Discussie opinie

Hoe je verantwoording aflegt als je je niet kan en niet mag verdedigen

Recent werd door Marcel Pheijffer in het FD en op deze site een aantal vragen gesteld aan EY. Zijn die vragen terecht en waarom beantwoordt EY ze niet, vraagt Jan Bouwens zich af.

In het artikel 'Accountants Wirecard lijken dezelfde fouten te maken als bij eerdere fraudes' wordt gesteld dat "….er geen enkele reden is om aan te nemen dat de accountant een heldenrol heeft vervuld. Integendeel: de affaire-Wirecard roept alleen maar vragen op over het handelen van accountant EY."   

Zijn de vragen terecht?

Als we deze woorden volgen, dan lijkt het erop dat we moeten vaststellen dat de accountant niets gedaan heeft om het publiek te informeren over de gang van zaken bij Wirecard. Om het begin van een antwoord op deze vraag te vinden, ben ik naar de jaarrekening van 2018 van Wirecard gegaan. In dat verslag verklaart de accountant dat op basis van het controlewerk is geconcludeerd dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van Wirecard en dat de financiële verslaggeving is opgesteld conform het voorgeschreven stelsel. Maar de accountant geeft vervolgens een waarschuwing af. Op pagina 219 van de jaarrekening over 2018 staat in de EY-verklaring: "The ongoing investigation by the authorities in Singapore may in the future yield findings, which have effects on the assets, liabilities, financial positions and financial performance of the group and would have to be presented in the Group’s accounting."

Met deze zin waarschuwt de accountant de lezer van de jaarrekening door een zogeheten  'emphasis of matter' bij de goedkeurende verklaring te voegen en de kwestie te benoemen als een key audit matter. Hij waarschuwt hier het bestuur en de gebruiker van de jaarrekening. Bovendien duidt deze waarschuwing erop dat EY goed kennis nam van het onderzoek in Singapore.
De andere optie was om over 2018 het oordeel te onthouden vanwege materiële onzekerheden, met als argument dat het onderzoek liep; maar men heeft ervoor gekozen wel een goedkeurende verklaring te geven met daarbij de nadrukkelijke verwijzing naar de lopende onderzoeken en mogelijke toekomstige consequenties voor de financiële positie van Wirecard. 

Natuurlijk rijst hier de vraag waarom de accountant dan de uitkomsten van de nadere onderzoeken niet afwacht, of niet zelf verder onderzoek heeft verricht. Maar duidelijk is dat ook de controlerend accountant niet kan en niet wil uitsluiten dat er financiële onzekerheden in de jaarrekening van 2018 staan. De gebruiker van de jaarrekening is derhalve gewaarschuwd. Is dat een heldenrol bij het informeren van het publiek? Nee, dat is het niet en dat is ook niet de functie van de accountant. De rol van de accountant is de aangetroffen situatie zo feitelijk mogelijk weer te geven en niet af te gaan op vermoedens, geruchten en speculaties.

Mag de accountant antwoord geven?

De controlerend accountant heeft geen gereedschapskist waarmee hij een eventuele niet ontdekte fraude of eerdere onjuiste verklaringen kan herstellen of repareren. In de toekomst moet nog (maar) blijken of bij de controle van de jaarrekeningen van Wirecard door de accountants van EY fouten zijn gemaakt.

Ongetwijfeld komt daarbij de vraag aan de orde waarom de accountant wel een verklaring heeft afgegeven in de voorgaande jaren. De waarde van de accountantsverklaring blijft in hoge mate onzichtbaar zolang er een goedkeurende verklaring wordt afgegeven, maar krijgt de volle attentie - inclusief een imploderende beurskoers - als deze goedkeuring uitblijft. De accountant moet heel erg zeker weten dat de cijfers onjuist zijn, voor hij zich onthoudt van een oordeel over de jaarrekening of deze afkeurt, omdat hem/haar anders een enorme financiële claim wacht. De speculaties die volgen bij het niet afgeven van een verklaring moet hij maar voor lief nemen. Bovendien geldt voor de accountant de eis van geheimhouding.

Hier zit dus een dilemma in het werk van de accountant; hij weet veel maar kan er weinig of niets mee doen in de publieke oorzakenanalyse, vanwege geheimhouding en claimrisico’s. Over 2018 heeft EY gerapporteerd dat er mogelijk op een later tijdstip bijstellingen nodig waren, over de jaarrekening 2019 kunnen de vragen over het doen (wel controle banksaldo) en laten (screenshot controle banksaldo) van EY nog altijd niet worden beantwoord, omdat elke fout onmiddellijk wordt omgezet in claims nu EY goedkeuring heeft geweigerd. De vervelende conclusie is dat zelfs als zou EY nu volledige openheid van zaken willen geven, ze dit niet kunnen omwille van de claims die hen dan boven het hoofd hangen.

De vragen die in de column van Marcel Pheijffer worden gesteld zijn terecht, maar worden gesteld aan een firma die op dit moment geen antwoord mag en kan geven. Bovendien werd een deel van de antwoorden op deze vragen al in de jaarrekening van 2018 gegeven!   

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.