De gelukkige accountant
Bij het nadenken over een nieuw beroepsprofiel voor accountants mag het menselijk perspectief niet worden vergeten, vindt Monika Bankert. Ook accountants willen werk doen waar je gelukkig van wordt.
Monika Bankert
Hoe komen we tot nieuwe beroepsprofielen voor accountants? De Expertgroep is op dit moment bezig met het schrijven van een advies over de beroepsprofielen, de opleiding en de inbedding daarvan. Het advies is gericht aan de minister van Financiën, de kwartiermakers en de NBA. Voor de totstandkoming van haar advies heeft de Expertgroep, met hulp van de NBA, kennis, inzichten en visies opgehaald via deskresearch en rondetafelgesprekken. Daarnaast was het mogelijk voor organisaties en individuen een visie in te sturen. Op 24 mei heb ik dat ook gedaan. Op persoonlijke titel, dus niet als NBA-bestuurslid. Mijn visie is gebaseerd op de kennis en inzichten die ik heb verkregen uit mijn onderzoek naar de evolutie van de mensheid voor het schrijven van mijn boek 'Voor onze dochters'.
Vanuit het menselijk perspectief zie ik twee hoofdvragen die beroepsprofielen bepalen, namelijk:
- Wat is de maatschappelijke bestaansgrond voor het beroep?
- Op welke manier is het beroep georganiseerd, zodat het met plezier kan worden uitgeoefend? En daarmee aantrekkelijk is en blijft.
Dit laatste lijkt een inkoppertje, maar wordt toch vaak vergeten en is mede-veroorzaker van de personeelsproblemen en -schaarste in ons beroep. Daarom is de titel van mijn visie 'De gelukkige accountant'. Hieronder zijn enkele elementen uit mijn visie in verkorte vorm verwoord. Voor de volledige versie verwijs ik het gelijknamige artikel op mijn LinkedIn-pagina.
1. Onze bestaansgrond - de behoefte vanuit de samenleving
Mijns inziens is onze bestaansgrond de maatschappelijke behoefte aan betrouwbare informatie van waarde. Informatie van waarde is belangrijk voor besluitvorming. Deze behoefte geldt voor de gehele informatieketen, én voor financiële en niet-financiële informatie van waarde. Wat mij betreft begint de keten al bij de administrateur, wat dan ook een beschermde titel zou moeten zijn
Sinds het beitelen van getallen met omschrijvingen, ruim vijfduizend jaar geleden in een Soemerische kleitablet, bestaat deze behoefte. Met de toename van de omvang, de complexiteit en de verwevenheid van menselijke samenwerkingsvormen neemt de behoefte aan betrouwbare informatie van waarde toe. Deze toename is exponentieel, net als de onderliggende informatietechnologie.
De bestaansgrond van het beroep, van administrateur tot accountant en auditor, is daarmee verbreed en verdiept. Naast de toegenomen behoefte aan informatie van waarde, is er behoefte aan een steeds grotere zekerheid. Dit betekent een toename in het aantal administratie- en controle-objecten inclusief wat daarvan geadministreerd en/of gecontroleerd moet worden; bijvoorbeeld (continuïteits) risico’s, ongewenst en misdadig(fraude) gedrag, compliance (het voldoen aan regels) en duurzaamheid.
2. De organisatie van werkgeluk – de behoeften van beroepsbeoefenaren
Het spreekt voor zich dat het accountantsberoep in de volle breedte alleen maar kan floreren als de maatschappelijke behoefte(n) vertaald in beroepsprofielen 'behapbaar' is. Dat betekent dat een accountant niet een duizend-en-een dingen doekje is, maar dat er meer soorten doekjes zijn, meerdere soorten accountants.
En ook is het logisch dat werkgeluk, naast passende beroepsprofielen, een veilige en plezierige werkcultuur behoeft, waarin de menselijke behoeften worden geëerbiedigd. Zolang dat niet zo is, zal de uitstroom uit het beroep doorgaan en de instroom nog verder afnemen. Het moet weer echt aantrekkelijk zijn om accountant te worden en dit prachtige beroep uit te mogen oefenen! Werk waarvan je gelukkig wordt: de gelukkige accountant dus.
3. Beroepsprofielen: opleiding, specialisaties, flexibiliteit en bescherming
De maatschappelijke behoeften en het werkgeluk bepalen de profielen van administrateur tot accountant en auditor. Met een basisopleiding en specialisaties. Met toegang voor zij-instromers, doorstromers, herintreders en degenen met een andere vooropleiding dan (bedrijfs)economie. Ingericht in een zodanig stelsel dat het mogelijk is om nieuwe soorten accountants op te leiden voor nieuwe (nu nog niet bekende) maatschappelijke behoeften naar betrouwbare informatie van waarde.
Natuurlijk met titelbescherming - wettelijk of privaatrechtelijk - en met tuchtrecht. En met permanente educatie, die maakt dat de titel terecht is beschermd. Waarbij uit de titel voor het maatschappelijk verkeer duidelijk moet worden welk specialisme de betreffende accountant heeft.
Het menselijk perspectief tot slot
Het menselijk perspectief is denken vanuit menselijke behoeften: Namelijk de menselijke behoeften van de samenleving versus de menselijke behoeften van de beroepsbeoefenaren. Mijns inziens zou dit als logisch denkkader moeten worden gebruikt voor de voorliggende verandering in ons beroep in de volle breedte.
De samenleving bestaat uit mensen. En accountants zijn mensen. Zij willen ook gelukkig zijn in hun werk. #degelukkigeaccountant