kracht nu vertellen dat toen ze beweerden dat de kwaliteit 100% was, die toch maar niet 100% was, en dan mag de AFM gaan handhaven.

Korter geformuleerd: kan iemand me vertellen wanneer de keizer precies wel, en wanneer geen kleren aan had?

Reageer op dit artikel

Spelregels debat

    Aanmelden nieuwsbrief

    Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

    Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.