Discussie Opinie

Het is geen populaire mening, maar accountants zijn ook maar mensen

Het moet afgelopen zijn met het idee dat een individuele accountant alles maar moet kunnen. Het maakt de accountant blind en komt de kwaliteit van de controle niet ten goede.

Ronald Trouwen

Afgelopen weekend las ik de verslaggeving van de Busy Season Talks van 9 november. Ditmaal stond het thema IT-audit op de agenda. Van de verschillende verhalen en standpunten sprong er mij een in het oog, namelijk die van Arnout van Kempen: "IT-auditor is eigenlijk een overbodig vak, dat is ontstaan omdat accountants hun kennis niet hebben bijgehouden."

In mijn optiek gaan er twee dingen mis in dit statement. Allereerst is dit een onterechte devaluatie van het beroep van IT-auditor. Dat is een op zichzelf staand beroep, waarbij de accountant slechts nog een van de opdrachtgevers is. Daarnaast blijkt hieruit de verkeerde veronderstelling dat een accountant ook het werk van specialisten zou moeten kunnen doen. Dat lijkt me niet realistisch.

De IT-auditor

Vijftig jaar geleden was de stelling misschien juist geweest. Het beroep van IT-auditor is ontstaan omdat er vanuit de accountantscontrole behoefte bestond aan specialistische kennis over geautomatiseerde systemen. Het waren accountants met affiniteit met EDP die deze behoefte initieel hebben vervuld. Veel oudere RE’s zijn dan ook RA. En hoewel deze nauwe band tussen de beroepsgroepen bestaat tot en met de dag van vandaag, is er iets fundamenteels veranderd. De wereld is in extreme mate gedigitaliseerd en technieken zijn snel veel complexer geworden. De kennis en ervaring die benodigd is voor het doen van een IT-audit is niet meer iets dat de accountant 'erbij' kan doen, maar een vak op zich. Dit blijkt ook uit de volgende trends:

De IT-auditor is niet meer commercieel afhankelijk van de accountant. Als bij de grote kantoren de behoefte aan IT-auditors bij de jaarrekeningcontrole zou wegvallen, betekent dit allerminst het einde van het beroep. De opdrachten waar IT-auditors zich mee bezig houden zijn assurance- en adviesopdrachten waar de accountant simpelweg niet toe in staat is. Primair zijn dit (assurance) opdrachten die gericht zijn op het beheersen van data/informatiestromen. Als onderdeel hiervan kan men denken aan privacy- en cybersecurity audits.

De deelnemers van de IT-auditopleidingen hebben steeds minder een achtergrond in de accountancy noch een ambitie deze te krijgen. De deelnemers werken steeds meer bij private organisaties, banken, de overheid en consultantsorganisaties buiten de accountancy.

De veronderstelling

Uit het statement blijkt de veronderstelling dat de accountant voldoende kennis en kunde zou moeten hebben/heeft om ook het werk van de IT-auditor te kunnen doen. Deze veronderstelling wordt voor mijn gevoel breder gedragen door accountants en toezichthouders dan gewenst. Accountants overschatten echter hun eigen kunnen op dit valk. Het beroep van de IT-auditor staat, net als dat van de jurist en de waarderingsexpert (RV), op zichzelf. Het is absurd om te denken dat een accountant al die rollen kan vervullen. Dat zou ook niet de verwachting moeten zijn.

Door de verscheidenheid in het werkgebied van de IT-auditor is het ook gebruikelijk dat een andere IT-auditor met specifieke kennis bij de eigen opdracht wordt betrokken. Als een IT-auditor het binnen het eigen vakgebied al niet alleen af kan (en wil), waarom zou een accountant dat dan wel kunnen? Het werk van de accountant is te complex geworden voor één enkele accountant/persoon. Doen alsof dat niet zo is maakt de accountant ongeloofwaardig.

De accountant als mens

Mensen functioneren het best vanuit hun specialisme en dit geldt ook voor accountants. Een accountant hoeft niet ook een IT-auditor te zijn. Net zomin als wij verwachten dat de accountant een jurist of een expert op het gebied van waarderingen is. Er wordt al genoeg kennis verwacht van de accountant.

Natuurlijk ben ik wel van mening dat additionele IT-kennis bij accountants wenselijk is. Dat kan de kwaliteit van de controles enkel ten goede komen. Belangrijker is echter dat de accountant de eigen rol goed vervult en een IT-auditor belt wanneer de omstandigheden hierom vragen.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Ronald Trouwen is registeraccountant, IT-auditor en docent. Daarnaast houdt hij zich bezig met onderzoek naar de verantwoordelijkheden van de accountant ten aanzien van IT (intern/extern) en ondersteunt hij accountantskantoren hierbij. Hij schrijft op persoonlijke titel.

Gerelateerd

4 reacties

Ronald Trouwen

@San Croonenberg en Dick de Waard, ik sluit me geheel aan bij jullie analyses. Het los laten van de persoonlijke eindverantwoordelijkheid en de transitie maken naar een team/kantoorverantwoordelijk kan ontzettende kansen bieden voor de kwaliteit van controles omdat dan op een gelijkwaardig niveau verschillende experts betrokken zijn. Het is in mijn optiek niet ondenkbaar dat de controle van de toekomst niet meer persoonlijk wordt afgetekend. Origineel wilde ik dit punt ook opnemen in het stuk, alleen werd deze daardoor te lang. Misschien een mooi onderwerp voor een toekomstige bijdrage.

Dick de Waard

Beste Ronald,
Dank voor je bijdrage. Goed dat je deze opinie wilt delen en ik wil hem van harte onderschrijven. Natuurlijk kunnen wij niet stapelen. Alle kennis in één persoon. Ik ben van mening dat ‘de accountant’ niet meer één persoon is. Volgens mij is ‘de accountant’ een team en in dat team werken mensen samen die zich op verschillende gebieden hebben bekwaamd, maar die één ding gemeen hebben: ze weten wat de waarde van informatie en wat controleren is. Ik denk oprecht dat wij ons model weer eens goed onder de loep moeten nemen. En dat is niet erg. We leven in alle opzichten in een voortdurende transitie en dan is het nu misschien het moment om niet-financiële auditors een grotere rol toe te dichten in de teams en in de organisatie. En dan kan het ook zijn dat een energie expert, of een IT expert, of een fraude expert, of een nog te ontwikkelen expert de leiding heeft en de handtekening zet. Op de universiteit leiden wij de accountant van de toekomst op. Wij doen dat binnen de kaders van het heden. In onze eigen vakgroep en in onze eigen faculteit. Rondom verschillende thema’s ontmoeten wij echter ook deskundigen uit andere vakgroepen en faculteiten die ons zoveel te bieden hebben. En dan kunnen er misschien - zo maar ineens - meer ‘accountants’ worden opgeleid. Volgens mij gloort er een fantastische toekomst.

Ron Heinen

Veel activiteiten welke door de accountant worden uitgevoerd zullen in de komende jaren geautomatiseerd worden.

Daardoor zal de individuele accountant niet alles moeten kunnen. Data Science zal de accountant in de toekomst steeds verder ondersteunen.

Dit kan natuurlijk ook negatieve gevolgen hebben, zie bijvoorbeeld het gebruik van algoritmes bij de belastingdienst.

De staatssecretaris zal hierover op vrijdag weer een inzichtgevende brief publiceren over de algoritmes van het risicoclassificatie systeem van de belastingdienst.

Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een nieuw manier waarop Data Science op een verantwoorde manier ingezet kan worden. Op

https://www.ndax.eu/cvFZgl-kxvUzf1vYvldN.pdf

is hiervan uitgebreide achtergrond informatie te vinden.

Het blijft natuurlijk de vraag of partijen welke toegang hebben tot grote hoeveelheden gevoelige data zich ook aan een verantwoorde manier van het gebruiken van deze data zullen houden.

San Croonenberg

Beste Ronald,

Ik ben het met je eens. Accountants moeten zich in het licht van de ontwikkelingen op IT-gebied en niet-financiële informatie (CSDR) m.i. sowieso afvragen of de wettelijke en zo geambieerde eindverantwoordelijk nog langer houdbaar is.
- Er lijken niet genoeg accountants te zijn om aan de toekomstige assurance-vraag van de markt te voorzien.
- NOREA werkt aan een robuust plan om een door IT-auditors af te geven IT-audit verklaring bij een IT-verslag af te geven.
- De vraag van RvC/RvT inzake control van IT en digitale veiligheid gaat verder dan de gebruikelijke kennis van accountants.
Bij een gat in de markt, verbaast het mij niet als andere deskundigen een positie in de markt innemen.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.