Als we duurzaamheidsverslaggeving serieus nemen, moeten de standaarden ook op dezelfde voet staan als financiële verslaggeving.

Discussie Column 17 juni 2025

Juiste voorstelling

Zoals alle accountants bekend, kent de financiële verslaggeving als hoofddoel om een getrouw beeld van vermogen en resultaat te geven voor de besluitvorming door gebruikers.
Voor de verslaggeving onder de CSRD is over het doel al bij de invoer behoorlijke discussie ontstaan, met name ook onder accountants. De CSRD spreekt van een conclusie door een accountant dat het CSRD-rapport "compliant is" met de ESRS (de onderliggende standaarden voor ESG-rapportage in de EU). Dat is door een aantal accountants opgevat als dat de ESRS een compliance-framework is en dat de accountant dus ook een 'compliance verklaring' geeft en geen 'getrouw beeld verklaring'.
Dit kwam ook de Europese Commissie ter ore en zij heeft daarom in een verdere toelichting op de Directive uitgelegd dat wel degelijk een getrouw beeld verklaring (fair presentation) wordt verwacht en dat dat overigens ook uit de CSRD kan worden afgeleid.
Het heeft destijds niet mogen baten; een redelijk aantal accountants hield vol dat hun interpretatie van de Directive een andere is dan de Commissie die de Directive heeft opgesteld. Een interessant standpunt, als je als gebruiker van regelgeving stelt dat degene die de regels heeft opgesteld het niet bij het rechte eind heeft; ook als die opsteller nog eens toelicht dat dat toch echt anders bedoeld is dan de accountants (en een aantal anderen) het opvatten.

Inmiddels zijn we aangekomen bij de versimpeling van de regelgeving in het Omnibus-initiatief en speelt deze discussie wederom. Want de EFRAG Sustainability Reporting Board (de SRB) gaat de standaarden versimpelen en heeft dus de mogelijkheid om dat fair presentation vereiste te verduidelijken.
Als onderdeel van hun eerste reacties op het verzoek om feedback door de SRB, hebben meerdere partijen alweer gereageerd op het fair presentation-aspect. Die gaan dan niet over het ontbreken van voldoende criteria hiervoor of gebreken in de standaarden, maar over het punt dat fair presentation zou leiden tot verhoogde aansprakelijkheidsrisico's van accountants, dat het nog steeds niet zo in de CSRD staat en dat de verslaggeving onvolwassen is en het dus niet mogelijk is. 
Waar zijn de standaarden voor bedoeld? Om het algemeen belang te dienen van gebruikers van duurzaamheidsverslagen, zodanig dat zij beslissingen kunnen nemen op basis van die informatie of in ieder geval begrijpen hoe een onderneming zich verhoudt tot duurzaamheidsvraagstukken. In plaats van dit belang voor ogen te nemen, gaan de reacties vooral over het eigen belang van deze accountants die tegen fair presentation ageren en over formele aspecten om toch vooral te beargumenteren waarom het níet kan.

Is het dan zo belangrijk dat we een fair presentation-standaard krijgen? Ja.
We hebben gezien dat in een aantal gevallen de ESRS zijn gebruikt als een compliance-checklist. Datapunt voor datapunt, detail voor detail. Een tick-the-box, kortom. Dat heeft in veel gevallen geleid tot onleesbare en veel te uitgebreide verslagen. Niet zinvol te gebruiken voor beslissingen dus. Daarnaast ook veel te uitgebreide assurance-werkzaamheden.

Het is al gezegd, maar het is ook nadrukkelijk de bedoeling van de Europese Commissie om de verslagen vooral een getrouw beeld te laten geven van de impacts, risico's en kansen die een onderneming kent en hoe zij deze stuurt (en waar naar toe). De eerste feedback toont dat ook de gebruikersmarkt zoekt naar 'een juiste voorstelling van zaken', in plaats van een schier oneindig aantal datapunten zonder onderling verband.

Overigens zijn de standaarden feitelijk al ingericht als een fair presentation-framework: de ESRS kennen dezelfde rapportageprincipes als alle andere fair presentation-standaarden (zoals de IFRS), inclusief 'informatiematerialiteit' en de noodzaak om 'bedrijfsspecifieke zaken' te rapporteren als deze belangrijk zijn en niet in de standaarden zijn opgenomen.
Zouden de ESRS dan de enige internationale standaarden moeten zijn die niet als een fair presentation-framework zijn ingericht? Als we serieus willen zijn over duurzaamheidsverslaggeving, dan zouden de standaarden ook op dezelfde voet als financiële verslaggeving moeten staan.

Het laatste argument van de tegenstribbelende accountants is dat de rapportages onvolwassen zijn. Uiteraard. We zijn in het tweede jaar van rapportage aanbeland en alle betrokken partijen leren. Er is geen intrinsiek verschil rondom het begrip van fair presentation tussen de partijen. Er is dan dus logischerwijs ook geen verhoogd risico voor accountants als, terugkijkend, een verslag niet aan dat principe blijkt te voldoen met de kennis van vijf of tien jaar later. Geen van de partijen weet meer dan de andere; nog daargelaten dat de situatie naar mijn mening niet anders is in financiële verslaggeving, waar het begrip van een true and fair view zich ook ontwikkelt. Kijk maar naar de behandeling van leasing, die pas sinds een aantal jaren op de balans verschijnt.
Het behoeft verder geen toelichting dat standaarden niet worden ontwikkeld voor de eerste 'onvolwassen jaren', maar uitgaan van de beoogde situatie, die in het geval van ESRS wel eens acht tot tien jaar kan zijn.

Het is nu de kans voor accountants om pro-actief het algemeen belang van verslaggeving en assurance voor gebruikers voorop te stellen en recht te doen aan de heersende opvattingen in de markt én van de opsteller van de regelgeving. Daar zijn wij voor, niet om ons te richten op het eigen belang en de argumenten tégen de boventoon te laten voeren.
We doen de gebruikers én onszelf echt een plezier met de juiste voorstelling van zaken.