Discussie Opinie 12 juli 2021

Accountant en geheimhouding, tijd voor progressie

Er is een wirwar aan regelgeving rond de geheimhouding van accountants. Dat moet anders en eenduidiger.

Paul Koster en Armand Kersten

De geheimhoudingsplicht van accountants is een groot goed. Ondernemingen die hun boeken laten controleren, moeten er van uit kunnen gaan dat zij vrijelijk informatie kunnen verstrekken aan de accountant, zodat die kan beoordelen of lezers van de jaarrekening een getrouw beeld krijgen van de stand van zaken bij de onderneming.

De geheimhouding van accountants is echter een stuk minder absoluut dan van bijvoorbeeld advocaten en artsen. Met de gegevens van de klant hoort een accountant vertrouwelijk om te gaan, maar er zijn uitzonderingen. En daar begint de moeilijkheid, want bestaat er zoiets als een beetje geheim?
Het is een vraag die actueel is, nu twee kwartiermakers in opdracht van de minister van Financiën aan het werk zijn gezet om het vertrouwen in de accountancysector terug te brengen, na een stroom van schandalen in voorbije jaren. Want de onduidelijkheid over wel of niet geheimhouden is groot.

Neem bijvoorbeeld de kwestie tussen accountant Mazars en onderneming Value8. In 2017 bleek Mazars kennelijk in staat noch bereid een verklaring op de jaarrekening 2016 van Value8 af te geven. De VEB stelde Mazars daarover vragen. In haar antwoord liet Mazars weten dat zij geen vertrouwelijke informatie over de controle van de jaarrekening van Value8 mocht verstrekken, maar dat “de onderhavige situatie een uitzonderlijke is, waarin financiële markten gebaat zouden kunnen zijn bij een rol voor de accountant bij het uitbrengen van belangrijke persberichten …”
Volgens de rechter gaat Mazars in de fout door in haar antwoord meteen daarna te verwijzen “naar de situatie waarin het bestuur van een rechtspersoon in ernstige mate tekort schiet in het geven van een getrouw beeld van vermogen en resultaat”. Volgens de rechter had Mazars daarmee op zijn minst geïmpliceerd dat een dergelijke situatie bij Value8 speelde, wat tot reputatieschade heeft geleid voor de onderneming.
De accountant heeft in deze zaak geprobeerd zijn geheimhoudingsplicht te eerbiedigen, maar is daarin, door een aantal generiek bedoelde opmerkingen, volgens de rechter niet geslaagd.

Een andere kant van de medaille is de zaak rond het Duitse Wirecard. In april 2020, een paar weken voor de ineenstorting van dat Duitse fintech-bedrijf, liet de accountant van Wirecard de bewering van ceo Markus Braun onweersproken, waarin deze stelde dat de accountant geen enkel probleem zag in het aftekenen van de jaarrekening 2019. In juni 2020 bleek de accountant die verklaring niet te willen afgeven, waardoor geen jaarrekening werd gepubliceerd. Het kan niet anders dan dat het vertrouwen van Wirecard-beleggers – ten onrechte – is bestendigd door de door Wirecard gedane mededeling die de accountant betrof. De accountant deed er het zwijgen toe. Naar zijn zeggen prevaleert de geheimhoudingsplicht jegens Wirecard.

De worsteling van de sector met de geheimhoudingsplicht is een stevige kluif voor de kwartiermakers. Er is een wirwar aan regelgeving rond de geheimhouding. Dat moet anders, eenduidiger. Het zou goed zijn als in de Wet toezicht accountantsorganisaties concreter wordt benoemd dat de accountant in uitzonderlijke situaties, bijvoorbeeld waarin de omstandigheden geen uitstel toelaten, kan besluiten om zelf naar buiten te treden. Ook als hij of zij daarmee de vertrouwensrelatie met de cliënt tijdelijk doorbreekt. Denk aan Wirecard. Want als het vertrouwen van beleggers in de accountant weg is, heeft die geheimhouding ook geen enkele waarde meer. Misschien nog belangrijker: de duurzame relevantie van het accountantsberoep staat op het spel. Urgentie geboden.

Paul Koster is directeur van de vereniging van effectenbezitters VEB. Armand Kersten is Head of European Affairs bij European Investors-VEB.