Wim Bartels is blij met de aanpassing van de Europese standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving, die blijk geven van gezond verstand.

Discussie Column 13 augustus 2025

Gezond verstand

Eind juli zagen de concept aangepaste standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving het licht.
Ze bevatten een reductie van ruim 55 procent van de datapunten en een veel meer principle-based-benadering. De reductie is aanzienlijk en het is uiteindelijk behoorlijk tijdig dat deze versimpeling er komt. Niet zozeer omdat klimaatverandering en zaken als de invloed van stikstof op de biodiversiteit zijn veranderd, die trekken zich weinig aan van regelgeving. Wel omdat er veel druk staat op de Europese Unie om de concurrentiekracht te verstevigen door lastendruk te verlagen en omdat de bedoeling van de standaarden in de praktijk niet goed uit de verf is gekomen. Bedrijven hebben daardoor een grote druk ervaren om de oorspronkelijke regelgeving in te voeren.

Wat was er aan de hand? De eerste set standaarden bevat circa 1.100 datapunten, zowel verplichte (maximaal 800) als vrijwillige (best practice, circa 270). De bedoeling was dat bedrijven en accountants het materialiteitsbeginsel goed zouden toepassen en er daarmee redelijk beknopte verslagen zouden komen, met een uiteenzetting van de situatie en ontwikkelingen rondom duurzaamheid.
In de praktijk bleek dit uit te monden in rapportages met daarin ook veel niet-materiële datapunten, zware documentatie-eisen als een bedrijf een onderwerp of een datapunt niet meende te hoeven rapporteren en discussies over de vraag waarom een bedrijf vrijwillige (!) datapunten niet rapporteerde nu die ook in de standaarden stonden.

De versimpeling die aan de Sustainability Reporting Board van EFRAG is gevraagd, gaat nu naar verwachting veel meer duidelijkheid bieden over de grenzen van goede rapportering. Een paar belangrijke aanpassingen zijn de volgende.
De aangepaste standaarden beginnen met verduidelijking dat het raamwerk een fair presentation raamwerk is (ik schreef daar al in een eerdere column over). Dat wil zeggen dat de lezers een goed totaalbeeld moeten krijgen, niet een checklistoverzicht van individuele datapunten. Het beginsel van informatiematerialiteit is nu ook sterk benadrukt: alleen die informatie moet worden gerapporteerd, die de beslissingen van gebruikers kan ondersteunen. Dat klinkt logisch wellicht, maar in de rapporten over 2024 zijn veel bedrijven verzand in gedetailleerde lijsten van datapunten, in plaats van een behapbaar en begrijpelijk verhaal.

De dubbele materialiteitsanalyse zorgde voor heel veel discussies met accountants en in alle eerlijkheid: dat heeft het beroep geen goed gedaan. De geluiden zijn sterk doorgedrongen tot de Europese Commissie en daarom stond hoog op de agenda van de commissie om deze analyse te verduidelijken en te zorgen dat accountants niet te ver gaan in hun werkzaamheden.
De voorgestelde analyse begint nu daar waar het hoort: bij het businessmodel, de strategie en de industrie van het bedrijf. Daaruit volgt meestal al 60-70 procent van de belangrijke onderwerpen om over te rapporteren. Een bedrijf in voedingsindustrie weet dat waterverbruik, klimaatverandering en verpakkingen dat soort onderwerpen zijn. De aangepaste standaarden stellen voor het erbij te laten als dat is vastgesteld en niet verder te hoeven documenteren. De aandacht in verder onderzoek kan dan gaan naar die onderwerpen waarvan niet direct duidelijk is of die belangrijk zijn om gerapporteerd te worden.
Een verademing, als je het mij vraagt, en helemaal gebaseerd op wat we ook van accountants verwachten: een diep begrip van de business van het bedrijf.

Er is ook veel discussie geweest over de data, de (veronder)stelling dat data gebaseerd zouden moeten zijn op directe metingen (lang niet altijd mogelijk of nuttig), dat de data voor álle activiteiten van de onderneming verzameld zouden moeten worden (niet altijd nuttig) en dat er een schatting zou moeten worden gemaakt als de data niet beschikbaar zijn (niet betrouwbaar en mogelijk misleidend). Die zaken zijn nu ook allemaal verduidelijkt. 
Anders dan voor financiën, is het niet zo dat elk onderdeel van een bedrijf bijdraagt aan álle belangrijke duurzaamheidsissues óf daarin het verschil kan maken. De productieonderneming met verkoopkantoren over de hele wereld zal zijn inspanningen voor CO2-reductie logischerwijs richten op de productielocaties en niet op de kantoren. Dan is het niet zinvol ook data voor de kantoren te verzamelen. En schattingen opnemen zelfs als data niet beschikbaar zijn, draagt niet bij aan de kwaliteit van het verslag en effectieve sturing.

Laat me nog één ding benoemen dat ook voor de hand ligt: een verslag krijgt pas waarde als de individuele gegevens in context zijn gezet en een samenhangende toelichting krijgen. Alleen dan worden gegevens informatie.
Door de benadering van de standaarden als een compliance framework met veel gedetailleerde data in het duurzaamheidsdeel van het verslag, hebben veel bedrijven in het eerste rapportagejaar tot hun eigen frustratie hun verhaal verloren. Daarom stelt de Sustainability Reporting Board nu de mogelijkheid voor om een samenvatting in het bestuursverslag op te nemen en is het toegestaan om details op te nemen in bijlagen.

De wijzigingen lezen voor u hopelijk alle als 'gezond verstand', een belangrijk uitgangspunt in ons werk om te zorgen dat we als accountants daadwerkelijk bijdragen aan effectieve, zinvolle verslaggeving. 
We hadden het als beroepsgroep bepaald niet first time right. Ik ben bezorgd dat we onze waardevolle rol op dit vlak gaan verliezen, als we ook de tweede kans niet goed pakken. De Europese Commissie en politici van bepaalde partijen staan op scherp om de assurancerol (ook) aan anderen te geven. Maar hopelijk blijven ook zij hun gezond verstand gebruiken.