Luc Quadackers

Tijdens de interactieve bijeenkomst presenteerde de werkgroep een raamwerk voor kwaliteitsbeheersing van innovatie op het gebied van controlemethodologie. Ook werd in enkele subsessies onder andere aandacht besteed aan de praktische toepassing van het raamwerk en 'use-cases' uit de praktijk.

Zoektocht

Zeker voor accountantskantoren die controles doen in het mkb-segment is de 'datagedreven' accountantscontrole een uitdagende zoektocht. De kantoren in de werkgroep zijn al volop bezig met innovaties, maar worstelen vaak nog met het breed doorvoeren van de datagedreven controle. Ook bestaat bij de mkb-kantoren onzekerheid of hun datagedreven controlemethoden wel voldoen aan de standaarden en of het geen problemen oplevert met de toezichthouder. Die onzekerheid zet een rem op innovatie.

Tegen die achtergrond is twee jaar geleden de werkgroep ontstaan, mede omdat werkgroepvoorzitter prof. dr. Joost van Buuren signaleerde dat een goed onderbouwde kwaliteits- en legitimiteitsbasis essentieel is voor succesvolle en geaccepteerde innovatie in de accountantscontrole. De werkgroep is aan de slag gegaan met de ontwikkeling van een kwaliteitbeheersingsraamwerk. Binnen de werkgroep zijn ook twee task forces actief; één onder de noemer 'dataveiligheid & -kwaliteit' en één onder de noemer 'minimale eisen en randvoorwaarden'.

Voor de ontwikkeling van het raamwerk maakte de werkgroep gebruik van bestaande raamwerken uit de maak- en software-industrie. Het kwaliteitsbeheersingsraamwerk dat tijdens de bijeenkomst werd gepresenteerd, zorgt voor de borging van het fundament en de structuur van het innovatieproces. Ook zorgt het raamwerk voor de borging van de legitimiteit van de innovatie bij interne en externe gebruikers van de accountantscontrole.

Controlekubus

De bijeenkomst, onder leiding van Age Lammers (projectleider Accounttech NBA), stond voor een groot deel in het teken van de 'controlekubus' en het bijbehorende 7-stappen-plan uit het raamwerk. De controlekubus helpt om de complexiteit van de controleopdracht, de dimensies van datakwaliteit en de te controleren beweringen in samenhang te beschouwen. Aan de hand van de kubus kunnen accountants bijvoorbeeld beter afwegen of data wel of niet kunnen worden gebruikt, welke minimumvereisten nodig zijn op het gebied van functiescheiding en welke eisen moeten worden gesteld aan datakwaliteit.

Ter ondersteuning is de kubus verder uitgewerkt in een stappenplan, dat in lijn ligt met de nieuwe ISA 315. Van Buuren noemt dit de 'theoretisering' van een controlemethode, die nodig is om de methode vervolgens te kunnen valideren om onder andere goed beslagen ten ijs te kunnen komen bij de gebruikers van de controle en bij toezichthouders.

Raamwerk

Het gepresenteerde raamwerk is niet eenvoudig. Dat werd beaamd door de aanwezigen en zelfs de werkgroepleden gaven aan te hebben moeten wennen aan het raamwerk. Toch is de waarde ervan al aangetoond tijdens toetsing in de praktijk. Zo suggereren de uitkomsten van onderzoek met use-cases dat het raamwerk tot een meer gerichte risico-inschatting en planning van controlemaatregelen zal leiden, met een meer afgewogen controlemethode tot gevolg. Ook biedt het raamwerk ondersteuning voor meer gerichte beoordeling van de minimale vereisten op het gebied van functiescheiding en het gebruik van databronnen in de controle.

Uit de sessies kwam naar voren dat schaalbaarheid van kwaliteitsborging goed mogelijk is: kleine kantoren hoeven niet alles te doen wat de grote kantoren moeten doen. Ook bieden de controlestandaarden voldoende ruimte voor data-gedreven controlemethoden. Het gepresenteerde raamwerk kan daarbij helpen.

Volgens de deelnemers is het lastig om medewerkers met voldoende expertise op het gebied van innovatie te vinden. Ook vroegen meerdere deelnemers zich af hoe ze hun cliënten kunnen stimuleren om mee te werken aan een datagedreven controle. De deelnemers zien het nut van het raamwerk, maar zijn duidelijk op zoek naar meer houvast, bijvoorbeeld op het gebied van het toepassen van de kubus in de praktijk en het vastleggen in controledossiers.

Een concretere uitwerking en voorbeelden zijn dus welkom. De werkgroep gaat zich beraden op het vervolg en nodigt geïnteresseerde beroepsgenoten van harte uit om hieraan mee te werken.

• Presentatie bijeenkomst ‘Controle van de toekomst’
• Rapport 'Kwaliteitsbeheersing van innovatie van controlemethodologie'
• Rapport 'Validering van controlemethoden'